گفتارهای ماه مبارک رمضان 1436 ـ جلسه چهارم ـ 5/ 4/ 94 ـ شب دهم ماه رمضان
شرح اصول کافی (4)
وسواس با عقل با عقل سازگار نیست
[روایت 10] عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ: ذَكَرْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام رَجُلًا مُبْتَلًى بِالْوُضُوءِ وَ الصَّلَاةِ وَ قُلْتُ هُوَ رَجُلٌ عَاقِلٌ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ وَ أَيُّ عَقْلٍ لَهُ وَ هُوَ يُطِيعُ الشَّيْطَانَ فَقُلْتُ لَهُ وَ كَيْفَ يُطِيعُ الشَّيْطَانَ فَقَالَ سَلْهُ هَذَا الَّذِي يَأْتِيهِ مِنْ أَيِّ شَيْءٍ هُوَ فَإِنَّهُ يَقُولُ لَكَ مِنْ عَمَلِ الشَّيْطَان[1]
عقل با اطاعت از شیطان سازگاری ندارد
انسان‌ها به میزان عقل‌شان پیرو خدای متعال و به میزان جهل‌شان پیرو شیطان هستند
عوامل وسواس: یا ناشی از فقدان و کمبود عقل است یا ناشی از جهل به شریعت؛ به عبارت دیگر: یا ناشی از نافهمی است یا نادانی
نیت به نحو اجمال در سرتاسر عمل وجود دارد
نیت عبارت است از پشتوانه، رکن، زمینه و سنگ زیرین عمل و تفاوت در نوع نیت است
تفاوت ریا و توجه به خلق و اسباب با نگاه توحیدی
هرکه به هرچه دست یابد، از طریق علل و اسباب طبیعی یا غیرطبیعی شناخته شده یا ناشناخته است
اشاره به ماجرای تبدیل به مار شدن عصای حضرت موسی صلوات الله و سلامه علیه و ترسیدن آن حضرت
سنت‌های تغییر ناپذیر الهی و قوانین عالم هستی مجرای فعل خدای متعال است و خدا همواره از طریق اسباب و ابزار طبیعی عمل می‌کند
جمع بین «لایخاف لدیّ المرسلون»، «ان اولیاء الله لا خوف علیهم و لاهم یحزنون» و «انا نخاف من ربنا یوم عبوساً قمطریراً»
تمسک و توجه به علل و اسباب طبیعی و ماورای طبیعی، نشان شرک و مخل توحید نیست
اشاره به سفارش حضرت یعقوب به فرزندانش برای ورود از درهای متفاوت (يا بَنِيَّ لا تَدْخُلُوا مِنْ بابٍ واحِدٍ وَ ادْخُلُوا مِنْ أَبْوابٍ مُتَفَرِّقَة)
اشاره‌ای به مصادیق ریا
اشاره‌ای به دو تفسیر متفاوت از آیه «وَ لَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ لَيَقُولُنَّ اللَّه»
اشاره‌ای به مواجهه حضرت ابراهیم و نمرود و معنای «فبهت الذی کفر»
معنای وسواس چیست و چرا با عقل سازگار نیست؟
با توجه به اینکه وسواس در قلب و نفس ملازم با بدن انجام می‌شود، هم علت قابلی دارد و هم علت فاعلی
قلب چیست؟ عبارت است از نفس ناطقه انسانی که در آغاز پیدایش هم صبغه ملکی دارد و هم ملکوتی
انسان و تمام موجودات تنزل یافته هستند
آغاز کار نفس جهان طبیعت است ولی غایت آن بالاتر از آن است
نفس انسان (قلب)، زمینِ آخرت است، ولی رویش‌های آن با رویش طبیعت متفاوت است
چگونگی رویش تولیدات نفس
وسواس عبارت است از تغییرات و تبدلات پیوسته، آنی و بی‌اختیاری که در حوزه‌ی صورت‌های نفسانی ما رخ می‌دهد
دلیل سفارش به محاسبه، مراقبه و مؤاخذه در اخلاق، جلوگیری از ورود خیالات است
نفس انسان قوه قابل و زمینی است که صور مختلف علمی، اخلاقی و مانند آن در آن کشت می‌شود و رشد و تکثیر می‌کند، بنابراین عامل مقدماتی و استعدادی وسواس از طریق آنچه گفته شد به نفس انسان وارد می‌شود
وسواس‌ها عبارتند از خاطرات نفسانی که قوه قابلی آن مربوط به نفس است و علت فاعلی آن نیز مربوط به خدای متعال است