جلسه صد و دو ـ 1/ 4/ 95
شب شانزدهم ماه مبارک رمضان ۱۴۳۷
ویژگی‌های عالمان جاهل یا جاهلان عالم نما
ادامه [حدیث 162] عَنْ أَمِيرِ المُؤْمِنِينَ عليه السلام أَنَّهُ قَالَ: «إِنَّ مِنْ أَبْغَضِ الخَلقِ إِلَى الله عَزَّ وَ جَلَّ لَرَجُلَيْنِ:
رَجُلٌ وَكَلَهُ الله إِلى نَفْسِهِ، فَهُوَ جَائِرٌ عَنْ قَصْدِ السَّبِيلِ، مَشْغُوفٌ بِكَلامِ بِدْعَةٍ، قَدْ لَهِجَ بِالصَّوْمِ وَ الصَّلاةِ، فَهُوَ فِتْنَةٌ لِمَنِ افْتَتَنَ بِهِ، ضَالٌّ عَنْ هَدْيِ مَنْ كَانَ قَبْلَهُ، مُضِلٌّ لِمَنِ اقْتَدى بِهِ فِي حَيَاتِهِ وَ بَعْدَ مَوْتِهِ، حَمَّالُ خَطَايَا غَيْرِهِ، رَهْنٌ بِخَطِيئَتِهِ.
وَ رَجُلٌ قَمَشَ جَهْلا فِي جُهَّالِ النَّاسِ، عَانٍ بِأَغْبَاشِ الفِتْنَةِ، قَدْ سَمَّاهُ أَشْبَاهُ النَّاسِ عَالِماً، وَ لَمْ يَغْنَ فِيهِ يَوْماً سَالِماً، بَكَّرَ فَاسْتَكْثَرَ مَا قَلَّ مِنْهُ خَيْرٌ مِمَّا كَثُرَ، حَتّى إِذَا ارْتَوى مِنْ آجِنٍ وَ اكْتَنَزَ مِنْ غَيْرِ طَائِلٍ جَلَسَ بَيْنَ النَّاسِ قَاضِياً ضَامِناً لِتَخْلِيصِ مَا التَبَسَ عَلى غَيْرِهِ، وَ إِنْ خَالَفَ قَاضِياً سَبَقَهُ، لَمْ يَأْمَنْ أَنْ يَنْقُضَ حُكْمَهُ مَنْ يَأْتِي بَعْدَهُ، كَفِعْلِهِ بِمَنْ كَانَ قَبْلَهُ، وَ إِنْ نَزَلَتْ بِهِ إِحْدَى المُبْهَمَاتِ المُعْضِلاتِ، هَيَّأَ لَهَا حَشْواً مِنْ رَأْيِهِ ثُمَّ قَطَعَ بِهِ فَهُوَ ِنْ لَبْسِ الشُّبُهَاتِ فِي مِثْلِ غَزْلِ العَنْكَبُوتِ، لايَدْرِي أَصَابَ أَمْ أَخْطَأَ، لايَحْسَبُ العِلمَ فِي شَيْءٍ مِمَّا أَنْكَرَ، وَ لا يَرى أَنَّ وَرَاءَ مَا بَلَغَ فِيهِ مَذْهَباً إِنْ قَاسَ شَيْئاً بِشَيْءٍ، لَمْ يُكَذِّبْ نَظَرَهُ، وَ إِنْ أَظْلَمَ عَلَيْهِ أَمْرٌ، اكْتَتَمَ بِهِ؛ لِمَا يَعْلَمُ مِنْ جَهْلِ نَفْسِهِ لِكَيْ لايُقَالَ لَهُ: لايَعْلَمُ، ثُمَّ جَسَرَ فَقَضى، فَهُوَ مِفْتَاحُ عَشَوَاتٍ رَكَّابُ شُبُهَاتٍ، خَبَّاطُ جَهَالاتٍ، لايَعْتَذِرُ مِمَّا لايَعْلَمُ؛ فَيَسْلَمَ، وَ لا يَعَضُّ فِي العِلمِ بِضِرْسٍ قَاطِعٍ؛ فَيَغْنَمَ، يَذْرِي الرِّوَايَاتِ ذَرْوَ الرِّيحِ الهَشِيمَ تَبْكِي مِنْهُ المَوَارِيثُ، وَ تَصْرُخُ مِنْهُ الدِّمَاءُ، يُسْتَحَلُّ بِقَضَائِهِ الفَرْجُ الحَرَامُ، وَ يُحَرَّمُ بِقَضَائِهِ الفَرْجُ الحَلالُ، لامَلِيءٌ بِإِصْدَارِ مَا عَلَيْهِ وَرَدَ وَ لا هُوَ أَهْلٌ لِمَا مِنْهُ فَرَطَ مِنِ ادِّعَائِهِ عِلمَ الحَقِّ»
هر تیری که رها کنیم، به خودمان بازمی‌گردد
دفاع جاهلانه از سخنی که درستی و نادرستی آن معلوم نیست، نشان‌دهنده جهل مطلق است
عالی‌ترین درجه علم، مربوط به عالی‌ترین درجه وجود است که مخلَصین هستند
شایعات، ایمان مؤمنان را از بین می‌برد، همان‌گونه که موریانه چوب را می‌خورد
اشاره‌ای به سیاست ایجاد جنگ‌های روانی و هدف از آن در عصر حاضر
نتیجه بازی با نادانی‌ها، سقوط است؛ سقوط اعتقادی و عملی
اشاره: مؤمنانی که معتقد به توحیدند ولی در عمل ماتریالیست و سکولار هستند
آن‌که از نادانی‌های خود عذر بخواهد، سر به سلامت می‌برد
[حدیث 163] عَنْ أَبِي شَيْبَةَ الْخُرَاسَانِيِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام يَقُولُ إِنَّ أَصْحَابَ الْمَقَايِيسِ طَلَبُوا الْعِلْمَ بِالْمَقَايِيسِ فَلَمْ تَزِدْهُمُ الْمَقَايِيسُ مِنَ الْحَقِّ إِلا بُعْداً وَ إِنَّ دِينَ اللَّهِ لا يُصَابُ بِالْمَقَايِيسِ.
قیاس منطقی معتبرترین استدلال بشری است که منظور حدیث این قیاس نیست
تنها چیزی که بر قیاس منطقی برتری دارد، وحی است، نه نقل؛ قیاس منطقی و وحی هیچ‌گاه در مقابل هم قرار ندارند
منظور از قیاس در اینجا، شناختن یک جزئی از جزئی دیگر است
علت ازدیاد بعد از حق در به‌کار بردن قیاس (فقهی):
1ـ در اکثر موارد به واقع منتهی نمی‌شود
2ـ قیاس روش به‌دست آوردن احکام حقیقی نیست
3ـ بر قیاس فقهی (تمثیل منطقی) عنوان تمرد و عصیان حاکم است
[حدیث 164] عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ وَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیهما السلام قَالا كُلُّ بِدْعَةٍ ضَلَالَةٌ وَ كُلُّ ضَلَالَةٍ سَبِيلُهَا إِلَى النَّارِ.