گفتارهای ماه مبارک رمضان 1436 ـ جلسه هشتم ـ 9/ 4/ 94 ـ شب چهاردهم ماه رمضان
شرح اصول کافی (8)
انبیا در هدایت و تعلیم هیچ‌گونه خطایی ندارند
[ادامه روایت 12] يَا هِشَامُ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى أَكْمَلَ لِلنَّاسِ الحُجَجَ بِالعُقُولِ
عقل انبیا به‌خاطر هدایت انسان کامل شده است
اگر عقل نباشد، انبیا امکان ارتباط با خلق را ندارند
وَ نَصَرَ النَّبِيِّينَ بِالبَيَانِ
به واسطه تبیین و بیان الهی است که انبیا حب به خلق را ضروری می‌دانند، چون خلق فعل، ظهورات و صور مرآتی خدای متعال هستند
این تبیین به‌وسیله الفاظ و واژگان نیست، چون محبت الهی به خلق حقایقی نامتناهی است و در واژگان نمی‌گنجد
تنزیه انبیا از برخی از نسبت‌های ناروا همچون عصبانیت از خلق و ترک آنان
بیان انبیا، ابلغ بیان‌هاست و با هر کسی در حد مناسب او سخن می‌گویند
اشاره به تقاضای حضرت موسی صلوات الله و سلامه علیه از خدا: «واحلل عقدۀ من لسانی»؛ حضرت موسی لکنت زبان ندارد، مردم توانایی فهم کلام او را ندارند و چون او کلیم الله است، سخن او فخیم است و انتقال کلام او نیاز به واسطه دارد
اثر همراهی حضرت موسی با حضرت خضر صلوات الله و سلامه علیهما در فخامت کلام آن حضرت
وَ دَلَّهُمْ عَلَى رُبُوبِيَّتِهِ بِالأَدِلَّةِ
ضمیر «هم» در دلّهم به ناس بازمی‌گردد، نه انبیا
انبیا در تعلیمات و هدایت‌شان هیچ‌گونه خطایی ندارند
علم انبیا حداقل عین الیقین است
تبیین عبارت در صورتی که مرجع ضمیر «هم» را حجج و انبیا بدانیم
راه‌های دلالت بر ربوبیت خدای متعال سه طریق است:
1ـ از طریق اسباب و علل 2ـ از طریق مسبَّباب، آثار و افعال 3ـ از طریق مشاهده ذات خدای متعال
نقد و بررسی امکان راه‌های فوق
اشاره‌ای به اسماء مستأثره
اشاره‌ای به مراتب ذکر ذاتی با عنایت به درخواست حضرت موسی از خدا با تعبیر «ارنی انظر الیک». الله، هو، انت، کل شئ هالک الا وجهه
اشاره به تفسیر «وَ كَذلِكَ نُري إِبْراهيمَ مَلَكُوتَ السَّماواتِ وَ الأَرْضِ وَ لِيَكُونَ مِنَ المُوقِنين» (انعام، 75)
سختی انفکاک بین خدا و وجه خدا و ملکوت موجودات
وجود جمعی امیرالمؤمنین صلوات الله و سلامه علیه
فَقَالَ وَ إِلهُكُمْ إِلهٌ واحِدٌ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ الرَّحْمنُ الرَّحِيمُ. إِنَّ فِي خَلقِ السَّماواتِ وَ الأَرْضِ وَ اخْتِلافِ اللَّيْلِ وَ النَّهارِ وَ الفُلكِ الَّتِي تَجْرِي فِي البَحْرِ بِما يَنْفَعُ النَّاسَ وَ ما أَنْزَلَ اللَّهُ مِنَ السَّماءِ مِنْ ماءٍ فَأَحْيا بِهِ الأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها وَ بَثَّ فِيها مِنْ كُلِّ دَابَّةٍ وَ تَصْرِيفِ الرِّياحِ وَ السَّحابِ المُسَخَّرِ بَيْنَ السَّماءِ وَ الأَرْضِ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ (بقره، 160)
ضرورت فکر پیوسته
