حکیم سبزواری، دوباره ملاصدرا
به مناسبت روز بزرگداشت حکیم ملاهادی سبزواری ـ هشتم اسفند
1396-12-08
1ـ حکمت متعالیه کاملاً متفاوت از سایر مکتب‌های فلسفی و حکمی است، نه ترکیب و مخلوطی از آن‌ها
نظامی است همراه با مبانی ویژه، دقیق و عمیقی که هم مسایل متافیزیکی را می‌تواند حل کند و هم می‌تواند برای سعادت و کمال انسان‌ها راه‌حل‌های عمیق و همه‌جانبه ارایه کند
در میان شارحان ملاصدرا در میان پیشینیان دو نفر جایگاه بسیار ویژه دارند، اگرچه ناشناخته‌اند: یکی فیض کاشانی، یکی حکیم سبزواری. در میان متأخرین هم علامه طباطبایی و علامه حسن زاده آملی.
این‌ها جزء کسانی هستند که بهترین تفسیر که نزدیک‌ترین توضیح و تبیین به افکار و مبانی ملاصدرا است را ارایه کردند.
اگرچه حکیم سبزواری بنیان‌گذار مکتب فلسفی نیست و تا فلسفه ملاصدرا شناخته نشود و عمر آن به پایان نرسد، مکتب فلسفی پدید نمی‌آید ـ الان هنوز مکتب فلسفی ملاصدرا شناخته نشده، بنابراین بنیان‌گذار بعد از ملاصدرا هنوز کسی نیست، ـ اما در شرح حکمت متعالیه گویا ملاصدرا دویست سال بعد آراء و نظریاتش را تفسیر می‌کند
یعنی در قرابت فکری حکیم سبزواری و ملاصدرا همین‌قدر می‌توانیم بگوییم که تقریباً کسی جایگزین حکیم سبزواری نیست
2ـ حکیمان متأله ـ هم قبل و هم بعد ملاصدرا ـ غالباً اهل سیر و سلوک و زهد در دنیا بودند. جدا از این‌که تقریباً تمام کسانی که جزء شارحان حکمت متعالیه بودند، مجتهد جامع الشرایط و فقیه تمام عیارند. در میان این شارحان مرحوم حکیم سبزواری، هم در فقاهت کم‌نظیر است، اگرچه معاصر با شیخ انصاری است و هم در تفسیر مباحث فلسفی بی‌نظیر است و هم در سیر و سلوک و همچنین زهد در دنیا جزء ستارگانی است که اگر دقیق و درست شناخته شود، تا قرن‌های بعد می‌درخشد.
3ـ کاری که حکیم سبزواری در شرح حکمت متعالیه انجام داده، گویی دوباره ملاصدرا و حکمت متعالیه و عرفان اسلامی را احیا و بازسازی کرده. حکمت متعالیه که حدود دو قرن رو به فراموشی می‌رفت و ملاصدرا و آثار او را هیچ کس نمی‌شناخت و در نتیجه بعد از ملاصدرا عرفای بزرگی هم رشد و ظهور نکردند، با آمدن حکیم سبزواری و این ویژگی‌های سلوکی و زهدی که در دنیا و نسبت به همه ماسوی الله دارند، سبب شده که عرفان اسلامی را احیا کند، دوم، حکمت متعالیه را به‌عنوان دقیق‌ترین و عمیق‌ترین نظام فلسفی که تاکنون در عالم اسلام آمده است، [معرفی کرده] ـ ان شاء الله در آینده مکتب‌های عمیق‌تر و دقیق‌تری هم ارایه شود که قطعاً می‌شود ـ سهمی که حکیم سبزواری در احیا و روزآمد کردن حکمت متعالیه دارد، تقیرباً می‌توان گفت که هم‌سنگ و هم‌اندازه خودِ ملاصدراست.