استاد راهنما: دكتر احمد احمدي
استادان مشاور: دكتر غلامرضا اعواني ـ استاد علي عابدي شاهرودي
مؤلف: سيد مرتضي حسيني
تاریخ ارایه: دي 1381
ناشر: پایگاه اطلاع رسانی طهور (Tahour.ir)
تمامی حقوق برای مؤلف محفوظ و استفاده از اثر با ذکر منبع بلامانع است.
این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
تقدير
سپاس بي‌اندازه و بي‌شمار خداي يگانه‌اي را كه عوالم هستي و تنزّلات پياپي خلق را با منّت سابق خويش، نه استحقاق لاحق خلق آفريد؛ سپاس ذات پاك خدايي را كه در كمال عزّت و غنا و استغناء است و با خلق ـ كه در حضيض فقر و ذلّت و مسكنت است ـ قرب و معيّت دارد. سپاس پروردگار عالميان را كه همه كثرات را در مراتب بي‌نهايت هستي، آن‌گونه كه قضا و قدر و مشيّت و ارادة او طلب مي‌كرد، جايگاه ويژه‌اي بخشيد و هر كدام را به قدر قابليت و استعداد ذاتي عين ثابتش نعمت عطا فرمود.
سپاس بي‌كران شايستة آن محبوب ازلي و ابدي است كه به لطف و منت بي‌پايانش ما را در زمرة دوست‌داران حضرت ختمي مرتبت و خاندان پاك او قرار داد.
خداوند را سپاسگذارم كه مرا در مسير تعلّم و تعليم هدايت نمود و از خان نعمت به منّت دانش فراوان عالمان ربّاني به قدر استعداد بهره‌مند ساخت و از او مي‌خواهم كه ساية لطف و رحمتشان را پيوسته بدارد.
از او مي‌خواهم كه همه كساني كه حقير را در راه تعليم و تربيت راهنمايي كردند و ياري رساندند پيوسته در سفرة نعمت و رحمت بي‌كران خود مهمان نمايد و به فضل خويش از لطف ويژة آسماني خود برخوردارشان سازد و بهترين نعمت‌ها را در دنيا و آخرت نصيبشان سازد و در مسير بازگشت به وحدت، به خاندان پاك حبيب خود ـ درود بي‌كران بر او و خاندانش باد ـ متّصل گرداند. به‌ويژه حضرات اساتيد راهنما و مشاور در اين رساله، جناب آقاي دكتر احمدي، جناب آقاي دكتر اعواني و استاد عابدي شاهرودي كه از هيچ لطفي در حدّ استعداد و قابليّت حقير كوتاهي نكردند. از او مي‌خواهم كه آنان را در درياي لطف بي‌پايانش مستغرق گرداند.
آمين يا ربّ العالمين
فهرست
فهرست
چكيده
مقدمه
بخش يكم: شرح حال سيد
1ـ 1ـ دوران كودكي و نوجواني