يَا هِشَامُ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ ذَلِكَ دَلِيلاً عَلَى مَعْرِفَتِهِ بِأَنَّ لَهُمْ مُدَبِّراً فَقَالَ وَ سَخَّرَ لَكُمُ اللَّيْلَ وَ النَّهارَ وَ الشَّمْسَ وَ القَمَرَ وَ النُّجُومُ مُسَخَّراتٌ بِأَمْرِهِ إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ (النحل: 12) وَ قَالَ هُوَ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ تُرابٍ ثُمَّ مِنْ نُطْفَةٍ ثُمَّ مِنْ عَلَقَةٍ ثُمَّ يُخْرِجُكُمْ طِفْلاً ثُمَّ لِتَبْلُغُوا أَشُدَّكُمْ ثُمَّ لِتَكُونُوا شُيُوخاً وَ مِنْكُمْ مَنْ يُتَوَفَّى مِنْ قَبْلُ وَ لِتَبْلُغُوا أَجَلاً مُسَمًّى وَ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ (المؤمن: 70) وَ قَالَ إِنَّ فِي اخْتِلافِ اللَّيْلِ وَ النَّهارِ وَ ما أَنْزَلَ اللَّهُ مِنَ السَّماءِ مِنْ رِزْقٍ فَأَحْيا بِهِ الأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها وَ تَصْرِيفِ الرِّياح وَ السَّحابِ المُسَخَّرِ بَيْنَ السَّماءِ وَ الأَرْضِ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ (جاثیه) وَ قَالَ يُحْيِ الأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها قَدْ بَيَّنَّا لَكُمُ الآياتِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ (الحديد: 16) وَ قَالَ وَ جَنَّاتٌ مِنْ أَعْنابٍ وَ زَرْعٌ وَ نَخِيلٌ صِنْوانٌ وَ غَيْرُ صِنْوانٍ يُسْقى بِماءٍ واحِدٍ وَ نُفَضِّلُ بَعْضَها عَلى بَعْضٍ فِي الأُكُلِ إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ (الرعد: 5) وَ قَالَ وَ مِنْ آياتِهِ يُرِيكُمُ البَرْقَ خَوْفاً وَ طَمَعاً وَ يُنَزِّلُ مِنَ السَّماءِ ماءً فَيُحْيِي بِهِ الأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ (الروم: 24) وَ قَالَ قُل تَعالَوْا أَتْلُ ما حَرَّمَ رَبُّكُمْ عَلَيْكُمْ أَلَّا تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئاً وَ بِالوالِدَيْنِ إِحْساناً وَ لا تَقْتُلُوا أَوْلادَكُمْ مِنْ إِمْلاقٍ نَحْنُ نَرْزُقُكُمْ وَ إِيَّاهُمْ وَ لا تَقْرَبُوا الفَواحِشَ ما ظَهَرَ مِنْها وَ ما بَطَنَ وَ لا تَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا بِالحَقِّ ذلِكُمْ وَصَّاكُمْ بِهِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ (الأنعام: 153) وَ قَالَ هَل لَكُمْ مِنْ ما مَلَكَتْ أَيْمانُكُمْ مِنْ شُرَكاءَ فِي ما رَزَقْناكُمْ فَأَنْتُمْ فِيهِ سَواءٌ تَخافُونَهُمْ كَخِيفَتِكُمْ أَنْفُسَكُمْ كَذلِكَ نُفَصِّلُ الآياتِ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ (الروم: 28)
يَا هِشَامُ ثُمَّ وَعَظَ أَهْلَ العَقْلِ وَ رَغَّبَهُمْ فِي الآخِرَةِ فَقَالَ وَ مَا الحَياةُ الدُّنْيا إِلَّا لَعِبٌ وَ لَهْوٌ وَ لَلدَّارُ الآخِرَةُ خَيْرٌ لِلَّذِينَ يَتَّقُونَ أَ فَلا تَعْقِلُونَ (الأنعام: 33) يَا هِشَامُ ثُمَّ خَوَّفَ الَّذِينَ لَا يَعْقِلُونَ عِقَابَهُ فَقَالَ تَعَالَى ثُمَّ دَمَّرْنَا الآخَرِينَ. وَ إِنَّكُمْ لَتَمُرُّونَ عَلَيْهِمْ مُصْبِحِينَ. وَ بِاللَّيْلِ أَ فَلا تَعْقِلُونَ (الصافّات: 138) وَ قَالَ إِنَّا مُنْزِلُونَ عَلى أَهْلِ هذِهِ القَرْيَةِ رِجْزاً مِنَ السَّماءِ بِما كانُوا يَفْسُقُونَ وَ لَقَدْ تَرَكْنا مِنْها آيَةً بَيِّنَةً لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ يَا هِشَامُ إِنَّ العَقْلَ مَعَ العِلمِ فَقَالَ وَ تِلكَ الأَمْثالُ نَضْرِبُها لِلنَّاسِ وَ ما يَعْقِلُها إِلَّا العالِمُونَ (العنكبوت: 35)