کتاب توحید ـ درس 68 ـ 30/ 10/ 95
شرح اصول کافی درس 186
هیچ مانعی برای تحقق مشیت خدای متعال نیست و جبری هم نیست
[حدیث 86] عَنْ بُكَيْرِ بْنِ أَعْيَنَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام عِلْمُ اللَّهِ وَ مَشِيئَتُهُ هُمَا مُخْتَلِفَانِ أَوْ مُتَّفِقَانِ؟ فَقَالَ الْعِلْمُ لَيْسَ هُوَ الْمَشِيئَةَ أَ لَا تَرَى أَنَّكَ تَقُولُ سَأَفْعَلُ كَذَا إِنْ شَاءَ اللَّهُ وَ لَا تَقُولُ سَأَفْعَلُ كَذَا إِنْ عَلِمَ اللَّهُ فَقَوْلُكَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ دَلِيلٌ عَلَى أَنَّهُ لَمْ يَشَأْ فَإِذَا شَاءَ كَانَ الَّذِي شَاءَ كَمَا شَاءَ وَ عِلْمُ اللَّهِ السَّابِقُ لِلْمَشِيئَةِ.
ابن اعین فرد شایسته‌ای از اصحاب امام صادق علیه السلام است و تا آخر شیعه خالص و صادق باقی مانده
زبان عرف بی‌دلیل نیست و زبانی است که برای حوادث و رخداد‌های این جهان وضع شده. اما در عین حال وقتی خدای متعال و پیامبر او می‌خواهد برای انتقال معارف فراعرفی از این زبان استفاده کند، بین این الفاظ و واژگان دست به انتخاب می‌زند
این نشان‌دهنده این است که اگرچه الفاظ و واژگان تمامِ محتوای متافیزیک را منتقل نمی‌کند ولی در عین حال در انتقال مفاهیم متافیزیکی با هم تفاوت دارند
کاربرد زبان عرف در مواضع مختلف بی حساب و کتاب نیست
اشاره‌ای به تغییرناپذیر بودن سنت‌های الهی
هیچ کس نمی‌تواند متوجه بشود که چرا مشیت الهی به این شیئ تعلق گرفته است، مگر برای کسانی که به تمام مراتب عالم الهی آگاه باشند و به تعبیر دیگر، خود علم و خزانه و خزان علم خدای متعال باشند
در مرتبه ذات خدای متعال، امکان انتخاب و بیان هیچ‌گونه الفاظی نیست
فهمیدن درست علت قوانین تکوین و سر تعلق مشیت الهی به اشیاء برای غیر مخلَصین و اولیای کامل خدای متعال قطعاً و یقیناً ضرر و زیان دارد
تفاوت عارفان حقیقی و عالمان متوسط
اگر حجاب‌های بین رب و خلق برداشته شود، عبادت امکان‌پذیر نیست
اشاره‌ای به سرّ استغفار پیامبر
پس: کاری که متعلق مشیت خدای متعال باشد، قطعاً و یقیناً انجام می‌شود اولاً و ثانیاً هیچ مانعی برای تحقق متعلقات مشیت خدای متعال در عالم نیست، اصلاً چنین چیزی محال است
در عین حال که کسی نمی‌تواند مانع تحقق متعلقات مشیت خدای متعال شود و انسان‌ها توانایی تغییر و انحراف در مشیت یا متعلقات آن را ندارند، جبری نیست و حتی اکراه و اضطرار نیست
آن‌ها که می‌دانند راضی‌اند، آن‌ها که نمی‌دانند مختارند
از بین بردن اعمال صالح و مغلوب شدن آن‌ها نسبت به اعمال طالح امکان‌پذیر نیست، اما عکس آن امکان‌پذیر است