1ـ 2ـ ترك دنيا
1ـ 3ـ توقّف در اصفهان
1ـ 4ـ دست‌يابي به شيخ
1ـ 5ـ مرگ ارادي
1ـ 6ـ مرتبة علمي وي نزد اساتيد
1ـ 7ـ اجازه‌نامه از فخر المحققين
1ـ 8ـ اجازه از عبدالرحمن قدسي
1ـ 9ـ كتب تراجم
1ـ10ـ تأليفات
1ـ 11ـ مقام علمي و عملي وي در آثار او
1ـ 12ـ عقلانيّت تواضع وي
1ـ 13ـ جايگاه وي در عرفان
بخش دوم: انديشه‌هاي سيد
2ـ 1ـ مراتب متعدّد معارف الهي و سرّي بودن برخي از آن
2ـ 2ـ توحيد
2ـ 3ـ اركان سه‌گانه هستي
2ـ 4ـ تقدّم يا تأخّر شناخت انسان و اشياء از شناخت خدا
2ـ 5ـ انسان و جايگاه او پيش از طبيعت
2ـ 6ـ آدم و حوا
2ـ 7ـ عقل در فلسفه و عرفان
2ـ 8ـ اسماء
2ـ 9ـ علّت آفرينش
2ـ 10ـ ازليّت آفرينش
2ـ 11ـ جعل ماهيت
2ـ 12ـ شرور
2ـ 13ـ عدل
2ـ 14ـ اختيار
2ـ 15ـ جايگاه انسان
2ـ 16ـ انسان كامل
2ـ 17ـ پيدايش كثرت افرادي در انسان
2ـ 18ـ سريان حيات و نطق و معرفت در سرتاسر هستي
2ـ 19ـ مقام علمي انسان
2ـ 20ـ مقام جمعي انسان
2ـ 21ـ ولايت
2ـ 22ـ امانت
2ـ 23ـ علم
2ـ 24ـ ابزار شناخت
2ـ 25ـ نياز انسان به انبياء
2ـ 26ـ حجاب انسان
2ـ 27ـ مراتب انسان و دين
2ـ 28ـ معاد
بخش سوم
شرح احوال افلوطين
3ـ 1ـ زندگي‌نامه مختصر افلوطين
3ـ 2ـ نكاتي دربارة زندگي افلوطين
3ـ 2ـ 1ـ پرهيز از شهرت
3ـ 2ـ 2ـ امساك در خوراك
3ـ 2ـ 3ـ مطلوب دانستن مرگ
3ـ 2ـ 4ـ اعتماد مردم به او
3ـ 2ـ 5ـ كمك به مردم
3ـ 2ـ 6ـ واگذاري تنظيم آثار به فرفوريوس
3ـ 2ـ 7ـ سكوت دربارة تبار خويش
3ـ 2ـ 8ـ برخورداري از مكاشفات
بخش چهارم
انديشه‌هاي افلوطين
4ـ 1ـ تأثير بر مكاتب فلسفي و عرفاني
4ـ 2ـ همگرايي فلسفه يهودي با افلوطين
4ـ 3ـ تأثير بر فلسفه يونان
4ـ 4ـ تأثير بر مسيحيت
4ـ 5ـ اصول فلسفه نوافلاطوني
4ـ 6ـ تأثير افلوطين بر حكمت متعاليه و جايگاه او در اين حكمت
4ـ 6ـ 1ـ تعابير صدرالمتألّهين در اين موضوع
4ـ 6ـ 2ـ نمونه‌هايي از تأثير افلوطين در حكمت متعاليه
4ـ 6ـ 2ـ 1ـ قاعده بسيط الحقيقه
4ـ 6ـ 2ـ 2ـ قاعده امكان اشرف
4ـ 6ـ 2ـ 3ـ قاعدة امكان اخسّ
4ـ 6ـ 2ـ 5ـ اتحاد عقل و عاقل و معقول
4ـ 6ـ 2ـ 6ـ وحدت نفس در عين كثرت
4ـ 6ـ 2ـ 7ـ حركت جوهري
