درس پنجم
4/10/78
الحمد الله الذي و كلني اليه فاكرمني و لم تكلني الي الناس فيهينوني والحمد الله الذي تحبّب الي و هو غني عني
چون مبدأ همه نيكي‌ها و زيبايي‌ها و هستي اوست، پس اگر كسي رو به سوي او رود به سوي همه كمالات رفته است.
كسي كه رو به سوي غير كند، رو به هيچ و عدم كرده است.
اگر رو به او كرديم، از ما پذيرايي خواهد كرد.
نشان بي نيازي آدم اين است كه پشت پا به بهشت زده است.
دعا بدون ذكر عشق و محبت و نجواي با خدا امكان‌پذير نيست.
در ماه رمضان زمينه دوستي با خدا فراهم‌تر است.
راه نفوذ شيطان شهوت و غضب است كه درهاي جهنمند و در ماه رمضان اين‌ها بسته است.
هرگاه درهاي جهنم بسته شود، درهاي بهشت باز است.
دوستي‌ها معمولاً بر اساس نياز است.

درس ششم
5/10/78
و الحمد الله الذي تحبب الي و هو غني عني
معيار و ملاك و علت دوستي:
1ـ بين محب و محبوب دوئيت نيست. حب ذات است.
يكي از علت‌هاي خلقت هستي اين است كه خدا خودش را مي‌خواهد.
2ـ محبوب به محب شباهت و سنخيت دارد. محبوب اثر و فعل اوست.
3ـ محب فاقد كمال است و هر جا كه اين كمال را مي‌بيند آن را دوست دارد.
4ـ علت دوستي نيازمندي است. (نوع دوستي‌هاي دنيا اين‌گونه است.)
انسان‌ها مثل اعلاي خدايند.
آدم (ع) و شجره ممنوعه
ضعيف‌ترين موجود زمان است.
جايي كه محبت باشد، عدالت معنايي ندارد.
ويژگي دوستي اين است كه دوست پرده‌پوش دوست است.

درس هفتم
7/10/78

فربي احمد شئ عندي و احق بحمدي
اللهم اني اجد سبل المطالب اليك مشرعه و مناهل الرجاء اليك مترعه و الاستعانه بفضلك لمن املك مباحه و ابواب الدعاء ليك للصارخين مفتوحه و أعلم أنك للراجي بموضع اجابه و للملهوفين بمرصد اغاثه و أن في اللهف الي جودك و الرضا بقضائك عوضاً من منع الباخلين و مندوحه عمّا في أيدي المستأثرين

اين انديشه كه نعمت‌هاي خدا را به دو دسته تقسيم مي‌كنند:
1ـ استحقاق آن را داريم يعني جزاي كار ماست.
2ـ استحقاق آن را نداريم.
انديشه‌اي شرك‌آلود است، چراكه همه نعمت‌هاي خدا از دسته دوم است.
اولين قدم از قدم‌هاي سلوك اين است كه نعمت‌هاي خدا را بشمارند.
يكي از اسرار زنداني بودن مومن
مومن هميشه آماده مرگ است.
يكي از ويژگي‌هاي مؤمن اين است كه مي‌خواهد همه به آسودگي مطلق است.
عشق يعني سوختن، هر كه بهره‌اش از سوختن بيشتر، وجودش وسيع‌تر.

درس هشتم
8/ 10 78
و أنّ الرّاحل اليك قريب المسافه و أنك لاتحتَجب عن خلقك
اشاره‌اي به دو عمل خاص از اعمال كليدي ماه رمضان
وسايل ما محدود است.
عقل براي حركت افقي است نه عمودي، براي دويدن است، نه پرواز.
جاهايي كه دل متولد مي‌شود:
درد و رنج و غم و مشكلات و سختي‌ها
آتش گرفتن دل، جايي كه مردم دل آدم را بسوزانند.
فايده اين دو جا اين است كه دل مي‌فهمد كه به غير خدا نبايد اميد بست.
والاستعانه بفضلك عني املك مباحه.

درس نهم
13/10/78
و أبواب الدعاء إليك للصارخين مفتوحة و اعلم أنك للراجي بموضع إجابة و للملهوفين بمرصد إغاثة و أن في اللهف إلى جودك و الرضا بقضائك عوضا من منع الباخلين و مندوحة عما في أيدي المستأثرين و أن الراحل إليك قريب المسافة و أنك لا تحتجب عن خلقك إلا أن تحجبهم الأعمال دونك و قد قصدت إليك بطلبتي
اشاره‌اي به ماجراي قارون
تفاوت توبه عالم و جاهل
تعبد شرط دعاست.
اشاره‌اي به دعاي عرفه
چگونگي حركت ما به سوي خدا
اشاره‌اي به اسرار طواف و مواقف حج
بين خدا و خلق هيچ فاصله‌اي نيست.
تفاوت عمل عالم و جاهل
دعاها بيان حالات اولياء خداست.
ويژگي دعا تنوع و تطور آن است.

درس دهم
14/10/78
و قد قصدت إليك بطلبتي و توجهت إليك بحاجتي و جعلت بك استغاثتي [استعانتي] و بدعائك توسلي من غير استحقاق لاستماعك مني و لا استيجاب لعفوك عني بل لثقتي بكرمك و سكوني إلى صدق وعدك و لجئي إلى الإيمان بتوحيدك
نيازمندي و فقر بزرگ‌ترين سرمايه ماست كه حد و اندازه ندارد.
اشك و آه بايد مبتني بر فقر و نياز باشد و گرنه استغاثه نيست.
كريم كسي است كه عنايت و لطف رحمتش بدون توقع پاسخ و بدون انتظار شكر و سپاس باشد.
كريم كسي است كه كساني را مي‌بخشد و عنايت مي‌كند كه هيچ استحقاقي ندارد.
توحيدت را آوردم، به در خانه‌ات آمده‌ام و خودت را آورده‌ام،
خودت شفيع مني در برابر خودت.

درس يازدهم
15/10/78
و يقيني بمعرفتك مني أن لا رب لي غيرك و لا إله لي إلا أنت وحدك لا شريك لك اللهم أنت القائل و قولك حق و وعدك صدق وَ سْئَلُوا اللَّهَ مِنْ فَضْلِهِ إِنَّ اللَّهَ كانَ بِكُمْ رَحِيماً و ليس من صفاتك يا سيدي أن تأمر بالسؤال و تمنع العطية
يكي از شرايط دعا: كسي كه خدا را مي‌خواند بايد از غير خدا منقطع شود.
دانستن مفيد است، اما در عمل بايد فهم ولايت داشت.
اگر كسي در ايمانش صادق باشد، ولايت الهي شامل حالش مي‌شود.
خدا عمل كم را با فهم بسيار مي‌پذيرد، اما عمل بسيار با فهم كم را نمي‌پذيرد،
زيرا عمل بايد شاهد ايمان باشد.
معني اينكه خدا يكي است.
اگر جايي در دعاها نسبت به خودش يا نسبت به بندگانش داد معناي خاص دارد.
سخني درباره شيطان و خطاب حق تعالي به او

درس دوازدهم
14/9/79
گذري به مباحث سال گذشته
تفاوت دعا و مناجات
اولين پله سخن گفتن براي درك توحيد، مشاهده توحيد و وحدت و محو در توحيد و فنا، مناجات است.
در مناجات فقط سخن از توحيد است.
خود را بگذاريد و دعا كنيد.
مناجات يا جزء توحيد محض است و يا نتيجه توحيد محض است.
اشاره‌اي به كريم
وجود ولي كامل شب قدر است و ظهور تام ولي مطلق و كامل روز قيامت است.
سخني در مكر الهي
تعابير مختلف درباره جمله «و لا تمكر بي في حيلتك»
همه نعمت‌هاي خدا وسيله مكر اوست.
اشاره‌اي به استدراج
سخني درباره عبارت: «اسب پيشكش كه دندانش را نمي‌شمارند.»

درس سيزدهم
15/9/79
و أنت المنان بالعطيات على أهل مملكتك و العائد عليهم بتحنن رأفتك إلهي ربيتني في نعمك و إحسانك صغيرا و نوهت باسمي‌كبيرا
حنّان:
1ـ هيچ‌گاه از كسي قهر نمي‌كند.
2ـ زود جواب مي‌دهد.
3ـ براي حرف زدن با او واسطه لازم نيست.
4ـ اگر كسي از او رو بر گرداند و پرهيز كند، او سر راهش قرار مي‌گيرد.
منّان:
1ـ بدون اين‌كه كسي طالب و سؤال كند به او مي‌دهد.
2ـ اگر براي كسي كاري انجام دهد، انتظاري از او ندارد.
رحمت:
لطف، عنايت، توجه و كمك كردن به ديگران براي رسيدن به كمال ويژه‌شان.
رأفت:
همان رحمت است ولي شديدتر با اين تفاوت كه رحمت ممكن است بر اساس مصالح امور مورد نفرت و كراهت انسان را هم شامل شود. ولي در رأفت مصلحت شناسي نيست.
دومين قدم از قدم‌هاي سلوك:
آدمي‌خود را غرق در نعمت‌هاي الهي ببيند و آن‌ها را منت خدا بداند و خود را شايسته آن‌ها نداند.
ريشه همه نعمت‌ها و كمالات و لذت‌ها، وجود و هستي است.
اشاره‌اي به «خلقت الخلق لكلي اعرف»

درس چهاردهم
16/9/79
فيا من رباني في الدنيا بإحسانه و تفضله و نعمه و أشار لي في الآخرة إلى عفوه و كرمه معرفتي يا مولاي دليلي عليك و حبي لك شفيعي إليك و أنا واثق من دليلي بدلالتك
توضيحي درباره اشاره
نسبت معلومات موجود ممكن به آنچه كه قابل دانستن است.
فرق خوف و خشيت
اشاره‌اي به »أنا عند ظن عبدي المومن«
علم به رحمت خدا سبب سلب رحمت است.
اشاره‌اي به اعراف
يكي از عذاب‌ها انتظار است.
اين دليل (معرفتي يا مولاي) قطعي و يقيني است.
اشاره‌اي به داستان حضرت ابراهيم (ع)

درس پانزدهم
19/9/79
و أنا واثق من دليلي بدلالتك و ساكن من شفيعي إلى شفاعتك
منشاء اطمينان و آرامش اهل مناجات
محبتي كه ريشه در غرايز و اميال نداشته باشد دو طرفه است.
خداطلب را خدا، طلب مي‌كند.
محبت (فراتر از غرايز) جز به سنخيت ممكن نمي‌شود.
جلوه كامل محبت در محبت اهل بيت و اولياء خداست.

درس شانزدهم
20/9/79
أدعوك يا سيدي بلسان قد أخرسه ذنبه رب أناجيك بقلب قد أوبقه جرمه أدعوك يا رب راهبا راغبا راجيا خائفا
مصاديق و علل لكنت زبان
تمرين براي ذكر
چرا زبان ما كند است؟
ابزار علم و فهم و درك: ابزار بيروني و دروني
ابزار دروني شناخت و معرفت انسان دل اوست.
دل ولي كامل ظاهر شد و شد عالم هستي.
چرا گناه مي‌كنيم؟ (جهل، غفلت يا مكر)
مصداق ديگري از لالي و لكنت زبان
روزه فقط براي خداست.
اگر كسي روزه خالص بگيرد دعايش مستجاب است.
فراري شدن موقعي است كه منافرت كامل باشد.

درس هفدهم
21/9/79
أدعوك يا رب راهبا راغبا راجيا خائفا
شرط اجابت و تأثير دعا:
رهبت، رغبت، رجاء و خوف
مجموعه عالم هستي در هيچ كاري مستقل نيست و همچون خود دعاكننده فقير است.
سبب سوز و سبب ساز
اشاره‌اي به ماجراي حضرت يوسف عليه السلام
شرط دعاكننده اين است كه اميدش از همه‌جا قطع باشد و همه را از او و عنايت او بداند.

درس هجدهم
23/9/79
إذا رأيت مولاي ذنوبي فزعت و إذا رأيت كرمك طمعت فإن عفوت فخير راحم و إن عذبت فغير ظالم حجتي يا الله في جرأتي على مسألتك مع إتياني ما تكره جودك و كرمك
اشاره به دعا افتتاح
طمع، خواستن و انتظار بيش از استحقاق است.
دعاي صادقانه به اجابت مي‌رسد.
فهم اجابت دعا از نعمت‌هاي ويژه است.
عبوديت و سؤال و گدايي باعث افتخار عبد و مولا است.
اميدواركننده‌ترين آيه قرآن در بيان امام صادق عليه السلام
شيطان هم به مقام محمود اميدوار است.

درس نوزدهم
27/9/79
و عدتي في شدتي مع قلة حيائي رأفتك و رحمتك و قد رجوت ألا تخيب بين ذين و ذين منيتي فحقق رجائي و اسمع دعائي يا خير من دعاه داع و أفضل من رجاه راج عظم يا سيدي أملي و ساء عملي فأعطني من عفوك بمقدار أملي و لا تؤاخذني بأسواء عملي
سخني درباره تملق
تملق براي غيرخدا
در حضور خدا اغراق و شكست نفسي معنا ندارد.
طلب بهشت نه ضرر است، نه سود.
مجموعه اعمال ما براي اين است كه بگوييم با خدا دشمني نداريم.
نماز واقعي
مجموعه معلومات انسان كامل (موجود ممكن) نسبت به مجهولاتش نسبت صفر به بي‌نهايت است.

درس بيستم
29/9/79
فإن كرمك يجل عن مجازات المذنبين و حلمك يكبر عن مكافاة المقصرين و أنا يا سيدي عائذ بفضلك هارب منك إليك متنجز ما وعدت من الصفح عمن أحسن بك ظنا
اشاره‌اي به دعاي جوشن كبير
خدا كسي را با كرمش مجازات نمي‌كند و با حلمش كسي را كيفر نمي‌دهد.
علم بزرگ‌ترين فضل الهي است.
ايمان كامل سيئات را تبديل به حسنات مي‌كند.
اشاره‌اي به دعاي كميل
ايمان خالص و كامل:
جهان و خود را آن‌چنان كه هست بنگريم.
اصطلاحاً: حسن ظن داشتن به خدا
معناي ظن
خدا را درست بشناسد آن‌چنان كه با خدا مي‌شود كنار آمد.
فضل خدا كاروان‌سراي عمومي است.
همه عالم بدون اذن خدا نه به كسي سود مي‌رسانند نه ضرر.
به كجا مي‌شود فرار كرد.

درس بيست و يكم
28/8/80
آدمي‌مجاز است كه هر گونه كه مي‌خواهد با خداي خويش سخن گويد.
ويژگي دعاي ميانبرد و در برگيرنده همه جنبه‌ها و نيازهاي وجود انسان:
شباهت به دعاي اولياي خدا
دسته بندي نيازها پيش از دعا از نظر اهميت
دعايي بيشترين تاثير دارد كه مبتني بر معرفت خويشتن و مقصد و ابزار باشد.
بيان خاطره اي از آقا نجفي قوچاني
دعاي قال و دعاي حال - زبان حال و قال يكي باشد.
دعا با استعداد دعا كنده سازگار باشد.
علم به فقر و نداري و نياز
بزرگترين گناه غفلت است.
انواع دعا كنندگان: 1ـ براي اجابت دعا مي‌كنند.
2ـمي‌خواهند با خدا حرف بزنند
در مسير سير و سلوك سالك بايد سه چيز را ترك كند:
ترك دنيا
ترك عقبي
ترك ترك
1- چون خدا گفته دعا كنيد، دعا مي‌كنند.
2- محبوب خدا.

درس بست و دوم
29/8/80
و ما أنا يا رب و ما خطري هبني بفضلك و تصدق علي بعفوك أي رب جللني بسترك
من كه هستم كه به دعواي با تو بيايم.
كريم: اگر بر كسي مسلط شود از او در گذرد، گر كسي را به حساب كنند مسامحه كند.
خدايا مرا در پوشش خودت قرار بده:
1- حجابي بر من بينداز كه هر عيب و نقص من پوشيده شود.
خدايا! ذات و صفات و افعال خود را چنان آشكار كن و بر ذات و صفات و افعال من متولي كن كه از ذات و صفات و افعال من هيچ نماند و همه نشاني از تو باشد.
همه كارهاي خدا در غايت حسن است.
هيچ اسم و صفتي از اسماء و صفات خدا نيست مگر اينكه در وجود انسان ظاهر شده است.
مراتب حضور قلب
زشتي كارها به چيست؟
فاعلـ غايتـ نفس فعل
خدايا! كارهايت را چنان آشكار كن، كه زشتي رفتارهاي من را بپوشاند بگونه اي كه جززيبايي و كمال چيزي باقي نماند.
خدايا! بي حجاب بودن و ... از آن توست، حجاب و خفا را به من بده.
نگاهي به داستان آدم و حوا
خاطره اي از مرحوم آخوند خراساني.

