9 /10 /93
فهم ملاک احکام شرعی
نمونه‌هایی از امکان و ضرورت درک ملاک احکام در گفتار علما
1ـ اظهار نظر صاحب جواهر در تعارض نقل و عقل خصوص اذن ولی برای ازدواج دختر: بسا اعتبار دلیل عقل گواه بر سقوط ولایت باشد.
به نظر صاحب جواهر اگر دختر رشید باشد، اجازه شرط نیست. اگرچه روایاتی داریم که اجازه را شرط می‌داند، ولی عقل حکم می‌کند که برای دوری از ظلم، اگر دختر رشیده باشد، اذن ولی لازم نیست.
نظر حضرت امام خصوص فقه جواهری
نمونه دیگر: موارد وجوب زکات و حرمت احتکار
نمونه ديگر: نفی مالکیت افراد در صورت اقتضای مصالح و مفاسد جامعه
اشاره‌ای به روح شریعت، مذاق شریعت و شم الفقاهه در لسان فقها
دین برای زندگی روان و همراه با سهولت بشر آمده است، بنابراین شناسایی معیارها و ملاک‌های احکام دینی ضرورت دارد و الا شریعت نقض غرض خواهد شد.
آیا تخصیص عمومات شریعت و سنت توسط عقل ممکن است؟
عظمت و مقام شیخ طوسی؛ او مؤسس فقه شیعه است. شیخ مطلق اوست و به او شیخ الطائفه می‌گویند
2ـ نمونه‌ای از گفتار شیخ طوسی رحمت الله و رضوانه علیه: آنچه که بر درستی این نظریه (تخصیص عمومات) صحه می‌گذارد، اگر دلیل عقلی موجب علم گردد، مقدّم و مخصص دلایل نقلی عام و مطلق است. چون به‌خاطر این دلیل عقلی قطعی و یقینی، آیه و روایتی که نص یا ظاهر بود، در نص یا ظاهر بودن باقی نمی‌ماند.
اصل اولی این است که عالمان و کارشناسان هر حوزه مورد اعتمادند؛ عقلاً و شرعاً
اشاره‌ای به اسباب و وسایل سفر در جامعه امروز
3ـ شهید صدر: غرض از اجتهاد و هدف نهایی آن، این است که معارف و احکام دینی را با رویدادهای زمان‌مند زندگی سازگار کند.
چنانچه مدلول نص در قلمرو مسایل عبادی باشد، باید به همان نص عمل کرد و نباید به آن چیزی افزود اما اگر مدلول نص در مسایل اجتماعی باشد، در این صورت نص باید از دریچه فهم اجتماعی فهمیده شود، بسا چنین فهمی باعث توسعه یا تضییق نص گردد
مثال شهید صدر: اشاره‌ای به قاعده حیازت كه باعث ملکیت می‌شود
تناسب حکم و موضوع در بیان شهید صدر