4ـ 6ـ 2ـ 8ـ مثل نوري مفارق
4ـ 6ـ 2ـ 9ـ مراتب تجرّد
4ـ 6ـ 2ـ 10ـ مراتب الهي، عقلي، نفسي و طبيعي موجودات
4ـ 6ـ 2ـ 11ـ هبوط نفس و علّت آن
4ـ 6ـ 2ـ 12ـ حشر نفس نباتي
4ـ 6ـ 2ـ 13ـ اشرف بودن علّت از معلول
4ـ 6ـ 2ـ 14ـ ظهور و تجلّي به جاي عليت
4ـ 6ـ 2ـ 15ـ قاعدة الواحد
4ـ 6ـ 2ـ 16ـ ديگر موضوعات
4ـ 7ـ طرح مهمترين موضوعات مورد بحث از ديدگاه افلوطين
4ـ 7ـ 1ـ واحد يا اَحد
4ـ 7ـ 2ـ تعالي
4ـ 7ـ 3ـ حضور
4ـ 7ـ 4ـ تجلّي و كثرت
4ـ 7ـ 5ـ صانع جهان
4ـ 7ـ 6ـ عقل
4ـ 7ـ 7ـ تعقّل
4ـ 7ـ 8ـ ذهن و شناخت
4ـ 7ـ 9ـ ديالكتيك
4ـ 7ـ 10ـ اخلاق
4ـ 7ـ 12ـ شرّ
4ـ 7ـ 13ـ عشق و سعادت
4ـ 7ـ 14ـ صعود و بازگشت
فصل اول: آراء و انديشه‌هاي سيد حيدر آملي
بخش يكم: مقدمات
1ـ1ـ1ـ سري بودن برخي از معارف
1ـ1ـ2ـ رابطة انسان و توحيد
1ـ1ـ 3ـ1ـ مراتب توحيد
1ـ1ـ 3ـ 2ـ اهل شريعت، طريقت، حقيقت
1ـ1ـ 3ـ 3 توحيد اهل طريقت
1ـ1ـ 3ـ 4 توحيد اهل حقيقت
1ـ1ـ 3ـ 5ـ اقسام توحيد در استعاذة رسول خدا (ص)
1ـ1ـ 3ـ 6ـ توحيد در كريمة تقوي
1ـ1ـ 3ـ 7ـ جمع‌بندي بحث توحيد
1ـ1ـ4ـ وحدت وجود
1ـ1ـ 5ـ جايگاه الله، رحمن، رحيم در توحيد و انسان‌شناسي
1ـ1ـ 6ـ رابطه انسان و رحمن
1ـ1ـ 7ـ انسان و اسم اعظم
1ـ1ـ 8 ـ شناخت انسان متوقف بر شناخت خداست
1ـ1ـ9ـ معرفت به ذات
1ـ1ـ10ـ حقيقت و مراتب آن
1ـ1ـ10ـ1ـ اقسام حقيقت
1ـ1ـ10ـ2ـ مراتب هر يك از اقسام حقيقت
بخش دوم: انسان پيش از طبيعت
1ـ2ـ1ـ اسامي و اوصاف حقيقت كلي متعيّن نخست
1ـ2ـ 1ـ1ـ عقل اوّل
1ـ2ـ1ـ2ـ روح اعظم
1ـ2ـ 1ـ3ـ هيولي
1ـ2ـ 1ـ 4ـ انسان كبير
1ـ2ـ 1ـ 5ـ عرش
1ـ2ـ 1ـ 6ـ خليفة الله
1ـ2ـ 1ـ 7ـ برزخ جامع
1ـ2ـ 1ـ 8ـ مرآة الحق
1ـ2ـ 1ـ 9ـ قلم اعلي
1ـ2ـ 1ـ 10ـ مركز دايره
1ـ2ـ 1ـ 11ـ نقطه
1ـ2ـ 1ـ 12ـ حقيقت محمديّه
1ـ2ـ 2ـ فقر ذاتي و حقيقي انسان و ساير مظاهر
1ـ2ـ3ـ انسان واسطة در فيض
1ـ2ـ 4ـ مراتب تنزّلات هستي
1ـ2ـ4ـ1ـ آدم و حوا
1ـ2ـ 4ـ 2ـ نسبت انسان با احد
1ـ2ـ 5ـ تقدم حق تعالي بر مظاهر (و انسان)
1ـ2ـ 6ـ حديث الآن كما كان
1ـ2ـ 7ـ عقل اول از ديدگاه عرفان و فلسفه
1ـ2ـ 8 ـ اسماء و انسان