درس بيست و سوم
30/8/80
و اعف عني توبيخي بكرم وجهك
عفو: در مقابل مغفرت و تكفير
محو و ستردن و از بين بردن گناه به گونه اي كه چيزي از آن باقي بماند. نه خود گناه و نه آثار و نه خاطره آن.
توبيخ: سرزنش و تهديد كردن كسي به خاطر انجام دادن يا انجام ندادن كاري.
آنچه كه از آدمي‌در وجود آمد از بين رفتني نيست هيچگاه و ذيل وجود اوست.
باطن همه موجودات و همه اسماء الهي در قيامت آشكار مي‌شود.
مجموعه موجودات عالم، تجلي اسماء و صفات الهي هستند.
سخني در مورد شفاعت
ويژگي اهل جهنم، در راه ماندگان و محتاجان به شفاعت غفلت است.
گاه خدا گناهان و زشتي‌ها را مي‌پوشاند و مخفي مي‌كند يعني اسماء مهر را بر اسماء قهر غلبه مي‌دهد كه اين ستر و تكفير است ولي ممكن است جاي اين اسماء عوض شود.
بحث در ظهور رحمت رحمانيه و عام خداوند
نگاهي به داستان حضرت يوسف و زليخا
تعبير اول: تكفير اسماء خدا ظهور پيدا مي‌كند بگونه اي كه گناهان را مي‌پوشاند كه مي‌شود تكفير ولي احتمال آشكار شدن هم هست.
تعبير دوم: مغفرت
اسمايي كه در اين عالم سبب شده است كه انسان به قهر الهي ميل پيدا كند اسماء جزيي هستند و دور آشكاري و ظهورشان در همين دنياست.
اسمايي كه باعث گناهان ما شده است دوره ويژه اي براي آشكار و ظاهر شدن دارند و اين مغفرت است.
تعبير سوم: عفو

درس بيست و چهارم
3/9/80
واعف عن توبيخي بكرم وجهك
ادامه سخن در عفو الهي
بكرم وجهك
كريم: صفتي است كه هر امر پسنديده و قابل ستايش را در خود جمع كرده باشد كه يكي از آنها سخت گيري نكردن و خرده نگرفتن بر ديگران است.
خوبي و خوشي را براي ديگران خواستن.
نشانه‌هاي كريم
مكارم اخلاق چيست؟

درس بيست و پنجم
4/9/80
واعف عني توبيخي بكرم وجهك فلو اطلع اليوم على ذنبي غيرك ما فعلته و لو خفت تعجيل العقوبة لاجتنبته لا لأنك أهون الناظرين و أخف المطلعين
كليد رسيدن به لطف‌ها و رحمت‌هاي ويژه: سنخيت و شباهت
اهل كرم از كرم الهي برخوردار خواهند بود.
سبب پيدايش استعداد تام براي غلطيدن در رحمت خاص:
آن‌چه به تو مي‌رسد بهترين و برگرفته از كرم الهي بداني.
تعابير درباره خدا در روايات
تشبيه خدا به مادر
تشبيه خدا به چوپان
تشبيه خدا به پدر
اشاره‌اي به داستان پيراهن حضرت يوسف عليه السلام
اشاره به آيه يا ايها الانسان ماغرك بربك الكريم
رب = مالك
سخني درباره پرسشهاي قرآن
آن‌كه اين دعا را مي‌خواند چشم شناس است.
سخني درباره حورالعين

درس بيست و ششم
5/9/80
بل لأنك يا رب خير الساترين و أحكم الحاكمين و أكرم الأكرمين
اشاره‌اي به جبر و تفويض ‌و امر بين الامرين
اختيار از امور بديهي و بيّن و حضوري است.
انواع ستر و پوشش
اشاره‌اي به دعاي افتتاح
چشم بيمار
عدالت و محبت

درس بيست و هفتم
6/9/80
تستر الذنب بكرمك و تؤخر العقوبة بحلمك فلك الحمد على حلمك بعد علمك و على عفوك بعد قدرتك و يحملني و يجرئني على معصيتك حلمك عني
سخني در اكرم الاكرمين
تستر الذنب بكرمك
و توخر العقوبه بعلمك
سخني در آفرينش آدم و سرپيچي شيطان
فلك الحمد علي حلمك بعد علمك
سخني در حلم خدا
محبت الهي به انسان
و علي عفوك بعد قدرتك
غفلت، جنايت است.
و يحملني و يجرئني علي معصيتك حلمك عني

درس بيست و هشتم
7/9/80
و يدعوني إلى قلة الحياء سترك علي و يسرعني إلى التوثب على محارمك معرفتي بسعة رحمتك و عظيم عفوك
اشاره‌اي به دعاي افتتاح
سخني در معناي شفاعت
فضيلت صف اول جماعت
رمزي از نماز ميت
محارم: چيزهايي كه خداوند فرموده حرام است.
راه گريز از محارم
توثب: پريدن، هجوم آوردن
تا اينجا پله اول بود و از اين پس پله دوم آغاز مي‌شود.

درس بيست و نهم
10/9/80
يا حليم يا كريم يا حي يا قيوم
هر يك از اسماء الهي ( بسيط يا مركب) چون زير مجموعه اسم اعظم خداست همه صفات الهي را در خود دارد. برخي را آشكارا برخي را پنهان.
هر يك از اين اسماء نشان دهنده رقيقه همه كمالات الهي است.
آنكه به رقايق و لطايف آشنايي و دسترسي داشته باشد به هر يك از اسماء الهي كه متوسل شود به همه كمالات دست پيدا مي‌كند.
براي خروج از زمين و طبيعت وسايل غير زمين و غير طبيعي نيازاست.
كسي كه بخواهد از هفت آسمان عبور كند، بايد به بيش از هفت اسم از اسماء دسترسي داشته باشد.
ابزار خروج از زمين و هر يك از آسمانها اسمي‌از اسماء الهي است.
معني تعليم اسماء به آدم
ويژگي پيروان خاندان پيغمبر اين است كه به بيش از هفت اسم آشنايي و احاصه دارند.
محبت خاندان پيمبر گره گشاي همه مشكلات است.
محبتي كه محبوب وسيله نباشد نشان محبت حقيقي است.
حي: زنده. نم شود تعريف كرد ولي مي‌شود آث ارش را گفت.
خارج شدن ازطبيعت كه مرگ نام دارد كمال آدمي‌است.
حيات حقيقي
هر چه حيات قوي تر و وسيعتر و حقيقي تر باشد لذتهايش بيشتر خواهد بود.
برترين عاشق و معشوق خداست.
هر كه مي‌خواهد حيات واقعي داشته باشد بايد به يا حي متوسل شود.
قيوم: القائم بذاته و المقموم يفره
تمثيل ذهن و تصوراتشـ دريا و موجـ خورشيد و پرتوهايش
اگر كسي مي‌خواهد بر پاي استد، وجودش ماندگار شود، بهره اش از حيات و دوام حيات افزون يابد بايد قيوم را بشناسد و بيابد و دست در دامن او در آويزد.

درس سي‌ام
11/9/80
يا غافر الذنب يا قابل التوب يا عظيم المن يا قديم الاحسان
دو اسم اول شباهت دارند.
وجوه تفاوت:
1- اسماء الهي هيچ يك تكراري نيست و هيچ يك در تجلي تكرار ندارند.
هشت اسم و 14 تقاضا مطرح شده است و هر يك سري دارد.
دعاهاي اوليا خدا بر اساس قوانين و سنتهاي الهي است.
2- ممكن است گاهي گناهانش آمرزيده شود ولي توبه نكرده باشد.
تبديل ماهيت است اعمال انسان در برابر ايمان در جان است.
تقديم و تاخير اين دو حكايت دارد توبه يك مقام مهمتر و دقيقتر و عظيم تر است از آمورزش و بخشش گناهان.
پشيماني نشانه توبه است نه توبه، توبه حقيقي بازگشت است.
عبادت آن است كه بنده، بنده باشد.
توبه حقيقي: بازگشت از اغيار و حركت بسوي يار شرطش است.
توبه‌هاي ما مبتني بر تجارت و سود طلبي است.
شرك با غيرت الهي سازگاري ندارد.
يا عظيم المن
يعني نعمتهاي بزرگي خدا به بندگانش داده است اولاً و بدون شايستگي داده است ثانياً
منت: نعمت بزرگ بدون استحقاق طرف مقابل .
بالاترين نعمتها، و ريشه همه كمالات نعمت وجود و هستي ماست.
خزائن غيب الهي، وجود انسان است.
قديم الاحسان
خدا هم محسن است و هم احسانش از ازل شروع شده است.
معناي احسان در جلسه خطبه متقين گفته شده است.

درس سي و يكم
12/9/80
اين سترك الجميل اين عفوك الجليل
به خاطر سبقت رحمت خدا برغضب او، حقيقت موجودات هيچگاه ظاهر خواهد شد وگرنه بهشت هم قابل تحمل نخواهد بود.
پوشش زيبا يعني چه؟
1- ويژگي پوشش زيبا اين است كه نقائص و بدي‌هاي موجود را مي‌پوشاند. (مانند لب كه دندان‌ها را مي‌پوشاند)
2- گاهي پوششي است كه وقتي بر موجود زيبايي مي‌افتد او را زيباتر مي‌كند. مانند گردنبند.
تشبيه امام حسين (ع) درباره مرگ (خط الموت)
ولي كامل: سخني درباره ولي كامل (امان از فزع اكبر و صعقه قيامت و حسنه مطلق بودن او).
3- معناي ديگري در خور ولي كامل دارد كه خود دانند.
عفو جليل:
نشان صداقت بندگي اين است كه خانه دل را به صاحت آن اختصاص دهيم.
اين فرجك القريب
فرج: گشايش و راه خروج پيدا كردن
هم راه خروج مي‌خواهد و هم مربوط به اينجا و نزديك باشد.
اين غياثك السريع.
هر كه صادقانه، خالصانه خدا را فرياد زند، براي پاسخ شنيدن وقت لارم نيست. او سريع الاجابه و الرضا است.
سريع گذشت كنيد. پيش از آنكه معذرت خواهي در كار باشد.
اين رحمتك الواسعه
اين عطاياك الفاضله
اين مواهب الهنيه
اين صفائعك المسنيه
اين فضلك العظيم
اين احسانك القديم
اين كرمك يا كريم به فاستنقذني

درس سي و دوم
13/9/80
يا كريم به فاستنقذني و برحمتك فخلصني يا محسن يا مجمل يا منعم يا مفضل
مقدمه:
1ـ هر موجودي و هر جلوه و هر كاري به‌طور مستقيم با يكي از اسماء الهي و مستند به آن است.
2ـ هرگاه اسماء رحمانيه خدا ظهور كند، اسماء قهريه پوشيده خواهد بود و اگر بالعكس، بالعكس.
3ـ باطن خوشي‌ها سختي و باطن سختي‌ها خوشي است.
براي رسيدن به كمال حقيقي و آسودگي واقعي بايد از سختي‌ها و آلودگي‌ها گذشت.
براي رسيدن به آخرت بايد از دنيا و جهنم گذشت.
تعبير 1ـ براي خروج از اين آلودگي‌ها بايد گفت يا كريم فاستتقذني
تعبير 2ـ جان ما در اين قفس حبس شده است، خدايا ما را از اين زندان نجات بده. (آرزوي مرگ)
تعبير سوم: مرا از خودم آزاد كن.
تعبير چهارم: آن‌كه از همه آلودگي‌ها پيراسته است و دنيا و آخرت براي او فرقي ندارد، چه بگويد؟
معناي محسن را در جلسات شرح نهج البلاغه جستجو كنيد.

درس سي و سوم
14/9/80
يا مجمل يا منعم يا مفضل لستُ أتّكل في النجاة من عقابك على أعمالنا
يا مجمل
1- سختگيري نمي‌كند.
2- تفضيل نمي‌دهد. (با ممكنات سازگاري بيشتري دارد) خدا خوبي‌هاي بندگانش را براي اين آشكار مي‌كند كه نشان دهنده خوبي‌هاي خود است.
3- آنكه نيك و زيبا مي‌سازد. هر چه مي‌كند زيبا مي‌كند.
ما رايت الا جميلاً
منعم: نعمت دهنده.
هرچه سبب رشد و دوام كمال و بقاء آدمي باشد نعمت است و هرچه كه نعمت است از طرف خداست.
مهم‌ترين نعمت‌هاي الهي بعثت انبياء است.
ايمان از بزرگ‌ترين نعمت‌هاست.
ولايت از بزرگ‌ترين نعمت‌هاي الهي است.
تفاوت مسير نبوت و ولايت
نشان عشق
مفضل: كسي كه نعمت‌ها را بيش از استحقاق و نياز مي‌افزايد.
چون در بهشت تكرار نيست، خستگي هم وجود ندارد.
تناسب اين مقدمه با تقاضاي بعدي
نسبت اعمال ما به خدا مانند بردن ران ملخ به پيش سليمان است.
اشاره به داستان سليمان و مور

درس سي و چهارم
17/9/80
لست اتكل في النجاة من عقابك علي اعمالنا بل بفضلك علينا
اعمال ما معد و زمينه‌ساز است فقط براي از بين بردن موانع فيض و رحمت الهي
ايمان و هدايت و نجات موهوب است نه مكسوب
بايد به ظاهر شرع مقيد باشيم، اگرچه بدانيم اعمال ما سببيت ندارد.
عدل نقطه مقابل فضل است.
عدل يعني به اندازه و استحقاق دادن
خدا به فضل رفتار مي‌كند نه به عدل
عدالت در جايي امكان‌پذير است كه استعدادي باشد.
تا اينجا قوس نزول بود و پس از اين قوس صعود.
سخني درباره »الست بربكم«
معناي اهل تقوي بودن خدا
1- چون اهل تقوي است عمل اهل تقوي و خوب را پر كرده
2- شايسته اي كه همه نسبت به تو تقوا داشته باشند.

درس سي و پنجم
18/9/80
تبدئ بالإحسان نعما و تعفو عن الذنب كرما فما ندري ما نشكر أ جميل ما تنشر أم قبيح ما تستر
يكي ديگر از معاني اهل تقوي بودن خدا
تقوي و حقيقت آن نزد خداست و انتظار هر كسي از اهل تقوي دريافت تقوي است.
آنوقت كه هيچ نبوديم و عدم بوديم، لطف تو شامل حال ما شد،
امروز كه زندگي نيكي داريم همان لطف را ادامه خواهي داد.
نفس دشمني است كه هرچه به او احسان كني عليه تو قوي‌تر مي‌شود.
خدا هر چيز را به بندگانش داده است البته هر موجودي در حد خودش.
بنابراين نعمت بر ما تمام است بگونه اي كه و ان ... نعمه اله لاتحصوها
در مقابل اين نعمتها بايد شكر كنيم، چگونه بايد شكر كنيم؟
1- چه خوبي‌هايي كه من دادي
2- خوبي‌هايي از ما منتشر كردي كه ما اهلش نبوديم كه باعث شده بزرگان با ما در افتند. (بتعبير دعاي كميل)
سخني در ظهور اعمال در قيامت
حقيقت اعمال در دنيا نيز وجود دارد منتها پوشيده است و در آخرت ظهور مي‌كند.

درس سي و ششم
19/9/80
ام عظيم ما ابليت و اوليت ام كثير ما منه نجيت و عافيت
أبلي:
1ـ به بلا و گرفتاري و سختي انداختن
بلاهاي الهي همه حسن و نيك است، اگرچه به چشم ما نيايد.
سخني در معراج (سفر در درون)
سخني در آسمان‌هاي هفت گانه (مربوط به بين دنيا و آخرت در برزخ است.)
2ـ بلا: نعمت‌هاي ويژه الهي بر بندگانش
باطن نقمت‌ها نعمت، و باطن نعمت‌ها نقمت است.
دنيا مزرعه آخرت است.

