درس 110- 17/ 8/ 1386 ـ (27 شوال 1428)
در دنیا عاقلانه باید زندگی کرد
وَ صَبْراً فِي شِدَّةٍ
گفته شد: صبر ارزش نسبی دارد، یعنی اگر شرایط ویژه‌ای پدید آمد که حفظ یا ارتقای کمالات انسان در آن شرایط متوقف بر پایداری و تحمل بیشتر باشد، در آن صورت، صبر امر پسندیده است.
علاوه بر این‌که کسی نباید شرایط را برای خود و دیگران به‌گونه‌ای فراهم سازد که مجبور شود خود و دیگران صبر و بردباری داشته باشند
به تعبیر دیگر، برای آن‌که بندگان خدا به مقام صبر دست یابند و محبت الهی شامل حال آن‌ها شود، نباید زمینه صبر و سختی‌ها، مشکلات و چالش‌های زندگی را برای آن‌ها فراهم ساخت
در مقابل، علم این‌گونه نیست؛ زیرا علم ارزش ذاتی دارد؛ بنابراین اگر کسی را وادار به تعلیم و تعلم کنیم، کار خوب و امر پسندیده خواهد بود
شاهد روايي: أَلا وَ مَنْ صَبَرَ عَلَى خُلُقِ امْرَأَةٍ سَيِّئَةِ الْخُلُقِ وَ احْتَسَبَ فِي ذَلِكَ الْأَجْرَ أَعْطَاهُ اللَّهُ ثَوَابَ الشَّاكِرِينَ فِي الْآخِرَةِ أَلا وَ أَيُّمَا امْرَأَةٍ لَمْ تَرْفُقْ بِزَوْجِهَا وَ حَمَلَتْهُ عَلَى مَا لا يَقْدِرُ عَلَيْهِ وَ مَا لا يُطِيقُ لَمْ تُقْبَلْ مِنْهَا حَسَنَةٌ وَ تَلْقَى اللَّهَ وَ هُوَ عَلَيْهَا غَضْبَان[1]
اشاره: تأثير مقتضي و شرايط و نوع مخاطبان بر كلام پیامبر و خاندان پیامبر علیهم الصلات و السلام
در عصر نزول و همچنین عصر تفسیر قرآن و ارایه بیانات پیامبر و خاندان مطهرش علیهم الصلات و السلام، مجالس مردانه بود، بنابراین خطاب‌ها متوجه مردان می‌شود
عوامل صبر برای خدا:
1ـ کسی که اعتقاد به توحید دارد، برای خلق وجه استقلالی قائل نیست، بنابراین دعوای با خلق را بی‌خردی می‌داند
وجود خلق، عين ربط است و لحاظ استقلالی ندارد؛ به همین خاطر است که گفته‌اند: نمی‌توان خلق را شناخت مگر این‌که نخست خدایش را شناخت
اشاره: ذكر امير المؤمنين علیه الصلات و السلام در جنگ: «يَا هُوَ يَا مَنْ لا هُوَ إِلا هُو»[2]
به هر رنگی که خواهی جامه می‌پوش/ که من آن قد رعنا می‌شناسم
اشاره: تفاوت اراده و رضايت
اعتراض و شکوه به خدا حماقت است، مگر به دستور او
اشاره‌اي به شرايط مناجات
اشاره: نماز خواندن حضرت امير علیه الصلات و السلام كنار درختان مختلف
در دنیا عاقلانه باید زندگی کرد، نه عارفانه
اشاره: تلك الايام نداولها بين الناس[3]
اشاره: تفكر موسوي علیه الصلات و السلام این است که خدای متعال به تمام موجودات کمالات لایق و شایسته آن‌ها را عطا کرده است
اشاره‌اي به فهم حيوانات
اوامر الهي؛ ارشادي يا مولوي؟
اثربخشي ويژه وظايف مالي: اگر کسی صد سال نماز خوانده باشد، اما هیچ کار مالی برای خلق خدا انجام نداده باشد، جای آن خالی است
اشاره: شرايط انفاق و خيرات در اين زمانه
اشاره: تفاوت وجود زن و مرد
اشاره‌اي به حالات شيخ ابوالحسن خرقاني
سوء خلق فرزندان رقیق‌تر است، چون موقتی است
قربة الی الله معانی متعدد و مختلف دارد. یکی از معانی این است که در مناجات‌ها و خلوت‌ها از خدا و خلق خدا به او شکوه کنیم اما سخن از بدی آن‌ها نیاوریم
[1]ـ بحار الأنوار، ج73، ص 335.
[2]ـ بحار الأنوار، ج58، ص242.
[3]ـ آل عمران، 140.