1ـ2ـ 8 ـ1ـ نسبت دستان خدا با انسان
1ـ2ـ 8 ـ2ـ انسان مظهر لطف و قهر
1ـ2ـ 8 ـ3ـ تعليم اسماء
1ـ2ـ 8 ـ4ـ مخاطب تعليم اسماء
1ـ2ـ 9 ـ علّت آفرينش
1ـ2ـ10ـ ازليّت خلق
1ـ2ـ11ـ جعل ماهيّات
1ـ2ـ11ـ1ـ تفاوت ماهيّات
1ـ2ـ 11ـ2 تبيين تفاوت ماهيّات
1ـ2ـ 11ـ3ـ روايات
1ـ2ـ 12ـ عدل و ارتباط آن با توحيد فاعلي
1ـ2ـ 12ـ1 عدل از ديدگاه اهل شريعت
1ـ2ـ 12ـ 2 عدل از ديدگاه اهل طريقت
1ـ2ـ 12ـ 3ـ عدل از ديدگاه اهل حقيقت
1ـ2ـ 12ـ4ـ مشيّت ازلي و اختيار
1ـ2ـ 12ـ 5ـ ارتباط عدل و ظلم با جعل
1ـ2ـ 13ـ جايگاه انسان
1ـ2ـ 14ـ تطبيق آية نور بر مراتب انسان
1ـ2ـ 15ـ شجره
1ـ2ـ 16ـ ربوبيّت انسان
1ـ2ـ 17ــ انسان اسم جامع همه مظاهر
بخش سوم: انسان در طبيعت
1ـ 3ـ 1ـ جامعيت انسان در طبيعت
1ـ 3ـ 2ـ تعابير مربوط به حقيقت انسان
1ـ 3ـ 2ـ 1ـ كلمه
1ـ 3ـ 2ـ 2ـ كتاب
1ـ 3ـ 2ـ 3ـ كتاب صغير و كبير
1ـ 3ـ 2ـ 4ـ امّ الكتاب، كتاب مبين، لوح، كتاب محو و اثبات
1ـ 3ـ 2ـ 5ـ عين الله
1ـ 3ـ 3ـ شباهت انسان كبير و صغير
1ـ 3ـ 4ـ چگونگي پيدايش كثرت در انسان
1ـ 3ـ 5ـ سريان حيات و نطق و معرفت در سرتا سر هستي
1ـ 3ـ5ـ1ـ اقسام حيات و نطق و معرفت
1ـ 3ـ 6ـ سير و سلوك
1ـ 3ـ 6ـ 1 عموميت سير و سلوك
1ـ 3ـ 6ـ 2ـ شواهد نقلي
1ـ3ـ6ـ3ـ شاهد عقلي
1ـ 3ـ 6ـ 4ـ اقسام سير و سلوك
1ـ 3ـ 7ـ مقام جمعي انسان
1ـ 3ـ7ـ1ـ انسان كامل در طبيعت
1ـ 3ـ 7ـ2ـ مرتبه عارف كامل
1ـ 3ـ 7ـ3ـ ولايت
1ـ 3ـ 7ـ4ـ ختم ولايت
1ـ 3ـ 8ـ امانت
1ـ 3ـ 9ـ تقدّم علم بر خلقت
1ـ 3ـ 9ـ1ـ مقام علمي انسان
1ـ3ـ 9ـ2ـ علم بي‌واسطه و بواسطه تقوي
1ـ3ـ 9ـ 3 مراتب تقوي
1ـ3ـ 9ـ 4 معلم علوم حقيقي
1ـ3ـ 9ـ 5 مراتب ظهور علم
1ـ3ـ 9ـ 6ـ اقسام وحي
1ـ3ـ 9ـ 7ـ اقسام الهام
1ـ3ـ 9ـ8ـ راه‌هاي كسب علم (وحي و الهام)
1ـ3ـ 9ـ 9ـ كشف و اقسام آن
1ـ3ـ 9ـ 10ـ معراج
1ـ3ـ 10ـ ابزارهاي شناخت در انسان
1ـ3ـ 10ـ 1ـ حواس و قلب
1ـ3ـ 10ـ 2ـ مراتب قلب
1ـ3ـ 11ـ اقسام سلوك
1ـ3ـ 11ـ 1ـ شريعت تنها راه وصول به حقيقت توحيد
1ـ3ـ 11ـ2ـ هدف دعوت انبياء
1ـ3ـ 11ـ3ـ رابطه عبادت با كمال انسان
1ـ3ـ 12ـ حجاب انسان
1ـ3ـ 12ـ 1ـ حجاب صوري و معنوي