درس سي و هفتم
20/9/80
يا حبيب من تحبب اليك
حبيب: المحب المحبوب
ويژگي‌هاي محب و محبوب و حبيب
راه اثبات محبت محب، تحمل سختي‌هاي در راه محبوب است.
ويژگي محبوب: اهل ناز است. مي‌خواهد سر به تن محب نباشد.
اشاره‌اي به داستان يوسف و برادرانش
خدا هم محب خلق و آثارش است و هم محبوب آن‌ها
محبت الهي به بندگانش بر دو قسم است:
1- محبت عام: همه مخلوقات مورد توجه او هستند چون لطف و فضل خود را در آنها مي‌بيند. اين محبت سبب آسايش نيست.
2- محبت خاص: بايد زمينه‌ها و استعداد و شايستگي آن در محبوب باشد.
استعداد و شايستگي: محبت خاص شباهت به خدا
محبوبيت خدا بر دو قسم است:
1- عام: در همه كششي است كه او را مي‌خواهند. اگر چه ندانند.
2- خاص: براي كساني است كه به هر آنچه غير خداست دل نداده اند. اين مختص انسان است.
لطافت در تعبير تحبب
تحبب: يعني ادعاي دوستي كردن
نشان صداقت دوست آن است كه در حضور دوست فاني شود.

درس سي و هشتم
21/9/80
و يا قرة عين من لاذ بك و انقطع اليك
مقدمه:
1- آدمي‌در درون خود مي‌بايد كه نسبت قوانين طبيعت و عوامل آن احساس ضعف مي‌كند و بهمين خاطر نسبت به آينده نگران است.
2- آدمي‌پس از اندكي تجربه زندگي مي‌يابد كه زندگي او خلاصه در اين عالم طبيعت نيست و در برابر آينده مجهول نگران است.
3- آدمي‌در خود نمي‌بيند كه حتي يك كار اندك را به استقلال انجام دهد. هيچ كس فاعل مختار بالا ستقلال نيست.
نتيجه:
با توجه به اين نگراني به هر چيزي كه احتمال رفع نگراني براي او داشته باشد دست مي‌يازد.
آلودگي‌هاي اجتماعي از آلودگي‌هاي شخصي خطرناكتر است.
اخلاق در بستر اجتماع شكل مي‌گيرد.
داستان نوح و پسرش
داستانهاي قرآن داستانهاي توحيدي است.
داستان يوسف و برادرانش= آنجا كه بايد نقطه اميد و آسايش او باشد باعث نااميدي و ناراحتي او شد.
قره عين: چشم روشني
انسان در يك شرايط و نااميد كننده اي باشد، يك روزنه اي پيدا شود كه همه غمهايش از بين برود. (مثال: ربنا هبلنا... قره عين)
همسر بايد بگونه اي باشد كه همه وجود همسرش را پر كند. اينچنين ازدواجي است كه مقدمه فناست.
تو پناه كسي هستي كه به تو پناه آوردو از همه بسوي تو بريده باشد.
داستان ميلاد موسي و فرعون (رئيس نگهبانان پدر موسي است)

درس سي و نهم
24/9/80
أنت المحسن و نحن المسيئون فتجاوز يا رب عن قبيح ما عندنا بجميل ما عندك
حضرت براي اين دو جمله سه دليل آورده است:
1- يا حبيب من تحبب اليك
2- و يا قره من لا ذبك و انقطع اليك
دليل اول: انت المحسن و نحن المسيئون
دليل دوم: و اي جهل يا رب لاسيعه جودك
دليل سوم: و ما قدر اعمالنا في جنب نعمك
انت المحسن و نحن المسيئون
محسن: عين حسن و كمال است و همه افعال او در عين حسن و جمال و بها مي‌باشد و فعل حسن و نيك او عام و فراگير است.
عين آن سه نكته در مورد حسن خدا درباره سيئه بودن عمل ما قابل تصور است.
اشاره به »و ما اصابك من سيئه فمن نفسك«
آن‌كه اهل نفس نباشد، (از مقام نفس گذشته باشد) ديگر بدي از او صادر نمي‌شود.
سيئه عين ذات ماست.
اشاره‌اي به دعاي كميل
ذات انسان مهر فقر دارد ولي اتصالش به خدا مهر غنا و ربوبيت دارد.
اشاره به روايت »نيت المومن من خير من عمله و ... «
(انت المومن...) يك تعبير درباره روايت نيت المومن من خير من عمله و نيت الكافر حشر من عمله
يكي از اسرار خلود اهل بهشت و جهنم
يك تعبير در مورد سيئه
آن‌كه حسنه مطلق آورد از فزع در امان است ولي آن‌كه سيئه آورد يعني گناهانش عين ذاتشان باشد با سر به جهنم مي‌افتند
يعني پيشرفت مي‌كنند در آتش و هرگز از جهنم خلاصي ندارند.
معناي مس گناه
من مانند كويري هستم كه در آن يك شاخه گل روييده باشد.
علت آغاز آفرينش، مي‌خواست خود را ببيند.

درس چهلم
2/10/80
و أيّ جهل يا رب لا يسعه جودك
توضيحي درباره جهل و جود
جهل به معناي روايي آن است كه جنود و سپاهي دارد.
فقير كيست؟
تبديل سيئات به حسنات
تناسب خواسته‌ها با اسماء الهي
لطافت در جمله يا رب

درس چهل و يكم
9/10/80
أو أيّ زمان أطول من أناتك
حضرت سجاد اسماء چهارگانه را وسيله تقرب قرار داده‌اند.
ذات و صفات و افعال خدا زمان‌بردار نيست.
فعل خدا سبب محدوديت فعل و صفت و ذات خدا نخواهد شد.
سخني در حسن و قبح
مجموعه عالم فعل خداست، زمان و آن‌چه در زمان انجام مي‌شود هم فعل خداست و تأثير فعل بر فاعل محال است.
افعال خدا بازتاب افعال ديگر او از جمله رفتار انسان نيست.
مجموعه فعل و انفعالات در عالم هستي، واكنش‌هاي صفات و افعال الهي است.
خدا واكنش ندارد و تأثيرپذير نيست.
مجموعه عالم هستي و طبيعت هيچ كسري را نسبت به خدا تشكيل نمي‌دهد.

درس چهل و دوم
30/7/82
مقدمه
1ـ قدر و قيمت هركس به اندازه معرفت و طهارت اوست.
2ـ در دعا تبعيت شرط است.
3ـ آداب و اوقات دعا بايد رعايت شود.
انديشه كردن پيش از دعا، لباس مناسب، عطر زدن، فضاي مناسب، بر طرف كردن عوامل مخلّ

درس چهل و سوم

3/8/82
و ما قدر اعمالنا في جنب نعمك
لا حول و لا قوة الا بالله
مقصود از «اعمالنا»، عمل حضرت سجاد است.
عمل خاندان پيامبر
دلايل اين فراز:
1ـ نعمت‌هاي الهي حد و اندازه ندارد.
دعاي امام صادق : لاتجازي اياديك و لاتحصي نعمك و لايبلغ مدحتك قول قائل
عدد 19
2ـ نعمت‌هاي الهي منحصر به عمر دنيا نيست.
دعاي امام باقر : و لم اخلو من نعمك منذ خلقتني و انت ربي و سيدي و مفزعي و ملجئي و الحافظ لي و الذاب عني و في قضائك و قدرك كل ما انا فيه
خلق خدا منحصر به طبيعت نيست.
خدا رب و سيد و پناهگاه همه مخلوقات است.
همه نعمت‌ها براي مؤمن آفريده شده است.
زيربناي ايمان، معرفت يقيني است.

درس چهل و چهارم

4/8/82
و ما قدر اعمالنا في جنب نعمك
دلايل اين فراز (ادامه):
3ـ ما نه‌تنها غرق در نعمت‌هاي الهي هستيم، بلكه خود نعمت خداييم.
قرآن سفره خداست.
امام باقر و امام صادق : اللهم ان ذنوبي تخوفني منك و جودك يبشرني عنك فاخرجني بالخوف من الخطايا و اوصلني بجودك الي العطايا حتي اكون في القيامة عتيق كرمك كما كنت في الدنيا ربيب نعمك
نكاتي درباره عبارت فوق
معناي گناه در مورد خاندان پيامبر و انبيا و اوليا
گناهي كه همه خلق دارند: آنچه كه جنبه خلقي دارد.
خوف و ويژگي آن
دنيا بهترين جايي است كه نقايص به آساني از بين مي‌رود.
همه نقايص خلقي به‌وسيله خوف از بين مي‌رود. (ماعندكم ينفد)

درس چهل و پنجم

5/8/82
و ما قدر اعمالنا في جنب نعمك
ريشه دعا، فهم و معرفت است.
معرفت، غذاي روح و وسيله رشد و كمال و سلامت آن است.
زيارت خاندان پيامبر
دلايل اين فراز (ادامه):
4ـ تفكر ديني مبتني بر توحيد است و بر اساس توحيد فاعلي، همه اعمال از خداست.
اظهار توحيد و توبيخ اوليا
كمترين مرتبه توحيد، توحيد فاعلي است

درس چهل و ششم

6/8/82
و ما قدر اعمالنا في جنب نعمك
دلايل اين فراز (ادامه):
5ـ ذات آدمي بلكه همه موجودات، عين فقر است و فقير راه به غنا ندارد.
فقر، درد بي‌درمان
مخلَصين
حسنه و حسن مطلق
امام صادق : الهي اني حللت بساحتك لمعرفتي بوحدانيتك و صمدانيتك و انه لا قادر علي قضاء حاجتي غيرك و قد علمت يا رب انه كل ما تظاهرت نعمك علي اشتدت فاقتي اليك
حمد
يكي از قصه‌هاي قرآن

درس چهل و هفتم

7/8/82
و ما قدر اعمالنا في جنب نعمك
خوف و رجاء در دعاها
يأس قدم اول كفر است.
دلايل اين فراز (ادامه):
6ـ عمل ما يسير و قليل و اندك است.
امام باقر : اسألك بحق حبيبك محمد لمّا غفرت لي الكثير من الذنوب و القليل و قبلت مني عملي اليسير
دعاهاي ويژه و مناجات‌هاي در خلوت
حبيب
ضربة علي يوم الخندق

درس چهل و هشتم

10/8/82
و ما قدر اعمالنا في جنب نعمك
خلق الانسان ضعيفاً
دلايل اين فراز (ادامه):
7ـ انسان ذاتاً ضعيف است و اعمال او نيز به تبع چنين است.
امام صادق : ان عملي ضعيف فضاعفه لي
امام باقر : لا اله الا انت حقا حقا سجدت لك يا رب تعبداً و رقاً يا عظيم ان عملي ضعيف فضاعفه لي و لاترنا اعمالنا علينا حسرات
نكته‌اي درباره «يا عظيم»
8ـ عمل ما عمل كسي است كه هزار عيب و نقص دارد و عمل چنين كسي ناقص و معيوب است و با اين شرايط باعث حسرت و افسوس است.
آخر الزمان و اصحاب صاحب الزمان و نماز آن حضرت
كنايه و استعاره در زبان دين
عذاب حسرت
ذكر
9ـ اعمال ما به ظاهر براي خدا انجام مي‌شود، ولي در باطن براي خودمان است.
«انما نطعمكم لوجه الله ...» و سخني درباره فضه و سلمان
امام صادق : واجعل عملي و دعائي خالصاً لك
10ـ بر فرض كه اعمال ما خوب و خالص باشد، ولي اين علت تامه پذيرش و شايسته او نيست.
امام سجاد : رب ما أسوأ فعلي و أقبح عملي و أقسى قلبي و أطول أملي و أقصر أجلي و أجرأني على عصيان من خلقني رب ما أحسن بلاءك عندي و أظهر نعماءك علي كثرت منك علي النعم فما أحصاها و قل مني الشكر فيما أوليتنيه فبطرت بالنعم و تعرضت للنقم و سهوت عن الذكر و ركبت الجهل بعد العلم و جرت من العدل إلى الظلم (بحار/86/299)

درس چهل و نهم

11/8/82
و كيف نستكثر اعمالاً نقابل بها كرمك
هر عمل صالحي كه ما انجام مي‌دهيم نعمت جديدي است كه خدا بر سفره وجود ما نهاده است.
خطاب الهي به حضرت داود «أن اشكر لي و لوالديك»
كرم خدا نامحدود است و اعمال ما محدود و اين دو نسبتي ندارند.
زمينه يأس با اين جملات فراهم شد، پس بايد زبان را عوض كرد.
امام صادق : اللهم اني اتقرب اليك بجودك و كرمك و اتقرب اليك بمحمد عبدك و رسولك و اتقرب اليك بملائكتك المقربين و انبيائك المرسلين (بحار/86/66)
چه كنيم كه با كرم الهي برابر باشد؟ كرم الهي را وسيله قرار دهيم؛ حبيب خدا را بشناسيم و وسيله قرار دهيم.
واقعه تاريخي ذات الرقاع (من ينجيك مني يا محمد؟ فقال ربي و ربك. ... من ينجيك مني يا غورث؟ فقال جودك و كرمك يا محمد فتركه (بحار/20/179))
بل كيف يضيق علي المذنبين ما وسعهم من رحمتك
وسعت رحمت الهي
رسول اكرم : يا معشر المسلمين إذا طلع هلال شهر رمضان غلت مردة الشياطين و فتحت أبواب السماء و أبواب الجنان و أبواب الرحمة و غلقت أبواب النار و استجيب الدعاء و كان لله عز و جل عند كل فطر عتقاء يعتقهم من النار و نادى مناد كل ليلة هل من سائل هل من مستغفر
شياطين دروني و بيروني و بسته شدن آنها
شيطان بيروني آن‌گاه موفق مي‌شود كه شياطين دروني موفق شوند.

درس پنجاهم

12/8/82
بل كيف يضيق علي المذنبين ما وسعهم من رحمتك
از پي هم فرستادن پيام و پامبران نشانه رحمت و كرم الهي است.
فاعليت الهي تام است ولي قابليت شرط است و زمينه قابليت، آشكار كردن استعداد ذاتي و عملي است.
محبت ازلي الهي مربوط به استعداد ذاتي است.
كليد گشودن ابواب رحمت الهي چيست؟
معرفت به ولايت تامه و كامله خاندان پيامبر
معناي معرفت ولايت خاندان پيامبر
يا حار همداني فمن يمت يرني
به تعبير ديگر: محبت ورزيدن خالصانه و صادقانه به خاندان پيامبر
دليل: تا معرفت نباشد، محبت نيست.
محبت نشان شباهت است.
رسول خدا : ألا و من أحب عليا فقد أحبني و من أحبني رضي الله عنه و من رضي الله عنه كافأه بالجنة ألا و من أحب عليا استغفرت له الملائكة و فتحت له أبواب الجنة يدخل من أي باب شاء بغير حساب ألا و من أحب عليا أعطاه الله كتابه بيمينه و حاسبه حساب الأنبياء ألا و من أحب عليا لا يخرج من الدنيا حتى يشرب من الكوثر و يأكل من شجرة طوبى و يرى مكانه من الجنة ألا و من أحب عليا يهون الله عليه سكرات الموت ... ألا و من أحب عليا أثبت الله الحكمة في قلبه و أجرى على لسانه الصواب و فتح الله له أبواب الرحمة
بهشت و نعمت‌هاي آن

درس پنجاه و يكم

13/8/82
بل كيف يضيق علي المذنبين ما وسعهم من رحمتك
آداب و انواع دعا
سجده، بهترين حال دعاست.
تملق در دعا و غير آن
تفاوت ميقات و معراج
يا واسع المغفرة يا باسط اليدين بالرحمة
يداه مبسوطتان
كيفيت ارتباط فعل و خدا و اسباب
داستان نماز استسقاء آيت الله خوانساري
حضرت يوسف و پاكي او
آيت الكرسي
خوردن حلال
معاني باسط اليدين
1ـ خدا از ازل دستش باز بود و تا ابد اين‌گونه است.
2ـ هم جلال الهي بي‌اندازه است و هم جمال.

