(16) تعقل؛ مصداق تسلیم در برابر خاندان پیامبر

حسینی شاهرودی، سيد مرتضي حسینی شاهرودی، طهور، دین و عقلانیت، Hosseini Shahroodi،Morteza Hosseini Shahrudi, Shahroodi, religion and rationality

 2 /10 /93 ـ شب اول ربیع الاول 1436

 ادامه بررسی روایاتی که به نظر منکران اعتبار و حجیت عقل، پیرامون نفی اعتبار عقل وارد شده است.

ادامه روایت 1ـ وَ لا يُصَابُ إلاّ بِالتَّسْلِيمِ فَمَنْ سَلَّمَ لَنَا سَلِمَ وَ مَنِ اهْتَدَى بِنَا هُدِيَ وَ مَنْ دَانَ بِالْقِيَاسِ وَ الرَّأْيِ هَلَكَ وَ مَنْ وَجَدَ فِي نَفْسِهِ شَيْئاً مِمَّا نَقُولُهُ أَوْ نَقْضِي بِهِ حَرَجاً كَفَرَ بِالَّذِي أَنْزَلَ السَّبْعَ الْمَثَانِي وَ الْقُرْآنَ الْعَظِيمَ وَ هُوَ لا يَعْلَم‏.[1]

 قیاس در عرف دینی، با تمثیل منطقی برابر است

 آیا تعقل از مصادیق تسلیم در برابر خاندان پیامبر است؟

 اصل، اساس و ریشه همه حجت‌ها و حجیت‌ها عقل است و ثانیاً میزان حجیت و اعتبار هر حجت و دلیل معتبری به میزان دلالت عقل بر آن است

 تفاوت قرب فرایض و قرب نوافل

 چانه زدن در درگاه الهی راه ندارد

 احکام شرعی تابع مصالح و مفاسد واقعی و نفس الامری است

 با توجه به شرایط عصر حاضر خنده و تفریح لازم است

 روایت2ـ امام باقر صلوات الله و سلامه علیه: إِنَّ لِلْقُرْآنِ بَطْناً وَ لِلْبَطْنِ بَطْنٌ وَ لَهُ ظَهْرٌ وَ لِلظَّهْرِ ظَهْرٌ يَا جَابِرُ وَ لَيْسَ شَيْ‏ءٌ أَبْعَدَ مِنْ‏ عُقُولِ‏ الرِّجَالِ‏ مِنْ تَفْسِيرِ الْقُرْآنِ إِنَّ الْآيَةَ لَتَكُونُ أَوَّلُهَا فِي شَيْ‏ءٍ وَ آخِرُهَا فِي شَيْ‏ءٍ وَ هُوَ كَلامٌ مُتَّصِلٌ يُتَصَرَّفُ عَلَى وُجُوهٍ‏[2]

 روایت 3ـ امام صادق صلوات الله و سلامه علیه: مَا مِنْ‏ أَمْرٍ يَخْتَلِفُ‏ فِيهِ‏ اثْنَانِ‏ إِلا وَ لَهُ أَصْلٌ فِي كِتَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَكِنْ لا تَبْلُغُهُ عُقُولُ الرِّجَالِ.[3]

 اولاً: مقصود از وجود عوامل رفع اختلاف در قرآن، احکام ظاهری و رفتاری نیست، پس مقصود امر دیگری است.

 دوم: وقتی نمی‌توانیم عوامل رفع اختلاف را از قرآن دریابیم، پس چگونه می‌توانیم؟ اگر قرار باشد از طریق روایات وارد شویم، خود روایات هم می‌تواند عامل اختلاف باشد.

 مقصود از اینکه عقل نمی‌یابد، یعنی بتمامه نمی‌یابد، نه این‌که اصلاً نمی‌یابد و با توجه به روایات دیگر منظور از عقل در اين‌جا، عقل ناقص است.

 روایت 4ـ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَيْهِمَا السَّلامُ: إِنَ‏ الْعُقُولَ‏ لا تَحْكُمُ‏ عَلَى‏ أَمْرِ اللَّهِ‏ تَعَالَى ذِكْرُهُ بَلْ أَمْرُ اللَّهِ يَحْكُمُ عَلَيْهَا ‏[4]

 مقصود از امر خدا در روایت فوق الذکر

 


[1]ـ مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل / ج‏17 / 262

[2]ـ بحار الأنوار؛ ج‏89 ؛ ص95

[3]ـ الكافي/ ج‏1 / 60  

[4]ـ بحار الأنوار (ط - بيروت) / ج‏13 / 287  

 

صوت

 

فیلم (قسمت اول)

 

فیلم (قسمت دوم)

 

فیلم (قسمت سوم)

 

فیلم (قسمت چهارم)

 

فیلم (قسمت پنجم)