1ـ3ـ 12ـ2ـ حجاب مطلق
1ـ3ـ 12ـ3ـ تفاوت محبّ و محبوب در رفع حجاب
1ـ3ـ 12ـ4ـ محجوبان
1ـ3ـ 12ـ5ـ مراتب حجاب قلب
1ـ3ـ 13ـ ارتباط بدايت، وسط و نهايت با شريعت، طريقت و حقيقت
1ـ3ـ 13ـ1ـ تعريف شريعت، طريقت و حقيقت
1ـ3ـ 14ـ درجات اسلام
1ـ3ـ 14ـ1ـ اسلام اهل بدايت
1ـ3ـ 14ـ2ـ اسلام اهل وسط
1ـ3ـ 14ـ3ـ اسلام اهل نهايت
1ـ3ـ 15ـ درجات ايمان
1ـ3ـ 15ـ1ـ ايمان اهل بدايت
1ـ3ـ 15ـ2ـ ايمان اهل وسط
1ـ3ـ 15ـ 3ـ ايمان اهل نهايت
1ـ3ـ 16ـ يقين
1ـ3ـ 16ـ 1ـ مراتب يقين
1ـ3ـ 16ـ 2ـ مثال مراتب يقين
بخش چهارم: انسان پس از طبيعت
1ـ 4ـ 1 معاد يا رجوع مظاهر به حق تعالي
1ـ 4ـ 2 كيفيّت رجوع مظاهر به حق تعالي
1ـ 4ـ 3 اقسام معاد
1ـ 4ـ 3ـ 1 معاد اهل شريعت
1ـ 4ـ 3ـ 2ـ معاد اهل طريقت
1ـ 4ـ 4ـ انتقال مظاهر از اسمي به اسمي ديگر
1ـ 4ـ 5ـ اقسام قيامت
1ـ4ـ6ـ اقسام قيامت صوري
1ـ 4ـ 7ـ اقسام قيامت صوري انفسي
1ـ 4ـ 8ـ شرح اقسام قيامت از نظر اهل طريقت
1ـ 4ـ 8ـ 1ـ 1ـ اقسام مرگ
1ـ 4ـ 9ـ شرح اقسام قيامت از نظر اهل حقيقت
1ـ 4ـ 10 اقسام بهشت
1ـ 4ـ 10ـ 1ـ بهشت اهل طريقت
1ـ 4ـ 10ـ 2ـ بهشت اهل حقيقت
1ـ 4ـ 11ـ نام‌هاي بهشت
1ـ 4ـ 12ـ دركات هفت‌گانه جهنم
1ـ 4ـ 13ـ درجات هشت‌گانه بهشت
1ـ 4ـ 14ـ لقاء
1ـ 4ـ 15ـ گسترة بهشت
فصل دوم: آراء و انديشه‌هاي افلوطين
بخش يكم: مقدمات
2ـ1ـ1ـ توحيد
2ـ1ـ2ـ توصيف احد
2ـ1ـ3ـ نتيجه انساني توحيد
2ـ1ـ4ـ عقل
2ـ1ـ5ـ وجود و اتّصاف اَحد به آن
2ـ1ـ6ـ شناخت واحد
2ـ1ـ7ـ كثرت
2ـ1ـ7ـ1ـ پيدايش كثرت
2ـ1ـ7ـ2ـ زمانمندي پيدايش كثرت
2ـ1ـ7ـ3ـ ترتيب پيدايش كثرت از وحدت
2ـ1ـ7ـ4ـ تمثيل توحيدي براي بيان چگونگي پيدايش كثرت
2ـ1ـ7ـ5ـ تمثيل نور
2ـ1ـ8ـ عقل
2ـ1ـ8ـ1ـ عقل كلي
2ـ1ـ8ـ2ـ ويژگي‌هاي عقل
2ـ1ـ8ـ3ـ نسبت عقل با اَحد
2ـ1ـ9ـ صدور نفس
2ـ1ـ10ـ ازليّت آفرينش
2ـ1ـ11ـ غايت آفرينش
بخش دوم: انسان پيش از طبيعت
2ـ2ـ1ـ نفس كلي و جزئي
2ـ2ـ2ـ تقسيم پذيري نفس
2ـ2ـ3ـ رابطه نفس جزئي با نفس كلي و عقل
2ـ2ـ4ـ رابطه نفس جزئي با اَحد يا ظهور اَحد در انسان
2ـ2ـ5ـ مراتب يا طبقات نفوس
2ـ2ـ6ـ تعدّد نفس