درس پنجاه و دوم

14/8/82
فوعزتك يا سيدي لو نهرتني ما برحت من بابك
ما با اين آلودگي شايستگي درگاه الهي را نداريم.
ماجراهاي حضرت عيسي
طبيعت ظل نفس اولياي خداست، نه قلب و بالاتر از آن.
مزيت عمر طولاني
قسم به عزت الهي
ماجراي حضرت سليمان و گنجشك‌ها
محال است خدا كسي را از درگاهش اخراج كند.
طينت و روايت «شيعتنا خلقوا من فاضل طينتنا»

درس پنجاه و سوم

17/8/82
فوعزتك يا سيدي لو نهرتني ما برحت من بابك
سيد (در لسان شرع و متشرعين، در مقابل عبد و غلام و كنيز به‌كار مي‌رود.)
اختيار ملايك و معصومين
معصوم بر سر دو راهي نيست، چون غير رضاي الهي را حتي تصور هم نمي‌كند.
بهشت و جهنم فعل اميرالمؤمنين است و فعل محيط بر فاعل نيست.
به فرض كه از درگاه الهي رانده شديم، به كجا پناه ببريم؟
از حكومت الهي نمي‌توان بيرون رفت.
امام سجاد : يا شقوتاه إن ضاقت عني سعة رحمتك إن طردتني عن بابك على باب من أقف بعد بابك (بحار/84/280)
موانع درك فيض و رحمت الهي (فكري، اخلاقي و عملي)
جهل مهمترين عامل دوري از رحمت الهي است.
جهل و عمل جاهل
آزردن ديگران با زبان
باب الهي:‌ ولايت اولياي خدا
كار شيطان، جلوي نامحرمان گرفتن است.
قهر و غضب و عذاب الهي
امام سجاد : عبيدك ببابك أسيرك بفنائك مسكينك بفنائك سائلك بفنائك يشكو إليك ما لا يخفى عليك لا تردني عن بابك (بحار/46/78)
امام سجاد : لاتأكل من رزق الله فافعل ما شئت

درس پنجاه و چهارم

18/8/82
فوعزتك يا سيدي لو نهرتني ما برحت من بابك
امام هادي : و يستغيث بك إذا خذله المغيث و يستصرخك إذا قعد عنه النصير و يلوذ بك إذا نفته الأفنية و يطرق بابك إذا غلقت عنه الأبواب المرتجة و يصل إليك إذا احتجبت عنه الملوك الغافلة (بحار/92/236)
همه بهره‌اي از سختي‌ها و مشكلات دارند.
درد فقر و درد غنا
رفتار ناهنجار و عدم آرامش دروني
طبيعت آدمي جهنم است.
جهنم
رفتار با صاحبان قدرت و نفاق
آنكه از خلق بريد و آنان را هيچ‌كاره دانست، به خدا مي‌رسد. (يصل اليك)
باب خدا: معرفت به ولايت تامه خاندان پيامبر
خاندان پيامبر هم به پيامبر متوسل مي‌شوند.
رحمة للعالمين شخص نبي خاتم و باب او امير المؤمنين است.
امام رضا : يا الله صل علي محمد عبدك و رسولك و بابك الادني. (بحار/87/212)
امام سجاد : و ما قصدت باباً الا بابك فلاتطردني من بابك الادني. (بحار/91/131)
امام صادق : فأنزلت في فرقانك الحكيم إِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِكَتَهُ يصَلُّونَ عَلَى النَّبِي يا أَيهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلِيماً لا لحاجة به إلى صلاة أحد من الخلق عليه بعد صلواتك و لا إلى تزكية له بعد تزكيتك بل الخلق جميعا كلهم المحتاجون إلى ذلك إلا أنك جعلته بابك الذي لا تقبل إلا ممن أتاك منه. (بحار/91/43)
افضل اذكار عام صلوات است.
كليد رهايي از نقايص و محدوديت‌هاي بشري صلوات بر خاندان پيامبر است.
يادي از مرحوم علامه طباطبايي
باب رحمت الهي براي چند گروه باز است:
طارقين (در زنندگان) ـ طالبين ـ قاصدين ـ راغبين ـ سائلين

درس پنجاه و پنجم

19/8/82
فوعزتك يا سيدي لو نهرتني ما برحت من بابك
اشاره‌اي به آداب دعا با توجه به اين فراز از دعا
1ـ داعي به خداي متعال معرفت داشته باشد و بداند كه خدا علت تام اجابت است.
دو ديدگاه درباره اجابت دعا و شفاعت و جمع بين آنها
در درگاه خدا پر رو بودن بد نيست.
عبوديت به چشم گفتن است.
ذكري از مرحوم آيت الله نخودكي
اعمال ما صدقه و نشانه صدق در ايمان است.
مناجات راجين: أ يحسن أن أرجع عن بابك بالخيبة مصروفاً (بحار/91/144)
2ـ قطع اميد از ديگران
3ـ همراه با خضوع و خشوع
مناجات تائبين: يا أملي و بغيتي و يا سؤلي و منيتي فو عزتك ما أجد لذنوبي سواك غافرا و لا أرى لكسري غيرك جابرا و قد خضعت بالإنابة إليك و عنوت بالاستكانة لديك فإن طردتني من بابك فبمن ألوذ و إن رددتني عن جنابك فبمن أعوذ (بحار/91/142)
4ـ اعتقاد و اعتماد به خدا
توكل
إلهي كيف أصدر عن بابك بخيبة منك و قد قصدته على ثقة بك إلهي كيف تؤيسني من عطائك (بحار84/286)

درس پنجاه و ششم

20/8/82
فوعزتك يا سيدي لو نهرتني ما برحت من بابك
اشاره‌اي به آداب دعا با توجه به اين فراز از دعا (ادامه)
5ـ آشنايي با معارف الهي
نمونه‌اي از معارف الهي
از انبياي گذشته (حضرت يونس): اللهم إنك قلت في كتابك المنزل على موسى ألا تردوا السائلين عن أبوابكم و نحن على بابك فلا تردنا اللهم إنك قلت في كتابك المنزل على نبيك موسى أن اغفروا للظالمين و نحن الظالمون على بابك فاغفر لنا (بحار/92/174)
فقير
صدقه: نشان صدق ايمان
مؤمن ديگران را به زحمت نمي‌اندازد، ولي نعمت ديگران را هم رد نمي‌كند، چون نشان حماقت است.
ارباب رجوع صاحب حق است.
هرگونه با خلق رفتار كنيم، خدا هم همان‌گونه با ما رفتار مي‌كند.
امام سجاد : لاتأكل من رزق الله فافعل ما شئت
امتحان، چگونگي و ابزار آن
هر نفسي امتحان است.
رمز و راز سختي‌ها و بالاها
تحمل و گذشت در اخلاق شخصي
ذكر خيري از مرحوم سيد هاشم حداد
ملاقات با امام زمان
رعايت حدود و ادب در تقاضاها
كليم خدا و ميقات
و لا كففت عن تملقك
دليل دو فراز اخير:
توحيد عامل همه است، چون جواد و كريم بالاصاله و تنها فاعل اوست؛ حكومت، مالكيت، تدبير، خالقيت، مشيت، هدايت و تشريع تنها از اوست.

درس پنجاه و هفتم

21/8/82
انت الفاعل لما تشاء و تعذب من تشاء بما تشاء كيف تشاء و ترحم من تشاء بما تشاء كيف تشاء
اين فراز بيان‌گر حقيقت توحيد است.
محيط تربيتي و استعدادها
جبر و تفويض
براي درك اين جملات بايد شامه توحيدي داشت تا بوي جبر نيايد.
شواهد قرآني:
1ـ استناد هدايت و ضلالت، هر دو به خدا
آيا ضلالت نقص است؟
يك حقيقت است كه تنزل پيدا مي‌كند، اين افراد هستند كه نسبت به آنها فرق مي‌كند.
تجلي اسماء و صفات الهي براي آنان‌كه تاب تحمل دارند، نيك است.
شيطان چه كرده است؟
ما با شيطان سنخيتي نداريم.
استناد هدايت به انسان، لطف و فضل خداست و استناد شر به آدمي حقيقت است، گرچه نسبتي هم به خدا دارد.

درس پنجاه و هشتم

24/8/82
انت الفاعل لما تشاء و تعذب من تشاء بما تشاء كيف تشاء و ترحم من تشاء بما تشاء كيف تشاء
فاعل مستقل بدون شك يكي است و اين براي عموم اهل تعقل قابل فهم است.
أ أنتم تزرعونه أم نحن الزارعون
پرسش‌هاي بدون پاسخ در قرآن
بسياري از مراتب توحيد را با همين عقل جزئي مي‌توان فهميد.
انديشه و تعقل در قرآن (گذري بر آيات 189و190 سوره آل عمران)
رفتن به بهشت فضل الهي است.
هر وجود و كمال وجودي و هرچه زمينه ظهور كمالي است، همه فضل خداست.
دليل انتساب سيئات به انسان (ما أصابكم من سيئة فمن أنفسكم)
استفاده از يك تمثيل (تابش خورشيد و سايه)
حكومت سليمان جلوه‌اي از حكومت حضرت مهدي است.
جهنم معلول محدوديت آدمي است.
غذاهاي جهنم
داستاني از داستان‌هاي شگفت
زائر و مجاور امام رضا همه چيز نمي‌خورد.
دعاي امام رضا در حق دوستان
تا خلق نباشد، سيئه امكان‌پذير نيست، پس بدي‌ها به خلق انتساب دارد؛ ولي به نوعي همه را مي‌توان به خدا نسبت داد.

درس پنجاه و نهم

26/8/82
انت الفاعل لما تشاء و تعذب من تشاء بما تشاء كيف تشاء و ترحم من تشاء بما تشاء كيف تشاء
اراده خدا گزافي نيست.
كار خدا علت دارد و حكيمانه است، ولي علت آن هم خود خداست و قابل فهم براي ما نيست.
پاره‌اي از معارف الهي از نظر گريزانند.
العلم نور يقذفه الله في قلب من يشاء
عمل به ظاهر شريعت همراه با تسليم محض، شرط دست‌يابي به علم و آرامش
روايت معراج و خانه‌هاي بهشت
سرّ پرسش حضرت رسول از جبرئيل
نسبت ملائكه الهي به خاندان پيامبر و انبيا
سبحان الله و الحمد لله و نسبت آن دو (طلا و نقره)
عشق بدون خشيت و معرفت امكان‌پذير نيست.
ابولهب و پسر نوح
چرا قرآن اكثريت را مورد طعنه قرار داده است؟
شناسايي جهان طبيعت و ابعاد موجودات آن امكان‌پذير نيست.
آشنايي با عالم طبيعت در حكم پيش‌دبستاني است.

درس شصتم

27/8/82
انت الفاعل لما تشاء و تعذب من تشاء بما تشاء كيف تشاء و ترحم من تشاء بما تشاء كيف تشاء
اذكار روزانه:
1ـ الحمدلله الذي يفعل ما يشاء و لايفعل ما يشاء غيره
آنكه توحيد را شناسد، آرام است، چون توحيد دژ است. (كلمة لا اله الا الله حصني)
2ـ ما شاء الله كان لا ما شاء الناس ما شاء الله كان و ان كره الناس
چرا قرآن اكثريت را مورد طعنه قرار داده است؟ (ادامه)
ما حقيقت تعلق اراده و مشيت الهي به اشياء را نمي‌دانيم، فلذا نادان و جاهليم.
موجود ممكن قطع نظر از تعلق به خدا جاهل است.
آياتي كه آدمي را ظلوم و جهول و مانند آن مي‌خواند، ناظر به ذات آدمي است.
ابليس و جايگاه او پيش از اخراج و سجده نكردن او
بوي تعفّن گناه
يكي از معاني «شيطان، دشمن شماست.»: بين ما و او تباين است.
حوزه‌هايي كه از نظر قرآن آدمي نمي‌داند و نمي‌تواند بداند:
1ـ زمان قيامت (يسألونك عن الساعة ايان مرسيها قل انما علمها عند ربي ... ولكن اكثر الناس لايعلمون؛ اعراف/187)
ويژگي‌هاي برزخ و تفاوت گناهان افراد
يك شاهد از آزردن ديگران با زبان
دليل ناتواني انسان از دانستن زمان قيامت اين است كه آخرت در زمان رخ نمي‌دهد.
اقليت مستثناي از اكثريت: مخلَصين
خزّان علم الله و معناي آن

درس شصت و يكم

28/8/82
انت الفاعل لما تشاء و تعذب من تشاء بما تشاء كيف تشاء و ترحم من تشاء بما تشاء كيف تشاء
حوزه‌هاي ناداني بشر (ادامه):
2ـ‌ سر آنچه بر حضرت يوسف پيش آمد.
مروري بر داستان حضرت يوسف در قرآن
زاهد بودن برادران يوسف
خاطره‌اي از يكي از علماي بزرگ شيعه پيرامون زهد
زهد
ملك سيلمان و ابتلاي ايوب (ع)
امتحان فقر و امتحان غنا
معناي «اكثر اهل بهشت فقرايند.»
مجالست اغنيا و فقرا
بلا نعمت ويژه است.
3ـ حوزه تجلي توحيد
توحيد ذاتي، صفاتي و فاعلي
حداقل توحيد، دست‌يابي به توحيد فاعلي است.
راه دست‌يابي به توحيد فاعلي
مال حرام
فهم توحيد از طريق عمل به‌دست ميآيد.
آخرين لحظات سيد الشهداء (سلام الله عليه) (رضاً برضاك ...)
همه حسبها و نسبها از بين رفتني است، جز نسب خاندان پيامبر (سلام الله عليهم)
فرمايش اميرالمؤمنين (سلام الله عليه) در جنگ صفين (والله لاقتلنّكم جميعاً ...)

درس شصت و دوم

1/9/82
انت الفاعل لما تشاء و تعذب من تشاء بما تشاء كيف تشاء و ترحم من تشاء بما تشاء كيف تشاء
حوزه‌هاي ناداني بشر (ادامه):
4ـ توحيد:
سخن حضرت عيسي (سلام الله عليه):‌ (لولا ان الشياطين يحومون علي قلب بني آدم لنظروا الي ملكوت السموات)
توحيد در عبادت
شاهد: سخن حضرت يوسف در قرآن (ما تعبدون من دونه الا اسماء سميتموها انتم و آبائكم ولكن اكثر الناس لايعلمون)
هركه در دعا داراي مرتبه‌اي از مراتب شرك باشد، آنچه مي‌خواند خدا نخواهد بود.
5ـ جمع بين فاعليت تام الهي و سهم انسان در فعل و كار خود
شاهد: سخن حضرت يعقوب به برادران يوسف (... و ما اغني عنكم من الله من شئ ان الحكم الا لله عليه توكلت ...)
توكل و استفاده از ابزار و وسايل
توحيد با توكل و توكل با توحيد ممكن است.
يكي از علل بعثت انبيا نماياندن راهها و زمينه‌ها و استعدادهاست.
عمل به ظاهر شريعت و انجام واجبات و ترك محرمات
در عين حال كه حضرت يعقوب (سلام الله عليه) داراي علم لدني است، چرا حاجت نفساني دارد؟

درس شصت و سوم

2/9/82
انت الفاعل لما تشاء و تعذب من تشاء بما تشاء كيف تشاء و ترحم من تشاء بما تشاء كيف تشاء
حوزه‌هاي ناداني بشر (ادامه):
6ـ حقیقت و کیفیت قیامت و حشر و نشر
ظهور و به فعلیت رسیدن استعدادها
اثر عمل اختیاری
زمان بین دنیا و آخرت بسیار طولانی و برای به فعلیت رسیدن استعدادهاست.
فهم معانی آیات و روایات نیازمند عمل، محبت صادقانه و پیروی است.
و اقسموا بالله جهد ايمانهم ان الله لايبعث من في القبور ... ولكن اكثر الناس لايعلمون
سير اهل نهايت انتها ندارد.
بیان امیرالمومنین (سلام الله عليه) خطاب به دنیا: (قد طلقتک ثلاثه)
مبارزه امیر المومنین (سلام الله عليه) با عمر بن عبدود
معنای طهارت خاندان پیامبر (سلام الله عليهم) در آیه تطهیر
محبت صادقانه به عمل و تبعیت است.
قرآن در چندین مورد تعبیر «اکثریت نمی‌دانند» را در مورد قیامت به کار برده است.
مشاهده حقیقت و شکل حقیقی موجودات
بیان خاطره‌ای از مرحوم آقا نجفی قوچانی
بیان حضرت سیدالشهداء (سلام الله عليه) در شب عاشورا (انی احب الصلاه)
اذان و اقامه و حی علی الصلوه
شواهدی از مشاهده حقایق: (اصحاب سیدالشهداء (سلام الله عليه) در شب عاشورا، یکی از اصحاب امام صادق (سلام الله عليه) و زید بن حارثه)

