جلسه نود و یک ـ 21/ 3/ 95
شب پنجم ماه مبارک رمضان ۱۴۳۷
عالم آن است که خود علم را تولید می‌کند
[حدیث 125] عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام يَقُولُ كَانَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ علیه الصلات و السلام يَقُولُ يَا طَالِبَ الْعِلْمِ إِنَّ الْعِلْمَ ذُو فَضَائِلَ كَثِيرَةٍ فَرَأْسُهُ التَّوَاضُعُ وَ عَيْنُهُ الْبَرَاءَةُ مِنَ الْحَسَدِ وَ أُذُنُهُ الْفَهْمُ وَ لِسَانُهُ الصِّدْقُ وَ حِفْظُهُ الْفَحْصُ وَ قَلْبُهُ حُسْنُ النِّيَّةِ وَ عَقْلُهُ مَعْرِفَةُ الْأَشْيَاءِ وَ الْأُمُورِ وَ يَدُهُ الرَّحْمَةُ وَ رِجْلُهُ زِيَارَةُ الْعُلَمَاءِ وَ هِمَّتُهُ السَّلَامَةُ وَ حِكْمَتُهُ الْوَرَعُ وَ مُسْتَقَرُّهُ النَّجَاةُ وَ قَائِدُهُ الْعَافِيَةُ وَ مَرْكَبُهُ الْوَفَاءُ وَ سِلَاحُهُ لِينُ الْكَلِمَةِ وَ سَيْفُهُ الرِّضَا وَ قَوْسُهُ الْمُدَارَاةُ وَ جَيْشُهُ مُحَاوَرَةُ الْعُلَمَاءِ وَ مَالُهُ الْأَدَبُ وَ ذَخِيرَتُهُ اجْتِنَابُ الذُّنُوبِ وَ زَادُهُ الْمَعْرُوفُ وَ مَاؤُهُ الْمُوَادَعَةُ وَ دَلِيلُهُ الْهُدَى- وَ رَفِيقُهُ مَحَبَّةُ الْأَخْيَارِ.
این حدیث از غرر احادیث و لطایف روایات است؛ به این دلیل که تمام روایات گذشته درباره اهمیت و ارزش علم و عالم را تقیید و تبیین می‌کند
می‌شود انسان انبار اطلاعات باشد ولی عالم نباشد
علم آن است که نگاه، بینش و منظر فهم انسان را جهت بدهد
مقصود از فضایل در روایت، کمالات ثانی نیست، بلکه کمالات اولی است
رأس علم تواضع است، به‌این خاطر که اگر علم باشد، می‌داند که این عالَم متقوّم به شخصی است که عین غنا، استقلال، صمدیت و وحدت است؛ ثانیاً عالم هستی عین فقر، تجوّف، کثرت، ترکیب و نقص است و ثالثاً این موجودات فقیر هرچه که دارند از آن غنی دارند و بنابراین به فقر و استکانت وجودی خویش پی می‌برد؛ در نتیجه، نمی‌شود علم باشد ولی تواضع نباشد
حسادت باعث می‌شود انسان کمالات دیگران و نقائص خود را نبیند؛ یعنی راه را از چاه نمی‌تواند تشخیص بدهد
تفاوت اهل مسابقه و رقابت؛ سهم اهل مسابقه از مقصد، نامتناهی است، در نتیجه هیچ‌گاه برای دیگران مانع ایجاد نمی‌کند؛ برخلاف اهل رقابت
ویژگی محبوبیت حقیقی و مجازی؛ هرگاه برای رسیدن به محبوب و مطلوبی رقابت وجود داشته باشد، نشان مجازی بودن آن محبت و محبوبیت است و اما اگر مسابقه وجود داشته باشد، نشان‌دهنده محبوب حقیقی است
تفاوت بخل و حسادت
بحثی در مالکیت بر علم؛ به‌طور کلی محصولات جوانح مالکیت بردار نیست، به این خاطر که اگر دیگران در محصولات جوانحی ما شریک باشند، از سهم ما کاسته نخواهد شد
فهم غیر از علم است؛ مجموعه اطلاعاتی که به فهم نیانجامد، مانند اطلاعاتی است که در قرنطینه قرار گرفته
خاطره‌ای از پیرمرد روستایی خوزستانی
تولید فهم و سودمند کردن علم، تنها از طریق تذکر امکان‌پذیر نیست
هرگاه راه کسب و اکتساب علم جدید را بر خودمان بستیم، یعنی گوش علم خود را بستیم
عالم آن است که خود علم را تولید می‌کند نه اینکه صرفاً راوی علم باشد؛ علم آن است که «جری الله ینابیع الحکمة من قلبه علی لسانه»
لزوم همراهی با استاد و راهنمای قابل به‌ویژه برای افراد با استعداد برای جلوگیری از گمراهی
ویژگی‌های جهان سوم
علم جز از طریق پژوهش حفظ نمی‌شود
هدف بلند که قلب علم است، باید این باشد: ظهور تفصیلی اسماء جزئی خدای متعال در جهان طبیعت