2ـ2ـ7ـ علم انسان در عوالم فراتر از طبيعت
2ـ2ـ8ـ ازليّت انسان
2ـ2ـ9ـ عين ثابت
2ـ2ـ10ـ تفاوت ماهيات و علّت آن
بخش سوم: انسان در طبيعت
2ـ3ـ1ـ علّت فرو افتادن نفس در طبيعت
2ـ3ـ2ـ وحدت يا كثرت نفوس
2ـ3ـ3ـ تجرّد عقل و نفس
2ـ3ـ4ـ تجرّد نفس جزئي
2ـ3ـ5ـ حضور همه‌جايي مجرّدات
2ـ3ـ6ـ چگونگي ارتباط و تعلّق نفس به بدن
2ـ3ـ7ـ نيازمندي نفس به بدن
2ـ3ـ8ـ مراتب وجود انسان
2ـ3ـ9ـ جامعيّت انسان
2ـ3ـ9ـ1ـ نشان جامعيّت انسان
2ـ3ـ10ـ زيبايي
2ـ3ـ10ـ1ـ زيبايي چيست؟
2ـ3ـ10ـ2ـ اقسام زيبايي
2ـ3ـ10ـ3ـ علّت زيبايي‌طلبي
2ـ3ـ10ـ4ـ مشاهده زيبايي
2ـ3ـ10ـ5 مشاهده خير مطلق
2ـ3ـ11ـ سعادتمند كيست؟
2ـ3ـ12ـ عشق
2ـ3ـ12ـ1ـ عشق نفس به خدا
2ـ3ـ12ـ2ـ مانع مشاهده
2ـ3ـ12ـ3ـ گستردگي شعور در جهان
2ـ3ـ12ـ4ـ فراگيري سعادت، كمال يا نيك‌بختي
2ـ3ـ13ـ سرنوشت و آزادي
2ـ3ـ13ـ1ـ تقدير يا گستره حاكميت علّت نخستين و اختيار
2ـ3ـ13ـ2ـ احاطه تقدير
2ـ3ـ13ـ3ـ كثرت‌هاي اعتباري و رابطة آن با تقدير
2ـ3ـ14ـ خير و شرّ
2ـ3ـ14ـ1 ماهيّت خير و شرّ (نيك و بد)
2ـ3ـ14ـ2ـ اقسام خير و شرّ
2ـ3ـ14ـ3ـ فاعل شرور
2ـ3ـ14ـ4ـ تبيين شرور
2ـ3ـ14ـ5ـ شرور مربوط به حوزة اختيار انسان
2ـ3ـ15ـ جايگاه اختيار
2ـ 3ـ 15ـ 1ـ جمع ميان سرنوشت و اختيار
2ـ 3ـ 15ـ2ـ نمايشي به نام زندگي
2ـ 3ـ 15ـ 3ـ نمايشي به نام جهان
2ـ 3ـ 16ـ عروج نفس
2ـ 3ـ 17ـ راه‌هاي شناسايي ماهيّت نفس
2ـ 3ـ17ـ 1ـ راه نخست و مراحل آن
2ـ 3ـ 17ـ 2ـ راه دوم شناسايي نفس
2ـ 3ـ 18ـ تفاوت انسان‌ها در دست‌يابي به مقصد
2ـ 3ـ 18ـ1ــ ويژگي‌هاي مرحله نخست سفر و مسافران آن
2ـ 3ـ 18ـ2ــ نكاتي درباره اين ديدگاه افلوطين
2ـ 3ـ 18ـ3ـ ديالكتيك
2ـ 3ـ 18ـ4ـ ويژگي‌هاي فيلسوف
2ـ 3ـ 19ـ صعود يا جدايي نفس از بدن
2ـ 3ـ 20ـ چگونگي گريز از جهان
2ـ 3ـ 21ـ چگونگي عروج
2ـ 3ـ 22ـ راه‌هاي دست‌يابي به پاكي
2ـ 3ـ 23ـ زندگي ناب و راه آن
2ـ 3ـ 24ـ نقش فضيلت‌ها در خويشتن‌داري
2ـ 3ـ 24ـ1ـ نيك و بد اخلاقي
بخش چهارم: انسان پس از طبيعت
2ـ 4ـ 1ـ علل تفاوت نفوس و سرانجام آن‌ها
2ـ 4ـ 2ـ مقصد نهايي
2ـ4ـ3ـ مشاهدة اَحد و اتصّال به آن