درس شصت و چهارم

3/9/82

انت الفاعل لما تشاء و تعذب من تشاء بما تشاء كيف تشاء و ترحم من تشاء بما تشاء كيف تشاء
حوزه‌هاي ناداني بشر (ادامه):
7ـ آشنایی با باطن جهان هستی بلکه جهان طبیعت
آسمانها و زمینهای هفتگانه
آسمان، باطن زمین و زمین، ظاهر آسمان است.
سنریهم آیاتنا فی الافاق و فی انفسهم حتی یتبین لهم انه الحق
کذلک نری ابراهیم ملکوت السموات و الارض
دنیا سجن مومن است.
معراج و قطعیت آن و چگونگی و پیوستگی معراج نبی ختمی
جهان و نعمتهای آن اصالتاٌ برای مومن آفریده شده است.
در استعمار و آبادی طبیعت صفات الهی تجلی پیدا می‌کند و این عین توحید است.
تجربه معراج و راه رسیدن به آن در نماز
جهنم رفتن سخت است.
طی الارض و طی اللسان
احاطه عزرائیل و اولیای الهی بر جهان
الم غلبت الروم فی ادنی الارض ... لکن اکثر الناس لایعلمون

درس شصت و پنجم

4/9/82
انت الفاعل لما تشاء و تعذب من تشاء بما تشاء كيف تشاء و ترحم من تشاء بما تشاء كيف تشاء
چرا ما نمی‌دانیم؟
راههای سیر و قرب
اولین و مهمترین مرحله در حرکت و قرب تعلیم و تعلم است.
راههای تعلیم و تعلم
اکل حلال
حوزه‌هاي ناداني بشر (ادامه):
8ـ اهمیت خلق آسمان و زمین نسبت به خلق زمینی انسان
9ـ پرسش بیجا و تسلیم نبودن در برابر خدا، ریا و نفاق و دروغ بستن به خدا
شیعه
تبعیت و تمسک به خاندان پیامبر (سلام الله عليهم) و کرم این خاندان
مخلدین در جهنم
10ـ عوامل پیدایش دوستی خدا

 

درس شصت و ششم

25- 7- 1383

مقدمه‌ای برای دعا

1ـ دعا، مقدمه شکوفایی استعداد لقای الهی

مبدأ و مقصد آدمی؛ نه دنیاست و نه آخرت

بهشت و مراتب آن

جنت اللقاء

تعبیر امیرمؤمنان درباره دنیا

دعا، مخ عبادت است

دعا به احیای عبودیت در انسان می‌پردازد

2ـ قصد تعلیم نفس در ذکر گفتن

3ـ جستجوی معارف دقیق و عمیق در دعاها

اقسام معارف الهی

مغز، محتوا و اسرار معارف خاندان پیامبر در مناجات‌ها آمده است

محبان خاندان پیامبر مجازند اسرار خاندان پیامبر را مزمزه کنند

4ـ همانگونه بخوانید که خاندان پیامبر خوانده‌اند

آداب و اوقات دعا

درس شصت و هفتم

26- 7- 1383

انت الفاعل لما تشاء ...

اشاره‌ای به توحید

نقایص را نمی‌توان به خدا نسبت داد

اشاره‌ای به داستان موسی و خضر (علیهما السلام)

خدا تحت تأثیر نیست

فرمایش امام صادق (علیه السلام): و لک فی هذا اللیل نفحات تمن بها علی من تشاء من عبادک و تمنعها من لم یسبق له العنایۀ منک

شب و ویژگی آن

درس شصت و هشتم

27- 7- 1383

انت الفاعل لما تشاء ...

ادامه شرح فرمایش امام صادق (علیه السلام)

علم الهی و پیدایش هستی

علم الهی نظام احسن است

حسن جهان را با گزینه‌های متافیزیکی می‌توان اثبات کرد

علم الهی عین ذات اوست

مجموعه هستی به خدا نسبت مساوی دارد

عصمت خاندان پیامبر علیهم السلام

سخنی پیرامون ملائکه (تغییرناپذیری ملائک، رابطه و تشبه آنان به انسان)

عدالت حقیقی: ظهور همه صفات الهی در انسان

مراتب علم الهی

درس شصت و نهم

28- 7- 1383

انت الفاعل لما تشاء ...

ادامه شرح سخن امام صادق (علیه السلام)

ادامه سخن در مراتب علم الهي

دعا و قضاي الهي

جبر، تفويض و اختيار و قضاي الهي

اشاره به سخن امام رضا (علیه السلام) پيرامون جبر و تفويض

منت

استعداد

معامله خدا با بندگان

امير مؤمنان (علیه السلام): الهي ان كنت لاترحم الا لمجدين في طاعتك فالي من يفزع المقصرون ...

درس هفتادم

29- 7- 1383

لاتسأل عن فعلك

پرسش از فعل خدا

نبايد پرسيد يا نمي‌توان پرسيد؟

نسبت خدا به مجموعه آفرينش

تمثيل آينه در مورد آفرينش

فرمايش امام صادق (علیه السلام): فعلك حق و حشرك حق

لاتنازع في ملكك

با خلق خدا رقابت نكنيد، محب آنها باشيد.

كمال آسايش دنيا با ايمان جمع نمي‌شود.

سخني در امر به معروف و نهي از منكر

مُلك و مِلك

چرا نمي‌توان از فعل خدا پرسش كرد؟

1ـ پرسش مربوط به امور حادث است.

اللهم اني أسألك بوجهك الكريم و اسمك العظيم و ملكك القديم (مصباح المتهجد)

2ـ ما خلق حادثيم و ملك خدا قديم است. خلق حادث در ملك قديم نزاع ندارد.

مراد از نعيم در آيه «و لتسألن يومئذ عن النعيم» در فرمايش امام صادق (علیه السلام)

درس هفتاد و يكم

2- 8- 1383

لاتنازع في ملكك

دعا و قضا و قدر

اسماء و صفات الهي داراي مراتب دروني منعددي هستند.

ظهور در همه مراتب، ذاتي اسماي الهي نيست.

صحيفه سجاديه: سيدي لو ان عذابي مما يزيد في ملكك لسألتك الصبر عليه غير اني اعلم لايزيد في ملكك طاعة المطيعين و لاينقص منه معصية العاصين

پر شدن جهنم و بهشت

نكات كلي در چند عبارت گذشته:

1ـ توحيد در فاعليت (انت الفاعل لما تشاء ...)

2ـ توحيد در مالكيت (لاتنازع في ملكك)

مالكيت حقيقي و اعتباري

3ـ توحيد در حكومت (و لاتشارك في امرك و لاتضاد في حكمك)

دعا براي همه

4ـ توحيد در تدبير

درس هفتاد و دوم

3- 8- 1383

تبارك الله رب العالمين

بركت: خير دائم و ثابت همراه با بزرگي و رفعت و عظمت

رحمة للعالمين

يا رب هذا مقام من لاذ بك

1ـ شرط دعا استقرار در دعا كردن است.

2ـ توجه به مقام ربوبيت

رب

پناه بردن به خدا

امام صادق (علیه السلام): كل طير يستجير بك فاجره

امير مؤمنان (علیه السلام): بينا رسول الله يتوضّأ اذ لاذ به ...

امام صادق (علیه السلام): من كتم صومه قال الله عزوجل لملائكته: عبدي استجار من عذابي فأجيروه ...

فهم اجابت دعا

دعاي همه ملائكه

معناي روزه زياد

رسول خدا (ص): ما من عبد صائم يُشتم اني صائم سلام عليك ...

واستجار بكرمك

كريم

پاسخ يك پرسش: راز و رمز تفاوت استعدادها

درس هفتاد و سوم

4- 8- 1383

و قد توثقنا منك بالصفح القديم

مقصد: به فعليت رسيدن استعدادها

آفرينش الهي هدر نمي‌رود.

تكيه‌گاه آدمي در جهان طبيعت: صفح قديم الهي

صفح: ضد انتقام

معنای صفح الهي

صفح كريمانه الهي با خلف وعيد سازگار است.

امام باقر (علیه السلام): ثلاث لايزيد الله بهنّ للمرء المؤمن الا عزّاً: الصفح عمن ظلمه ...

امام صادق (علیه السلام): ثلاث لايطيقهنّ الناس: الصفح عن الناس، مواساة اخاه في ماله و ذكر الله كثيراً

امام رضا (علیه السلام): «فاصفح الصفح الجميل»: العفو من غير عتاب

اركان صفح

امام صادق (علیه السلام): أقلق ابواب جوارحك عما يقع ضرره في قلبك ...

ارزش جواني

آنكه به مقام تسليم رسيده و بنده تكليف باشد، مدح و ذم ديگران بر او تأثير ندارد.

قصد ما از دعا خواندن، تشبه سطحي و ظاهري به خاندان پيامبر (علیه السلام) است.

درس هفتاد و چهارم

5- 8- 1383

أفتراك يا رب تخلف ظنوننا

حسن ظن به خدا

1ـ معرفت درست و قطعي و مطابق با واقع = اوج كمال انساني

2ـ انسان آفريده رحمت خداست، اگر بتواند رحمت الهي را بفهمد يا حداقل به آن خوش گمان باشد، در مسير كمال سرعت مي‌يابد.

رياست معنوي

ابراز و اثبات محبت خالصانه به خاندان پيامبر (علیهم السلام)

رحمت و نقمت در ظاهر و باطن موجودات

امام رضا (علیه السلام): أحسن الظن بالله فان الله عز و جل يقول أنا عند ظن عبدي المؤمن بي إن خيراً فخيراً و ان شراً فشراً

درس هفتاد و پنجم

6- 8- 1383

افتراك يا رب تخلف ظنوننا

پاسخ اين پرسش منفي است.

مقصد انبيا: وصول بندگان به رحمت الهي

مناجات: بيان كردن سخناني كه نمي‌توان علني  گفت.

امام باقر (علیه السلام): وجدنا في كتاب علي (علیه السلام) ان رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) قال و هو علي منبره والذي لا اله الا هو ...

مقصد نهايي همه عالم هستي: تحقق به لا اله الا الله

ذكر لا اله الا الله

قدمهاي تحقق به لا اله الا الله

الحمد لله الذي هدانا لهذا و ما كنا لنهتدي لولا ان هدانا الله

تفاوت لا اله الا الله و لا اله الا هو

حسن ظن مربوط به درجات عميق‌تري از توحيد است.

اولين درجه حسن ظن به خدا، اولين درجه ايمان است.

نشانه‌هاي حسن خلق

امر به معروف و نهي از منكر

استغفار

سوء ظن به خدا

بهترين حرف حسابي: اظهار محبت به خاندان پيامبر (علیهم السلام)

كريم

درس هفتاد و ششم

9- 8- 1383

افتراك يا رب تخلف ظنوننا

اگرچه آرزوي خلق برآورده خواهد شد، ولي اين به معني گريز از سختي‌ها نيست.

آيا آرزوي همه و همه آرزوها برآورده خواهد شد؟

هماهنگي دعا با ظاهر شريعت

معني آرزو

عنايت الهي معلول چيزي نيست، بلكه علت همه چيز است.

چند نمونه از آرزوهاي نيك

1ـ اللهم اجعله لنا ولياً ... حتي يبلغ بنا افضل الامل

هر يك از ائمه معصومين به امام پيش از خود متوسل مي‌شدند.

2ـ الله ارزقني فيه تمام الصيام و بلوغ الامل في قيامه

معني تمام

روزه كله گنجشكي

مراتب محبت به خاندان پيامبر (علیهم السلام)

نور علي نور خاندان پيامبر (علیهم السلام)

اظهار محبت صادقانه به خاندان پيامبر (علیهم السلام)

تشبه به خاندان پيامبر (علیهم السلام)

محب صادق خاندان پيامبر (علیهم السلام) خاطرات خود را نگه مي‌دارد.

قيام در ماه رمضان

گونه‌هاي مناجات نيمه شب

خلق خدا الزاماً بايد آرزو داشته باشند.

امير مؤمنان (علیه السلام): اياك و الجزع ...

درس هفتاد و هفتم

10- 8- 1383

افتراك يا رب تخلف ظنوننا

با توجه به فراز فوق آيا وجود خدا نسبيت دارد؟

ذات و هويت آدمي، معرفت اوست.

ظهور باطن و حقيقت موجودات در قيامت

پرسش بعضي از علما از امام رضا (علیه السلام): جعلت فداك ما معني الصلوه في الحقيقة؟ قال صلة الله للعبد بالرحمة و طلب الوصول الي الله من العبد ... و يتشهّد بالاخلاص مع الامل ...

ادب پرسش

دو قاعده كلي در فهم نوع روايات

مودة في القربي

سخن عاشقانه

ايران مملكت امام رضا (علیه السلام) است.

حبيب (صلی الله علیه و آله و سلم) و امت حبيب

نماز اوج عبادت

درس هفتاد و هشتم

11- 8- 1383

افتراك يا رب تخلف ظنوننا

ملاك آرزوي پسنديده و ناپسند

آرزوهاي ناپسند

كساني آروزي ناپسند دارند كه تحت ولايت شيطان باشند.

مفهوم ولايت و ولايت شيطان

همسويي با ميل انبيا و اوليا

سنخيت و شباهت با خاندان پيامبر (علیهم السلام)

حب علي حسنة لايضر معها سيئة

محافظت از محبت خاندان پيامبر (علیهم السلام)

نشانه‌هاي ولايت شيطان:

1ـ آنكه ميلش با ميل انبيا همسو نباشد، تحت ولايت شيطان است.

2ـ علاقه و محبت ما به خاندان پيامبر (علیهم السلام) و اوليا تعيين كننده نيست.

امام معصوم (علیه السلام): اذا استحقت ولاية الله و السعادة جاء الاجل بين العينين و ذهب الامل وراء الظهر ...

امير مؤمنان (علیه السلام): ما اطال عبد الامل الا اساء العمل ...

امير مؤمنان (علیه السلام): الزهد في الدنيا قصر الامل ...

درس هفتاد و نهم

17- 8- 1383

افتراك يا رب تخلف ظنوننا

گناه و بزرگي آن

حق پدر و مادر و آزار و اذيت آنان

آزار و اذيت ولي نعمت، ناسپاسي در برابر انسانيت است.

بزرگترين گناهان، سوء ظن و بدگماني به خداست.

ايمان مبتني بر معرفت است.

پاسخ يك پرسش از امام صادق (علیه السلام): من اعظم الناس وزراً؟ ...

معرفت، عامل ريشه‌كني نااميدي

لطف و عنايت الهي، علت امور است، نه معلول آن

صبر و استقامت در سلوك

معرفت، عامل حركت

رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم): حدثني جبرئيل عن رب العزة جل جلاله انه قال من علم ان لا اله الا انا وحدي ...

عظمت دعاي جوشن كبير

درس هشتادم

18- 8- 1383

افتراك يا رب تخلف ظنوننا

مهمترين عامل نوميدي از رحمت الهي، جهل است.

حب غلبه بر ديگران در آدمي

جهل مركب همه كمالات را از بين مي‌برد.

دعاي جوشن كبير، ياوري بزرگ براي فهم توحيد فاعلي

امام صادق (علیه السلام): انه قرأ في بعض الكتب ان الله تبارك و تعالي يقول: و عزتي و جلالي و مجدي و ارتفاعي علي عرشي! لاقطّعنّ امل كل مؤمل غيري باليأس ...

قسم ابليس به عزت الهي

غيرت الهي

سخني در بررسي سند روايات

درس هشتاد و يكم

19- 8- 1383

مروري بر فقرات گذشته

اشاره‌اي به مراتب توحيد

لاتسألوا عن اشياء ان تبدَ لكم تسؤكم

مناظره حضرت موسي (علیه السلام) با ابليس و حضرت آدم (علیه السلام)

لك الخلق و لك الامر

استمرار در خواندن دعاي ابوحمزه باعث رسيدن به مقام مي‌شود.

الف احسانك

و انت الجواد الذي لايضيق عقوك و لاينقص فضلك و لاتقل رحمتك

تفاوت لحن در خطاب الهي با آدم (علیه السلام) و ملائكه

جود

درس هشتاد و دوم

20- 8- 1383

كلا يا كريم ... فحقق رجائنا

انسان پروريده رحمت الهي است.

