جلسه هشتاد و هشت ـ 18/ 3/ 95
شب دوم ماه مبارک رمضان ۱۴۳۷
بَابُ لُزُومِ الحُجَّةِ عَلَى العَالِمِ وَ تَشْدِيدِ الأَمْرِ عَلَيْه
[حدیث 121] عَنْ أَبِي عَبْدِ الله عليه السلام، قَالَ: قَالَ: «يَا حَفْصُ، يُغْفَرُ لِلجَاهِلِ سَبْعُونَ ذَنْباً قَبْلَ أَنْ يُغْفَرَ لِلعَالِمِ ذَنْبٌ وَاحِدٌ»
هر گناه عالم هفتاد برابر گناه جاهل بدی و آثار سوء دارد
آمرزش گناهان امر قراردادی نیست و قانون‌مند است
نقد نظر متکلمین در مغفرت و عقوبت خدای متعال؛ متکلمین بر این عقیده‌اند که مغفرت و عقوبت خدای متعال ارتباطی با استعداد و قابلیت افراد ندارند
اراده خدای متعال سامان‌مند و تابع قوانین تکوینی است و بر اساس مجاری و مجالی خاص خود تحقق پیدا می‌کند
قوانین مغفرت و عقوبت عبارت است از سنخیت میان عقاید، اخلاق و رفتارها با ثمرات و نتایج خاص آن‌ها
معجزات و کرامات، تخلف از قوانین نیست، بلکه تفسیر و تفصیل قانون است؛ یعنی امور و آثار پوشیده از درک مخاطب را آشکار می‌کند
معجزه عبارت است از ظهور عوامل ناشناخته و به حساب نیامده، به این دلیل که انسان‌ها آن را نمی‌شناسند
نظریه نهایی در مغفرت و عقوبت آن است که مغفرت و عقوبت عین عقاید، اخلاق و اعمال است، نه حاصل، محصول و میوه آن‌ها
اعتقاد ما، عین هویت و حقیقت و جان ماست
کار از روی غفلت تأثیری روی نفس ندارد؛ به‌همین خاطر است که اطفال، سفها و مجانین گناه ندارند
هرچه معرفت بیشتر باشد، آثار مثبت و منفی عمل بر نفس بیشتر است
این نظریه که مغفرت و عقوبت عین عقاید، اخلاق و رفتار است، با بقای علوم و معارف و عقاید و از بین رفتن اخلاق و رفتار در عوالم دیگر ناسازگار نیست
نفس نه مردانگی دارد و نه زنانگی؛ چون حیثیت نفس به تدبیر بدن است، زیرا پس از رفتن از دنیا به تدبیر بدن نمی‌پردازد و دیگر نفس نیست و بنابراین در عوالم دیگر هیچ‌یک از صفات و ویژگی‌های نفسانی را ندارد؛ ولی در عین حال اگرچه ملکه اخلاقی و اعمال با عدم نفسیت نفس از بین می‌رود، ولی از مرتبه نفس از بین می‌رود و از وجود فرد از بین رفتنی نیست
جسم دارای مراتب مختلف است
اخلاق و اعمال به تولید معرفت و عقیده یا تثبیت و تعمیق آن می‌انجامد
علت عقوبت نشدن کودکان، مجانین، سفها و اهل سهو و نسیان آن است که عوامل عقوبت را ندارند؛ چون عقیده‌ای ندارند
لذت‌ها و عذاب‌ها از سنخ ادراکات هستند؛ (لذت عبارت است از ادارک ملائم و عذاب عبارت است از ادراک منافر بدون حجاب و واسطه و غفلت) بنابراین هرچه نفسی قوی‌تر باشد، ادراک آن و لذت و عذاب آن شدیدتر است. از این جا معلوم می‌شود که چرا گناه عالم دیرتر بخشیده می‌شود و آثار افعال او شدیدتر و قوی‌تر است
مغفرت و مظلومیت پیامبر و خاندان مطهر آن حضرت صلوات الله علیهم اجمعین؛ به‌خاطر شدت ادراک و لطافت و قوت نفس، مغفرت و مظلومیت آن‌ها در حد اعلی قرار دارد
اشاره: حسنات الابرار سیئات المقربین
ملائمات انسان‌ها با توجه به مرتبه وجودی آن‌ها متفاوت است
بسیاری از عذاب‌ها و مشکلات در قیامت به‌خاطر عدم ارتقاء و تعالی است
بسیاری از ملائمات عالم طبیعت در عوالم دیگر فاقد اعتبار است