2ـ 4ـ 4ـ مرگ‌ناپذيري نفس كلّي
2ـ 4ـ 5ـ ماهيّت و فناناپذيري نفوس جزئي
2ـ 4ـ 5ـ1ـ فناناپذيري نفوس ساير جانداران
2ـ 4ـ 6ـ معاد: تناسخ يا تجسم اعمال
2ـ 4ـ 7ـ نفوس ضعيف و مرده
فصل سوم
مقايسه آراي سيد با افلوطين
بخش يكم: شباهت‌ها
3ـ 1ـ 1ـ سري بودن برخي از معارف
3ـ 1ـ 2ـ شناخت ناپذيري ذات حق تعالي
3ـ 1ـ 3ـ شناخت خدا
3ـ 1ـ 4ـ نفي وحدت عددي از حق تعالي
3ـ 1ـ 5ـ نسبت قُرب و بعد او با موجودات
3ـ 1ـ 6ـ ظهور و حضور همه جايي حق تعالي
3ـ 1ـ 7ـ موجودات ظهور وجودند.
3ـ 1ـ 8ـ ظهور در عين بطون
3ـ 1ـ 9ـ تشبيه، تنزيه و جمع
3ـ 1ـ 10ـ ازليّت آفرينش
3ـ 1ـ 11ـ علّت آفرينش
3ـ 1ـ 12ـ احاطة تقدير
3ـ 1ـ 13ـ دخالت انديشه در كيفيّت آفرينش
3ـ 1ـ 14ـ تماميّت جهان طبيعت
3ـ 1ـ 15ـ جامعيّت انسان
3ـ 1ـ 16ـ علّت هبوط
3ـ 1ـ 17ـ هبوط اختياري يا تعلّق اختياري روح به بدن
3ـ 1ـ 18ـ جايگاه ويژة هر يك از نفوس
3ـ 1ـ 19ـ رابطه نفس با بدن
3ـ 1ـ 20ـ چگونگي رابطه نفس و بدن
3ـ 1ـ 21ـ وحدت نفس در عين كثرتِ آن
3ـ 1ـ 22ـ تفاوت انسان‌ها
3ـ 1ـ 23ـ تفاوت انسان‌ها به خاطر تفاوت علوم و مشاهدات آن‌ها
3ـ 1ـ 24ـ تفاوت انسان‌ها به جهت تفاوت بدن‌هاي آن‌ها
3ـ 1ـ 25ـ تفاوت ذاتي نفوس
3ـ 1ـ 26ـ طهارت ذاتي انسان
3ـ 1ـ 27ـ طهارت چيست؟
3ـ 1ـ 28ـ جايگاه نفوس پاك
3ـ 1ـ 29ـ ويژگي‌هاي اهل سعادت
3ـ 1ـ 30ـ رضايت به سختي‌ها
3ـ 1ـ 31ـ ناتواني حس و تجربه از فهم و دريافت تمام واقعيّت
3ـ 1ـ 32ـ نفي معرفت حصولي از حق و در عين حال اثبات نوعي معرفت شهودي از آن
3ـ 1ـ 33ـ اهميّت كشف و شهود در شناسايي واقعيّت
3ـ 1ـ 34ـ اهميّت نقش تزكيه نفس در شناسايي واقعيّت
3ـ 1ـ 35ـ راه كسب علوم حقيقي
3ـ 1ـ 36ـ اساس سلوك معنوي
3ـ 1ـ 37ـ سعادت
3ـ 1ـ 38ـ مقصد نهايي انسان
3ـ 1ـ 39ـ تشبّه به خدا
3ـ 1ـ 40ـ تفاوت مقاصد انسان‌ها
3ـ 1ـ 41ـ نقش اختيار در وصول به مقصد نهايي
3ـ 1ـ 42ـ حبّ و عشق
3ـ 1ـ 43ـ شرور
3ـ 1ـ 43ـ1ـ منبع شرور
3ـ 1ـ43ـ2ـ نسبيّت شرّ
3ـ 1ـ43ـ3ـ ضرورت پيدايش شرور
3ـ 1ـ43ـ 4ـ بازتاب‌هاي شرور
3ـ 1ـ 44ـ هر چيز به جاي خويش نيكوست.