فطرت سالم و پاك به مقتضاي خويش (رحمت الهي) مي‌رسد.

نشانه‌هاي خروج از انسانيت و فطرت پاك و سليم

حكومت اسماي مهر الهي بر اسماي قهر

ويژگي شفاعت

نصاب ورود به بهشت: ايمان و عمل صالح

بازداشتن نماز از فحشا و منكر

آيا خدا خلف وعيد خواهد كرد؟

معامله بين خدا و بندگان محال است.

رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم): ان احببت ان تجمع خير الدنيا و الآخرة فاقطع طمعك مما في ايدي الناس

يوسف (علیه السلام) و درخواست كمك در زندان

امام صادق (علیه السلام): لقمان به فرزندش گفت: فان اردت ان تجمع عز الدنيا و الآخرة فاقطع طمعك مما في ايدي الناس ...

امام صادق (علیه السلام): ينبغي للمؤمن ان يخاف الله تبارك و تعالي كانه مشرف علي النار ...

چند نكته:

1ـ معارف الهي داراي مراتب است.

2ـ معارف الهي  در قلب آدمي نازل مي‌شود.

3ـ معارف ويژه و خاص در مناجاتها و گفتگوي خاندان پيامبر (علیهم السلام) با اصحاب سرّ آمده است.

 درس هشتاد و سوم

16/7/84
مقدمه
اهميت دعا
کار خلق جز به عبادت سامان نمي‌يابد و عبادت هم بدون دعا انجام نگيرد.
اشاره‌اي به علت آفرينش
عدم عروج و بازگشت محال است.
اشاره: ما رميت اذ رميت
وحدت حقيقي
جمال و جلال الهي
اميرالمؤمنين(سلام الله عليه) صراط مستقيم است.
عبوديت ذاتي عبد و آفرينش است.
دعا مغز عبادت است.
معني سلام

درس هشتاد و چهارم

18/7/84
عصيناک و نحن نرجوا ان تستر علينا
گفتاري پيرامون خوف و رجا (1)
فاعليت الهي و صفت فعلي
فقر و ذلت ذاتي آدمي
مستکين مستجير
معناي انتقام الهي
حقوق واجب و مستحب
سرّ دعا
انسان به خاطر ذاتش بايد خائف باشد، نه چيز ديگر
اميرالمؤمنين(سلام الله عليه)، حقيقت طهارت
شباهت به اميرالمؤمنين(سلام الله عليه)، علت طهارت
اشاره: سقاهم ربهم شرابا طهورا
ساقي کوثر
اشاره: انک لعلي خلق عظيم
مثل اعلي
اشاره: أدبني ربي فأحسن تأديبي
آدم ، جامع اضداد
اشاره: من رآني فقد رأي الحق

درس هشتاد و پنجم

19/7/84

عصيناک و نحن نرجوا ان تستر علينا
گفتاري پيرامون خوف و رجا (2)
مراتب خوف
دعاها تعليمي نيست.
نيازهاي آدمي در مراتب مختلف
توبه حقيقي و مراتب آن
درک شرک آلود يا ايمان توأم با شرک
دعا نفس را بيدار مي‌کند.
عاشقي با يک نگاه
حکايت: اگه راستي مردي، بايد دنبالم بگردي
خوف ولي کامل
اميرالمؤمنين (سلام الله عليه) محور حق است.
اتصاف حيوان به فضايل و رذايل
جريان رجا در حوزه‌هاي خوف
غلبه رجا بر خوف
معناي «رضا برضاک»
معيار سرور و فرح
رعايت شيوه دعا
شاهد روايي: اميرالمؤمنين(سلام الله عليه): انکم ان رجوتم الله ...

درس هشتاد و ششم

20/7/84
عصيناک و نحن نرجوا ان تستر علينا
گفتاري پيرامون خوف و رجا (3)
شاهد روايي: اميرالمؤمنين(سلام الله عليه): انکم ان رجوتم الله ...
تأخير در وصول به آرزو، بنابر مصلحت ما و حکمت الهي است.
خدا رقيب است.
دعاي به اجابت نرسيده، نور چشم مؤمن در قيامت
خاطره‌اي از آقا نجفي قوچاني
دعا و تأثيرپذيري و تأثيرگذاري نفس مؤمن
ويژگي مثل اعلي
تفاوت و شباهت اعمال و عبادات ما با بازي بچه‌ها
فهم اجابت دعا
ذکر خاص و ذکر عام
اشاره: لئن شکرتم لازيدنکم
التماس دعا و جواب آن

درس هشتاد و هفتم

23/7/84
عصيناک و نحن نرجوا ان تستر علينا
گفتاري پيرامون خوف و رجا (4)
نوع گناهان آدمي ريشه در شرک دارد.
به که بايد اميد داشت؟
اشاره: و للّه العزّة و لرسوله و للمؤمنين
شاهد روايي: روي عن أبي عبد اللّه في قول اللّه تبارك و تعالى و ما يؤمن أكثرهم باللّه إلا و هم مشركون
اشاره: الحمد لله الذي يفعل ما يشاء ... ما شاء الله کان ...
وجود خلق في غيره است.
اشاره: سجيتکم الکرم
درجات رب
اشاره: نحن صنايع ربنا و الخلق بعد صنائعنا (صنائع لنا)
شاهد روايي: قلت له قوم يعملون بالمعاصي ...
اشاره: ان النفس لاماره بالسوء ...
تهجد، تمرين تسليم نفس
در حوزه آثار وضعي گناهان، جاي اميد نيست.
گناهاني که اميد را قطع مي‌کند.
شاهد روايي: الذّنوب الّتي تقطع الرّجاء اليأس من روح اللّه ...
عمل بدون خوف و رجا و خوف و رجا بدون عمل
شاهد روايي: أ سعيت بين الصّفا و المروة ...

درس هشتاد و هشتم

24/7/84
عصيناک و نحن نرجوا ان تستر علينا
گفتاري پيرامون خوف و رجا (5)
تناسب خوف و رجا با اسماي جلال و جمال الهي
عدل حقيقي در وجود انسان
تقسيم خوف و رجا در زندگي انسان
اشاره: المؤمن بشره في وجهه و حزنه في قلبه
غم خويش را به ديگران منتقل نکنيم.
غلبه اميد در روز و خوف در شب
شب زمان زندگي شخصي است.
ولي کامل معيار است.
حالت‌هاي اميرالمؤمنين(سلام الله عليه) در شب
هر کس را تاب تحمل توحيد نيست.
شب را به راحتي از دست ندهيد.
امت وسط و اقتداي به حضرت حبيب
شاهد روايي: يا ابن جندب يهلك المتّكل على عمله ...
سرّ گردن کشيدن در رکوع
عبادت شيطاني
محبت صادقانه به خدا
شاهد روايي: قال رسول الله من أستر سريرة...
شاهد روايي: عن أبي جعفر قال يجب للمؤمن على المؤمن ...

درس هشتاد و نهم

25/7/84
و دعوناک و نحن نرجوا ان تستجيب لنا
شرايط دعا (1):
1ـ توجه به توحيد فاعلي در همه مراتب هستي
غرض از عبادت، وصول به عبوديت است.
چرا اثر و نتيجه دعا را نمي‌بينيم؟
2ـ بدانيم در پي تأثيرگذاري بر خدا نيستيم.
عدة الداعي را حتما بخوانيد!
دعاي بدون ادب
اشاره‌اي به آداب دعا
پي اجابت نباشيد.
عظمت مملکت وجود انسان
در باز است، ما نمي‌بينيم.
شاهد روايي: قال رسول اللّه ص سيأتي على النّاس زمان ...
طاهر کيست؟
فاطمه (سلام الله عليها)، طاهره و مطهره
طهارت ذاتي خاندان پيامبر (سلام الله عليهم)
طيب کيست؟
اشاره: ربّ تال القرآن و القرآن يلعنه
شاهد روايي: امام صادق (سلام الله عليه): إنّ اللّه عزّ و جلّ لا يستجيب دعاء...
دعاهايي که به اجابت نمي‌رسد.

درس نودم

26/7/84
و دعوناک و نحن نرجوا ان تستجيب لنا
شرايط دعا (2):
3ـ همراه با سلوک و عروج باشد.
ويژگي دعاي سحر امام باقر (سلام الله عليه)
همراهي با دعا
آداب پيش از دعا
تفاوت دعاها در سرعت سير است.
حضور قلب در دعا
مراتب قبولي نماز
خاطره: نماز خواندن يکي از دوستان
نماز بدون تعقيبات کامل نيست.
اهميت يادگيري زبان عربي
فراهم کردن مقدمات استجابت دعا
کي بايد التماس دعا گفت؟
4ـ توجه و اظهار محبت به حبيب خدا و خاندان او
منظور از صلوات قبل و بعد از دعا (اظهار صداقت)
اشاره: إنّ اللّه و ملائكته يصلّون على النّبيّ ...
اشاره‌اي به معناي صلوات
مقام محمود
احمد
صلوات فرستادن احترام به خود ماست.
شاهد روايي: قلت لأبي عبد اللّه أشغل نفسي بالدّعاء لإخواني و لأهل الولاية ...
معني اهل و اهليت
شاهد روايي: من سرّه أن يستجيب اللّه له ...

درس نود و يكم

27/7/84
مولانا فقد علمنا ما نستوجب باعمالنا ولکن علمک فينا و علمنا بانک لاتصرفنا عنک
تفاوت رجا، امل و امنيّه
عبادت آن است که عبد را از طبيعت خارج کند.
دعاي حقيقي و شرايط آن
يک دعاي حسابي بس است.
شاهد روايي: ... ما لكم تسوؤن رسول الله ...
اشاره: و قل اعملوا فسيرى اللّه عملكم و رسوله و المؤمنون ...
رحمة للعالمين ـ رحمت واسعه
خلاف ادب از استعداد آدمي مي‌کاهد.
معناي شادي و سرور پيامبر
شاهد روايي: قلت للرّضا ادع اللّه لي و لأهل بيتي ...
معنا و چگونگي عرض اعمال بر امام
جايگاه امامان و فرزندان اميرالمؤمنين(سلام الله عليه) نسبت به آن حضرت
محبت خاندان پيامبر و سنخيت با آنان
خاطره‌اي از مرحوم آيت الله صدوقي

درس نود و دوم

30/7/84
مولانا فقد علمنا ما نستوجب باعمالنا ولکن علمک فينا و علمنا بانک لاتصرفنا عنک و ان کنا غير مستوجبين لرحمتک و انت اهل ان تجود علينا و علي المذنبين بفضل سعتک
اجابت دعا با قضا و قدر ناسازگار نيست.
زمان اجابت دعا
عملي که به «من» انتساب دارد، آميخته با شرک است و شرک نابخشودني.
ما استحقاق هيچ نداريم از خود.
زيبايي‌ها همه از اوست و نقايص همه از ماست.
معناي «ذنب»
شکستن بت بزرگ، کار ابراهيم نيست.
تفاوت استغفار و توبه
اشاره: توبوا إلى اللّه جميعا أيّها المؤمنون
معاني و شرايط «جود»
معناي شکر نعمت
شاهد روايي: ... أخبرني عن الجواد ...
جود عام و جود خاص
واجبات و مستحبات زينت نفس است.
بخيل کيست؟
رفتارهاي ناشايست استعداد را لکه‌دار مي‌کند.
آنکه بتواند گناهانش را بشمارد، آدم حسابي است.

درس نود و سوم

1/8/84
انت اهل ان تجود علينا و علي المذنبين بفضل سعتک فامنن علينا بما انت اهله
يک نکته لطيف در اين عبارت
آنگاه که پيامبران متوجه قومي مي‌شوند، آنها قابليت دريافت رحمت دارند.
آيا عذاب جهنم پايان پذير است؟
اشاره: كلّما نضجت جلودهم بدّلناهم جلوداً غيرها
جلال، پاسبان جمال است.
آيا جهنم پر مي‌شود؟
دعاي جهنم
خلق هرچه دارد، منت الهي است.
تشبيه مرگ و جهنم به حمام و جراحي
اشاره: يمنّون عليك أن أسلموا
منت گذاشتن و توقع از خلق، نشان جهالت است.
شاهد روايي: ... ليس في الدّنيا نعيم حقيقيّ ...

درس نود و چهارم

2/8/84
فامنن علينا بما انت اهله و جد علينا بفضلک فانا محتاجون الي نيلک يا غفار بنورک اهتدينا
تقيد به ظاهر دعا
ذات و حقيقت عالم هستي نور است.
اشاره: الفقر فخري و به أفتخر
اشاره: رضي اللّه عنهم و رضوا عنه
آيه تطهير و آيه مغفرت مربوط به نفس خاندان پيامبر است.
يکي از دلايل استغفار ولي خدا
رابطه نفس و بدن خاندان پيامبر (سلام الله عليهم)
قدر حقيقي: وجود خاندان پيامبر (سلام الله عليهم)
تملق در دعا و معناي آن
شرک مبدأ همه نجاسات است.
شاهد روايي: ... يا نور النّور أنت الّذي قد استنار بنورك أهل سماواتك ...
کمالات از او شروع مي‌شود و نقصها از جانب خلق.

درس نود و پنجم

4/8/84
يا غفار بنورک اهتدينا
ادامه شرح روايت امام صادق (سلام الله عليه): ... يا نور النّور ...
ويژگي نور
هيچ نوري توان ادراک و مشاهده نور الهي ندارد.
حقيقت حقايق
فراهم شدن زمينه توکل و محبت
دلسوزي مادر، رقيقه شفقت الهي است.
پذيرش وکالت الهي و وصول به محبت
تفاوت محب و محبوب
اشتياق و محبت غذا به خورده شدن توسط مؤمن
دستور خوردن گوشت
شاهد روايي: اللّهمّ صفا نورك في أتمّ عظمتك ...
جامعيت نور الهي
مرگ و کمال حيوانات
پايان جهان طبيعت
کمال سگ اصحاب کهف
معناي به تمام و کمال رسيدن کلمات الهي
شاهد روايي: ... اللّهمّ إنّي أعوذ بك و بنور وجهك الكريم ...
نور وجه خدا
معناي خلق آدمي و در هم ريختن آن
فتنه بودن نعمتهاي دنيوي
خلق در مشت عزراييل است.
مالکيت حقيقي و اعتباري
شواهد روايي:
و بنور وجهك الذي أضاء له كل شيء
أعوذ بنور وجهك الّذي أشرقت له السّماوات و الأرض ...
أسألك بجلالك و بنور وجهك الّذي ملأ أركان عرشك
سئل أبو عبد اللّه ع عن قول اللّه تبارك و تعالى كلّ شيء هالك إلّا وجهه ...

درس نود و ششم

7/8/84
يا غفار بنورک اهتدينا و بفضلک استغنينا و بنعمتک اصبحنا و امسينا
اگر غفران الهي نباشد، هدايت نخواهد بود.
اشاره‌اي به روايت درس گذشته
وجه خدا و معاني آن
شاهد روايي: ... و نحن وجه الله ...
قرآن صامت و قرآن ناطق
مقصود از رحمة للعالمين
معناي لعنت الهي
اشاره: هو الّذي في السّماء إله و في الأرض إله
اشاره: صدقه قبل از دست نيازمند، به دست خدا مي‌رسد.
کار انبيا و اولياء پرده‌برداري از سرّ وجود خلق است.
اشاره: فرمايش «کلّميني» از زبان رسول گرامي اسلام (صلي الله عليه و آله)
اهميت زيارت و رسيدن به حضور پيامبر و ولي خدا
اشاره: يا حار همدان من يمت يرني
مرگ، مرحله عبور از نفس به قلب است.
شاهد روايي: كنت عند أبي جعفر فأنشأ يقول ابتداء منه ...
اشاره: من رآني فقد رأى الحق
شاهد روايي: ... نحن وجه اللّه الّذي يؤتى منه
ناتواني از شمارش نعمتهاي الهي

درس نود و هفتم

8/8/84
تتحبب الينا بالنعم و نعارضک بالذنوب
اقسام محبت
محبت خدا به خلق چگونه است؟
هدف آفرينش
لقمه حرام آتش است.
آتش ملکوت و آتش قيامت
جهل، عامل خطا در مصداق محبت
حب الوطن من الايمان
ظهور ايمان ذاتي و گوهر دروني و فطرت الهي
حقيقت کفر و نفاق و استکبار
ايمان و عمل
دام شيطان
اوصاف و کمالات الهي، علتند نه معلول
علم يافتني است، نه بافتني
ناتواني از شکر نعمتهاي الهي
ادب بندگي
نعمت الهي در شهر مشهد
شاهد روايي: دعاي افتتاح: إن أبطأ عنّي عتبت بجهلي عليك و لعلّ الّذي أبطأ عنّي هو خير لي لعلمك بعاقبة الأمور
درخواست پوشش گناهان امت در معراج حبيب خدا (صلي الله عليه و آله)

درس نود و هشتم

9/8/84
تتحبب الينا بالنعم و نعارضک بالذنوب
شاهد روايي: دعاي افتتاح: فلم أر مولى كريما أصبر على عبد لئيم منك عليّ ...
رابطه عبد و مولا و انواع آن
اشاره: إنّي أرى‏ في المنام أنّي أذبحك
اشاره: و لو يؤاخذ اللّه النّاس بظلمهم ما ترك عليها من دابّة
ضيافت الهي
معرفت، آغاز تهي شدن خلق از خلقيت و راه يافتن به ربوبيت
اشاره: تو را عاشق شود پيدا ولي مجنون نمي‌باشد.
گونه‌هاي دعوت الهي
رعايت ادب در روابط اجتماعي
اشاره‌اي به روايت عنوان بصري: من قال لك إن قلت واحدة سمعت عشراً ...
اشاره: إذا خاطبهم الجاهلون قالوا سلاماً
با فضل و رحمت خدا بر ديگران منت نگذاريد.

درس نود و نهم

10/8/84
تتحبب الينا بالنعم و نعارضک بالذنوب
اظهار محبت بر اساس نيازهاي روحي و رواني
رفتار و گفتار نشان‌دهنده فرود و فرازهاي نفس و قلب آدمي
ادخال سرور در قلب مؤمن و مصداق‌هاي آن
اشاره: جادلهم بالّتي‏ هي أحسن
شاهد روايي: فكم تتحبّب إليّ بالنّعم مع غناك عنّي ...
پيشرفت زندگي دنيا در آينده
ظهور ذخاير زمين و مديريت انسان در ظهور حضرت ولي عصر (سلام الله عليه)
لطيفه (جوک) ساختن براي اقوام مختلف
اشاره: عاقل گناه نمي‌کند.
اندازه نيازمندي به خدا را نتوان شماره کرد.
اشاره: مناظره نمرود با حضرت ابراهيم (سلام الله عليه): قال إبراهيم فإنّ اللّه يأتي‏ بالشّمس من المشرق ...
شاهد روايي: بينا أنا مع أبي جعفر و البيت غاصّ بأهله إذ أقبل شيخ ...
آداب سلام کردن و جواب سلام
فهم ما از نعمتهاي اخروي
کرام الکاتبين

درس صدم

11/8/84
تتحبب الينا بالنعم و نعارضک بالذنوب
شباهت و تناسب فعل با فاعل
اظهار محبت الهي و مراتب آن
گذرگاه نهايي ادب است.
اشاره: إنّ الصّلاة تنهى‏ عن الفحشاء و المنكر
اشاره: فإن الصلاة معراج المؤمن‏
از پاکان جز پاکان نتوان گفتن
بلاهاي الهي، نعمت و ظهور محبت تام الهي است.
مالکيت پدر و مادر (حقيقي‌ترين درجه مالکيت اعتباري)
اهتمام به رفع مشکلات و سختي‌ها بر اساس ظاهر شريعت
مؤمن کار را درست و به بهترين نحو انجام مي‌دهد.
چگونگي برخورد با بلا و سختي‌ها
شاهد روايي: نعم الجرعة الغيظ لمن صبر عليها ...
کنترل عصبانيت
تحمل سختي‌ها همراه با انجام تکاليف شرعي
اشاره: كلّ حسب و نسب منقطع يوم القيامة ما خلا حسبي و نسبي

درس صد و يكم

3/7/85
تَتَحَبَّبُ إِلَيْنَا بِالنِّعَمِ وَ نُعَارِضُكَ بِالذُّنُوبِ خَيْرُكَ إِلَيْنَا نَازِلٌ وَ شَرُّنَا إِلَيْكَ صَاعِدٌ
از خدا جز محبت انتظار نمي‌رود.
از خدا يک حقيقت بسيط نازل مي‌شود، تفاوتها مربوط به استعدادهاست.
نعارضک بالذنوب
دعا به خاطر امتثال امر الهي، از لوازم بندگي است.
شِکوه از بلاها، معارضه با خداست.
شکوه به خدا؛ معارضه يا عين توحيد
معارضه نشان ناداني است.
رابطه عبد با مولا، تسليم است.
جهل بدترين درد است.
شکوه در محدوده ظاهر شريعت، سبب گشودن قفلهاي نفس
ذکر و شکايت پيوسته
دعاي اول و آخر: طلب توفيق علم و فهم
حبيب خدا و تقاضاي فزوني علم (رب زدني علماً)
اشاره‌اي به معناي بُراق
سير نبوي، سير نوري است.
تمرين بندگي (تسليم، امتثال امر)
ريشه ديگر معارضه، فقر مطلق است.
خيرک الينا نازل
اقسام خير: مطلق، مقيد
آنچه ناشي از فقر مطلق و جهل است، شر است.

درس صد و دوم

4/7/85
تَتَحَبَّبُ إِلَيْنَا بِالنِّعَمِ وَ نُعَارِضُكَ بِالذُّنُوبِ خَيْرُكَ إِلَيْنَا نَازِلٌ وَ شَرُّنَا إِلَيْكَ صَاعِدٌ وَ لَمْ يَزَلْ وَ لا يَزَالُ مَلَكٌ كَرِيمٌ يَأْتِيكَ [عَنَّا] بِعَمَلٍ قَبِيحٍ فَلا يَمْنَعُكَ ذَلِكَ مِنْ أَنْ تَحُوطَنَا بِنِعَمِكَ وَ تَتَفَضَّلَ عَلَيْنَا بِآلائِكَ فَسُبْحَانَكَ مَا أَحْلَمَكَ وَ أَعْظَمَكَ وَ أَكْرَمَكَ مُبْدِئا وَ مُعِيداً
فعل ما، بازگشت لطف الهي به سوي اوست.
آنچه نشان اسفل السافلين دارد، شر است.
دعا، اظهار وجه عبوديت بنده است.
رحمت خدا بسته نمي‌شود.
نشان کرامت انسان: ملک کريم بار او را مي‌برد.
خدا تحت تأثير نيست.
عبوديت حبيب خدا با شفاعت
اشاره: ان لله جنات لا حور فيها و لا قصور ...
زبان قال، زبان حال، زبان استعداد

درس صد و سوم

5/7/85
تَقَدَّسَتْ أَسْمَاؤُكَ وَ جَلَّ ثَنَاؤُكَ
تقدس الهي
توضيحي پيرامون اسماء و تقدس اسماء
راه طهارت: ذکر خدا
شيعيان علي پاکند.
معدن شرور: عداوت با خدا و اولياي خدا
اشاره: حب الوطن من الايمان
اشاره: تبديل سيئه به حسنه
ويژگي قداست ذاتي
خط نوشتن بر سنگ قبر
پليس 110، پليس اميرالمؤمنين(سلام الله عليه)
اقسام اسماء: لفظي و حقيقي
دليل سفارش به نامگذاري نيکو بر فرزندان
کراهت نماز روبروي تصوير
اهميت بسم الله الرحمن الرحيم
اشاره: «علم آدم الاسماء کلها»؛ گستره تعليم آدم
تعابير جدلي در کلمات اولياي الهي و نقش آن
شاهد روايي

درس صد و چهارم

9/7/85
وَ كَرُمَ صَنَائِعُكَ وَ فِعَالُكَ
اقسام آفرينش الهي: مبدعات، صنايع، افعال، آثار
ويژگي موجود کريم
ويژگي فاعليت الهي: تام و واجب
اشاره‌اي به معناي عين ثابت و صورت علمي
نقش اختيار در پرورش استعداد
تفاوت حسن و جمال
اشاره: نحن صنائع ربنا
همه خلق خدا احسن است.
اشاره: ربنا الذي احسن کل شئ خلقه
احسن القصص
خلق، عيال خدايند.
تفاوت وجه انتساب موجودات به خدا و ذات خويش

درس صد و پنجم

10/7/85
أَنْتَ إِلَهِي أَوْسَعُ فَضْلا وَ أَعْظَمُ حِلْما مِنْ أَنْ تُقَايِسَنِي بِفِعْلِي وَ خَطِيئَتِي
معيار سنجش آدمي، افعال نيست.
لزوم عمل به وعد و وعيد
رابطه رحمت و غضب الهي
ويژگي ذات پاک و نسبت گناه به آن
فطرت بر توحيد است.
محبان خاندان پیامبر به جهنم نمي‌روند.
ظاهر و باطن جهنم
شاهد روايي
خاطره‌اي از جبهه: دزديدن دمپايي‌ها
اشاره: شرک آمرزيده نمي‌شود.
شاهد روايي
خاطره: دلبستگي به استاد و تغيير فاميلي

درس صد و ششم

11/7/85
أَنْتَ إِلَهِي أَوْسَعُ فَضْلا وَ أَعْظَمُ حِلْما مِنْ أَنْ تُقَايِسَنِي بِفِعْلِي وَ خَطِيئَتِي
تناسب بين گناه و گناهکار
بررسي رابطه بين گناه و گناهکار
اشاره: ان الشياطين ليوحون الي اوليائهم
شاهد روايي
اشاره: حب الوطن من الايمان
مراتب والدين و سلب ابوت و بنوت
عظمت اراده الهي و لطافت شيعيان
اشاره: خذوه فغلّوه
شباهت به خدا و خاندان پیامبر و مراتب آن
عظمت شباهت به خاندان پیامبر (صلي الله عليه و آله)
اشک و لبخند براي خاندان پیامبر (صلي الله عليه و آله)
ويژگي بسيط الحقيقة

درس صد و هفتم

12/7/85
أَنْتَ إِلَهِي أَوْسَعُ فَضْلا وَ أَعْظَمُ حِلْما مِنْ أَنْ تُقَايِسَنِي بِفِعْلِي وَ خَطِيئَتِي
ادامه شاهد روايي
معناي قبول عمل از جانب خدا
معناي تجاوز از سيئه و مراتب آن
تبديل حسنه به سيئه و بالعکس
خاصيت دوگانه اعمال
جهنم حمام است.
بررسي نظريات پيرامون خلود در جهنم
خاطره‌اي از مرحوم استاد آشتياني (بعضي از دانشجويان فلسفه)

درس صد و هشتم

15/7/85
أَنْتَ إِلَهِي أَوْسَعُ فَضْلا وَ أَعْظَمُ حِلْما مِنْ أَنْ تُقَايِسَنِي بِفِعْلِي وَ خَطِيئَتِي
ادامه شاهد روايي
تام‌ترين سنخيت در آفرينش شيعيان خاندان پیامبر (صلي الله عليه و آله)
درد طلب (آغاز سلوک) از سوي ولي خداست.
نزول قرآن بر قلب پيامبر و طهارت هرچه در آن است.
وجه ربي و خلقي موجودات
اشاره: الم اعهد اليکم يا بني آدم ان لاتعبد الشيطان
معني خليل
شباهت و سنخيت به پدر و مادر، شرط فرزند بودن
تأثيرگذاري شيطان بر خاندان پیامبر از محالات عقلي است.
انبيا و آشکار شدن عظمت الهي
تفاوت خطاب الهي با آدم و ملائکه
ادب محبان خاندان پیامبر در مواجهه با آنان

درس صد و نهم

16/7/85
أَنْتَ إِلَهِي أَوْسَعُ فَضْلا وَ أَعْظَمُ حِلْما مِنْ أَنْ تُقَايِسَنِي بِفِعْلِي وَ خَطِيئَتِي
طهارت ذاتي محبان خاندان پیامبر (صلي الله عليه و آله)
اشاره: مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ خَيْرٌ مِنْها وَ هُمْ مِنْ فَزَعٍ يَوْمَئِذٍ آمِنُونَ (نمل/89)
مراتب محبت خاندان پیامبر (سلام الله عليهم)
شاهد روايي
شناخت معصوم
ويژگيهاي تواضع و خشوع
انواع امانت
مصداق کثرت صوم و صلات
معناي بر والدين

درس صد و دهم

17/7/85
أَنْتَ إِلَهِي أَوْسَعُ فَضْلا وَ أَعْظَمُ حِلْما مِنْ أَنْ تُقَايِسَنِي بِفِعْلِي وَ خَطِيئَتِي فَالْعَفْوَ الْعَفْوَ الْعَفْوَ
ادامه شاهد روايي
اشاره: علي (سلام الله عليه) جان پيامبر (صلي الله عليه و آله) است.
اشاره: مراجعه عقيل به اميرالمؤمنين(سلام الله عليه)
نقش شرايط و مخاطبان در چگونگي احاديث خاندان پیامبر (سلام الله عليهم)
جمع بندي احاديث پيرامون ويژگي ويژگي‌هاي شيعه و محب خاندان پیامبر (سلام الله عليهم)
العفو العفو العفو
شاهد روايي
اثر وضعي گناه

درس صد و يازدهم

18/7/85
فَالْعَفْوَ الْعَفْوَ الْعَفْوَ
شرايط عفو گناه
يکي از معناي تبديل سيئه به حسنه (در مورد انبياء و اولياء)
شاهد روايي
دقت و لطافت کلام خاندان پیامبر (سلام الله عليهم)
ويژگي خلق دنيا و خلق آخرت
محبت خالصانه و کشتي نجات
شيعيان اميرالمؤمنين(سلام الله عليه) اهل الله‌اند.
صله رحم، شرايط و ويژگي‌ها
اشاره‌اي به شرايط انفاق
گونه‌هاي عفو
شاهد روايي

درس صد و دوازدهم

19/7/85
فَالْعَفْوَ الْعَفْوَ الْعَفْوَ سَيِّدِي سَيِّدِي سَيِّدِي
اهميت فهم معاني عرفي در فهم معارف الهي
شاهد روايي
از خلق و خداي خلق شکايت نکنيد.
عفو الهي چگونه است؟
زشتي‌هاي اعتقادي و اخلاقي و رفتاري و محل از بين رفتن و اصلاح آنها
شاهد روايي
احتما‌ل‌ها در استشهاد خاندان پیامبر (سلام الله عليهم) به آيات قرآن
سَيِّدِي سَيِّدِي سَيِّدِي
چگونگي خطاب و رفتار عبد با رب
تأثير اذکار مختلف بر نفس

درس صد و سيزدهم

22/7/85
اللَّهُمَّ اشْغَلْنَا بِذِكْرِكَ
معناي اشتغال به ذکر
ذکر چيست؟
اشاره‌اي به مراتب و مصاديق ذکر
راه آمادگي براي ذکر نفساني
تعليم ذکر به نفس
خاطره: ازدواج خانم مسلمان با يک مسيحي ايتاليايي
اشاره: معني اينکه حضرت امير شبي 1000 رکعت نماز مي‌خواند.
طيّ الذکر
اهميت ذکر زباني (ابتدايي‌ترين و مهمترين بخش ذکر)
شاهد روايي
خاصيت تربت سيد الشهدا (سلام الله عليه) در نماز
معني طوبي

درس صد و چهاردهم

24/7/85
اللَّهُمَّ اشْغَلْنَا بِذِكْرِكَ
ادامه بحث ذکر
تقسيم ذکر در شبانه‌روز
ذکر جوارحي و جوانحي و ارتباط آن دو با هم
نگاه آيه‌اي به موجودات
راه استقرار در ذکر جوانحي
آثار و نتايج ذکر (جوارحي)
1ـ غفلت و عدم رغبت به غير مذکور
اشاره‌اي به زهد (قطع تعلق و رغبت)
جدال احسن در گفتار اولياي الهي
ذکر خيري از مرحوم نراقي، صاحب جامع السعادات
همراهي رحمت و نقمت
جهان طبيعت مخدّر است.
شاهد روايي
2ـ فهم درد و درمان
3ـ تثبيت حکمت در قلب
4ـ سخن حکيمانه
اهميت ذکر و ياد خدا
خاطره‌اي از حضرت امام (حاج احمد آقا و آبگوشت)

درس صد و پانزدهم

25/7/85
اللَّهُمَّ اشْغَلْنَا بِذِكْرِكَ
حقيقت ذکر = توجه قلبي
اقسام ذکر (عام، خاص)
چگونگي انتخاب ذکر
اشاره: ليس کمثله شئ
اکثر خلق گرايش به تشبيه دارند.
اشاره: تسبيحات اربعه
محبت بدون تشبيه نمي‌شود.
صلوات ذکر تشبيهي است.
شاهد روايي
اشاره: النظافه من الايمان
تفاوت مسلمان و مؤمن
اشاره: ما کان لمؤمن و لا مؤمنه اذا قضي ... اللَّه و رسوله أمراً أنْ يكُون لهم الخيرةُ مِنْ أَمْرِهِمْ (احزاب‏36)
نماز خواندن در شب ضرورت دارد.
شاهد روايي
معناي قساوت قلب
شاهد روايي

درس صد و شانزدهم

26/7/85
وَ أَعِذْنَا مِنْ سَخَطِكَ
معناي سخط الهي
توحيد تشبيهي و تنزيهي
شرک بهتر است يا کفر؟
چگونگي نسبت دادن صفات به خدا
فهم ما از معاني مقصود خدا
خاطره‌اي از آيت الله حجت کوه کمره‌اي
اهل توحيد (حقيقي) مجازند هرگونه درباره خدا سخن بگويند.
شاهد روايي
عظمت توحيد صفات
بسيط الحقيقه در همه مراتب بسيط است.