3ـ 1ـ 45ـ ترتيب در معاد
بخش دوم: تفاوتها
3ـ 2ـ 1ـ صبغة ديني
3ـ 2ـ 2ـ خداشناسي و توحيد
3ـ 2ـ 3ـ اَحد و واحد
3ـ 2ـ 4ـ نفي وجود از اَحد
3ـ 2ـ 5ـ علم و اراده
3ـ 2ـ 6ـ صدور كثرت از وحدت
3ـ 2ـ 7ـ مراتب عالم
3ـ 2ـ 8ـ اقسام علم
3ـ 2ـ 9ـ تفاوت در مراتب علم انسان
3ـ 2ـ 10ـ ابزار شناخت
3ـ 2ـ 11ـ جايگاه ويژة انسان
3ـ 2ـ 12ـ نبوت و وحي
3ـ 2ـ 13ـ ولايت
3ـ 2ـ 14ـ فرشتگان و نسبت آن‌ها با انسان
3ـ 2ـ 15ـ معاد
3ـ 2ـ 16ـ تناسخ
3ـ 2ـ 17ـ نوع حشر انسان
فهارس
فهرست آيات
فهرست روايات
فهرست اشعار
فهرست منابع
چكيده:
رسالة حاضر از يك مقدمه و سه فصل تشكيل شده است. مقدمه آن چهار بخش دارد كه در بخش نخست زندگي‌نامة كوتاهي از سيد و در بخش دوم خلاصه‌اي از ديدگاه‌هاي وي آمده است. در بخش سوم زندگي‌نامه مختصر افلوطين و در بخش چهارم خلاصه‌اي از آراي وي مطرح شده است.
فصل اول و دوم هر يك چهار بخش تحت عنوان مقدمات، انسان پيش از طبيعت، انسان در طبيعت و انسان پس از طبيعت دارد.
فصل سوم دو بخش دارد. به ترتيب: شباهت‌هاي آراي سيد و افلوطين و تفاوت‌هاي آن
بخش اول از دو فصل اول به مهمترين مسايلي مي‌پردازد كه در انسان‌شناسي از ديدگاه آن‌ها اهميت دارد، ولي به‌طور مستقيم از مسايل مربوط به انسان نيست. مانند توحيد، مراتب هستي، پيدايش كثرت و مانند اين‌ها. بخش دوم عبارت است از مسايل مربوط به انسان پيش از ورود به عالم طبيعت همچون جايگاه انسان در عالم عقل، مراتب او، تفاوت ذاتي، علت هبوط، تجرّد نفس، نياز به بدن و مانند اين‌ها. بخش سوم به مسايل مربوط به طبيعت مانند جامعيت، اختيار، شرور، نياز به نبوت، سعادت و غير از آن مي‌پردازد.
بخش چهارم به مسايل مربوط به نفوس در مسير بازگشت به وحدت، بقاي آن‌ها، معاد و عوالم پس از طبيعت مي‌پردازد.
در فصل سوم كه به مقايسه آراي آن دو اختصاص يافته است، در يك بخش به نقاط مشترك ميان آن دو مانند وحدت شخصي وجود، ظهور در عين بطون، ازليّت، وحدت نفس در عين كثرت آن، مقصد نهايي و مانند اين‌ها و در بخش ديگر به مهمترين تفاوت‌هاي آن‌ها همچون صبغة ديني، توحيد، جايگاه انسان، نبوت، ولايت، معاد و تناسخ مي‌پردازد.