درس صد و هفدهم

29/7/85
وَ أَعِذْنَا مِنْ سَخَطِكَ وَ أَجِرْنَا مِنْ عَذَابِكَ
سخط، صفت تشبيهي است.
راه شناخت صفات افعالي الهي
شاهد روايي
ذکر خيري از آيت الله مرعشي نجفي
اجابت و درجات آن
معني «لبيک»
وَ أَجِرْنَا مِنْ عَذَابِكَ
معناي عذاب
نسبت ما با انبيا و اوليا
قبح افشاي اسرار معارف براي همگان
شاهد روايي
اشاره‌اي به خلود

درس صد و هجدهم

30/7/85
وَ أَجِرْنَا مِنْ عَذَابِكَ وَ ارْزُقْنَا مِنْ مَوَاهِبِكَ
باطن عذاب، رحمت است.
اشاره: ما رأيت الا جميلاً
گريز از عذاب، مقدم است بر طلب رحمت
چگونگي تشخيص نوع دعا
وَ ارْزُقْنَا مِنْ مَوَاهِبِكَ
موهبت چيست؟
مصاديق مواهب الهي
1ـ عقل
شاهد روايي
عقل و آثار و لوازم آن
اهميت فهم قرآن
نشانه‌هاي حماقت در روايات
2ـ صبر بر بلا
شاهد روايي
3ـ عدل
شاهد روايي
مهمترين عدل، عدل دروني است.
عدالت دروني، مقدمه عدالت اجتماعي
روزي محتوم است.
4ـ يقين
شاهد روايي
خاطره: قند خوردن يکي از اقوام

درس صد و نوزدهم

1/8/85
وَ ارْزُقْنَا مِنْ مَوَاهِبِكَ
مصاديق مواهب الهي (ادامه)
5ـ رضايت
معناي رضايت الهي
رضايت به اندک، راه خروج از مطالب و مقاصد نفس
شاهد روايي
گستره فضل الهي
رضايت و قناعت در زندگي خانوادگي
6ـ بهشت
امکان شهود بهشت اخروي در دنيا
بهشت اخروي، بهشت وحدت است.
شاهد روايي
نشستن در بهشت!
اسم جبار و ويژگي آن
خاطره: نمره دادن به ورق امتحاني سفيد
اسم سلام

درس صد و بيستم

31/6/86
وَ أَنْعِمْ عَلَيْنَا مِنْ فَضْلِكَ
هدف از دعا؛ دست‌یابی به عبودیت و یا اظهار عبودیت
دعا اثر تکويني دارد که حقيقت آن را تشکيل مي‌دهد.
لطافت نفس آدمي
هدايت‌هاي ديني، ارشادي است يا مولوي؟
دو شاهد بر مطالب فوق:
1ـ معارف ديني داراي مراتب است.
2ـ دعاي ائمه براي رفع فقر و حوايج غير ممکن
اشاره‌اي به غناي ظاهري خاندان پیامبر در دنيا
تناسب ذات انسان‌ها با جمال يا جلال الهي
معيار سنجش آدميان، ذات است، نه چيز ديگر
گناه مال مؤمن نيست.
اشاره: انه ليس من اهلک
تعلق احکام بر اعتباريات در دنيا و بر واقعيات در آخرت
معناي ديگري از شفاعت (آشکار شدن هويت انسان)
معناي نعمت
شاهد روايي
معناي فضل (در مقابل استحقاق)

درس صد و بيست و يكم

1/7/86
وَ أَنْعِمْ عَلَيْنَا مِنْ فَضْلِكَ
اشاره ديگري به معناي فضل
جهت امکاني در خدا تصورپذير نيست.
رابطه حق و تکليف بين خدا و خلق؟
سؤال از خدا امتناع ذاتي دارد.
هرچه داريم از فضل الهي است.
نکاتي درباره عبارت:
آيا انعام پس از دعاي ماست يا پيش از آن؟
وجود علمي انسان در علم ذاتي الهي
اشاره: لا فرق بينک و بينها
گنه‌کار را توبيخ نکنيد، مگر به دستور شريعت
غرور، تکبر و خودخواهي، بدترين گناه
اشاره: گفته لقمان به فرزندش: «لذيذترين غذاها را بخور»
شاهد روايي

درس صد و بيست و دوم

2/7/86
وَ أَنْعِمْ عَلَيْنَا مِنْ فَضْلِكَ
انواع نعمت (عام، خاص) و ويژگي‌هاي آن‌ها
همراهي با ولي خدا و انواع آن
اهميت همنشيني ظاهري با ولي خدا
اکنون نيز مي‌توان صحابي پيامبر بود.
مستور شدن گناه اهل بهشت
ظهور بيشتر اسم ستار در طبيعت و آخرت
اشاره: وَ أَمَّا الَّذينَ سُعِدُوا فَفِي الْجَنَّةِ خالِدينَ فيها ما دامَتِ السَّماواتُ وَ الْأَرْضُ إِلاَّ ما شاءَ رَبُّكَ
آشکار شدن حقيقت عبوديت در آخرت
اهميت نام‌گذاري نيکو و اثر آن بر نفس
اهميت تأني در قرائت نماز
آدميان تاب تحمل جهنم دارند، بر خلاف آسمان و زمين
جلال پاسدار جمال است.
اشاره: شفاعت حبيب خدا پس از هفت روز و نپذيرفتن عده‌اي
آفريدگان دست جمال و دست جلال و آفريدگان هر دو دست و تفاوت و رابطه آنها
انواع نعمت عام
1ـ ناشناخته بودن
شاهد روايي

درس صد و بيست و سوم

3/7/86
وَ أَنْعِمْ عَلَيْنَا مِنْ فَضْلِكَ
زمان‌مندي و عصري بودن برخي از گزاره‌هاي ديني و ادعيه
انواع نعمت عام و عرفي
2ـ فرزندان
شاهد روايي
اشاره: فرزند زمان خود بودن
3ـ شباهت فرزند به پدر و مادر
شاهد روايي
4ـ سلامت دين و دنيا
شاهد روايي
معيار خوبي بيماري
اشاره: نيت مؤمن از عملش بهتر است.
5ـ گستره شخصيت و دين
شاهد روايي
6ـ ايجاد الفت بين مؤمنان
شاهد روايي
دروغ حرمت ذاتي ندارد.
زشتي نمامي و سخن‌چيني
خاطره: نماز خواندن يکي از اساتيد پشت سر شاگردش
کياست و زرنگي امير مؤمنان

درس صد و بيست و چهارم

4/7/86
وَ أَنْعِمْ عَلَيْنَا مِنْ فَضْلِكَ
اشاره: عصري و نسبي بودن برخي از مفاهيم و گزاره‌هاي ديني (مصاديق سنت)
فهم مصاديق و معيار سنت با توجه به هر عصر و زمان
انواع و مصاديق نعمت خاص
1ـ ولايت خاندان پیامبر (سلام الله عليهم)
دليل فضيلت زيارت حضرت رضا (سلام الله عليه) بر زيارت امام حسين (سلام الله عليه)
اهميت و عظمت تربت سيد الشهداء (سلام الله عليه) و احکام ويژه آن
اعتقاد به امام رضا ، اعتقاد به همه انبيا و اوليا و کتب آسماني است.
اشاره‌اي به شرايط شفاعت
شاهد روايي
ولايت نعمت بزرگ
شاهد روايي

درس صد و بيست و پنجم

5/7/86
وَ أَنْعِمْ عَلَيْنَا مِنْ فَضْلِكَ
نکاتي درباره نعمت
1ـ توسع بر عيال در هنگام نعمت
شاهد روايي
مقصود از عيال و توسع بر عيال
يکي از مصاديقِ «با همسرانتان مشاوره نکنيد.»
شاهد روايي
خاطره‌اي از آلمان (تفاوت غذاهاي يک هتل با ديگر غذاها)
2ـ بزرگداشت نعمت
ويژگي‌هاي غذاي خوب
نعمتهاي خاص، از جان عزيزتر

درس صد و بيست و ششم

7/7/86
وَ أَنْعِمْ عَلَيْنَا مِنْ فَضْلِكَ
مهمترين عامل رکود نفساني، کفران نعمت است و مهمترين عامل صعود، شکر.
عوامل دوام نعمت:
1ـ شکر
اقسام و راههاي شکر
اشاره‌اي به منش کريم اهل بيت، امام حسن مجتبي
اشاره: فعاليت نفساني
اشاره‌اي به: معناي «نيت المؤمن خير من عمله»
اشاره: «واشدد علي العزيمة جوانحي» و معناي عزم و عزيمه
شفاعت امر اعتباري نيست، تکويني است.
شاهد روايي
زشتي به‌کار بردن اسماي الهي و خاندان پیامبر به‌صورت شکسته
توصيه‌هاي براي نامگذاري بچه‌ها
شاهد روايي
شاهد روايي
شاهد روايي
راههاي شکر

درس صد و بيست و هفتم

8/7/86
وَ أَنْعِمْ عَلَيْنَا مِنْ فَضْلِكَ
تبديل نعمت به نقمت
اشاره‌اي به داستان خضر و موسي (سلام الله عليهما)
تربيت اطفال به دست حضرت ابراهيم (سلام الله عليه) در برزخ
نسبت ظاهر و باطن شريعت
موسي و قوم او و تقاضاي ملاقات با خدا
عدم شکرگزاري، مايه تبديل نعمت به نقمت
شاهد روايي
شاهد روايي
شاهد روايي

درس صد و بيست و هشتم

9/7/86
وَ ارْزُقْنَا حَجَّ بَيْتِكَ وَ زِيَارَةَ قَبْرِ نَبِيِّكَ صَلَوَاتُكَ وَ رَحْمَتُكَ وَ مَغْفِرَتُكَ وَ رِضْوَانُكَ عَلَيْهِ وَ عَلَى أَهْلِ بَيْتِهِ إِنَّكَ قَرِيبٌ مُجِيبٌ
مقدمه
1ـ انجام عبادت به‌خاطر وجه عبادي آن از جانب انبيا و اوليا
شرافت کعبه و همه چيز به پيامبر (صلي الله عليه و آله) و نه بالعکس
خاندان پیامبر (سلام الله عليهم)، اصل هر چيز
وجه ديگري از دعا و استغفار ولي کامل
نسبت مجموعه هستي به ولي خدا
اشاره: ايجاد نعمت‌ها به اراده اهل بهشت
اشاره: وجودک ذنب لايقاس به ذنب
اشاره: معناي خون بودن دل امام زمان (سلام الله عليه)
اشاره: رب زدني علماً
اشاره: و ما تلک بيمينک يا موسي ...
2ـ دعا يعني چينش اسماي الهي
چينش اسماي الهي، چهارضلعي است.

درس صد و بيست و نهم

10/7/86
وَ ارْزُقْنَا حَجَّ بَيْتِكَ وَ زِيَارَةَ قَبْرِ نَبِيِّكَ صَلَوَاتُكَ وَ رَحْمَتُكَ وَ مَغْفِرَتُكَ وَ رِضْوَانُكَ عَلَيْهِ وَ عَلَى أَهْلِ بَيْتِهِ إِنَّكَ قَرِيبٌ مُجِيبٌ
حج و زيارت پيامبر و خاندان پیامبر براي آنان همچون صلوات است.
زيارت قبر و زيارت امام حي حاضر
اولويت و تقدم زيارت‌ها
اهميت حج
شاهد روايي
شاهد روايي
شاهد روايي
اهميت درک حضور ولي کامل و ميزان درک
تماشاي کعبه و تماشاي حبيب خدا (صلي الله عليه و آله)
حج، مقدمه زيارت اولياي خدا
فضيلت حج با ولي خدا
شاهد روايي
انگيزه حج و زيارت، وجه الله
پنهاني و آشکاري عبادات

درس صد و سي‌ام

12/7/86
وَ ارْزُقْنَا حَجَّ بَيْتِكَ وَ زِيَارَةَ قَبْرِ نَبِيِّكَ صَلَوَاتُكَ وَ رَحْمَتُكَ وَ مَغْفِرَتُكَ وَ رِضْوَانُكَ عَلَيْهِ وَ عَلَى أَهْلِ بَيْتِهِ إِنَّكَ قَرِيبٌ مُجِيبٌ
حج با مال حرام، سبب بعد است.
شاهد روايي
فضيلت زيارت قبر پيامبر (صلي الله عليه و آله) و خاندان وي
شاهد روايي
امکان زيارت خدا و مراتب آن
تفاوت بين حق و خلق، اعتباري است.
برداشتن وجه خلقي در اعمال و راه آن
اشاره: فلم تقتلوهم ولکن الله قتلهم و ما رميت اذ رميت ولکن الله رمي
زيارت خانه خدا و زيارت خانه رسول خدا (صلي الله عليه و آله)
پيامبر و امام، تجسم خدا در طبيعت
اشاره به تثليث
شاهد روايي
معناي زيارت پياده
شاهد روايي
شاهد روايي
شاهد روايي
عبادات بايد مأثور و منصوص باشد.
دعا يعني چينش معصومانه اسماي الهي
هدف انبيا: رساندن انسان به مقام خليفة اللهي و تجلي معتدلانه همه اسماي الهي
خاطره‌اي از آلمان (خواندن دعاي صباح)
دعاي کميل، ظهور وجه خضري و باطني اميرالمؤمنين(سلام الله عليه) در شب جمعه
نکاتي پيرامون 4 ذکر ياد شده (صلوات، رحمت، مغفرت و رضوان)
1- کسي که صلوات و رحمت و مغفرت و رضوان خدا شامل او باشد، يا کامل است يا مکمَّل
2- چنين کسي هيچ‌گونه نيازي به صلوات و رحمت خلقي ندارد.
3- اسماء چهارگانه و طلب‌هاي چهارگانه به هم ارتباط دارند.
4- به همين سبب دعا تعليمي است، نه اختراعي.
شاهد روايي
5- اسماء چهارگانه به مفاتيح غيب ارتباط دارد.
6- پرسش از چهار ضلعي بودن کعبه و پاسخ آن نيز به همين نکته اشاره دارد.

درس صد و سي و يكم

14/7/86
وَ ارْزُقْنَا طَاعَتَكَ
لب و مغز دعا و مناجات؛ اظهار توحيد يا تثبيت آن
توحيد اعتدالي و توحيد يک‌سويه
دعا، عبادت ويژه انسان است.
توحيد فعلي براي همه قابل فهم است.
محتواي اغلب دعاها، توحيد فعلي و فاعلي است.
توحيد ابليس و توحيد انسان
تغيير احکام با توجه به موضوع حکم (عصري بودن برخي از مصاديق سنت و گزاره‌هاي ديني)
معناي طاعت
وضو پيوسته مستحب است.
عبادت پاک‌کننده آلودگي‌هاست.
مصاديق طاعت
1ـ حکمت
شاهد روايي
اشاراتي درباره طاعت الله و معرفت الامام
2ـ محبت خاندان پیامبر (سلام الله عليهم)
شاهد روايي
3ـ دوستي اهل طاعت
شاهد روايي

درس صد و سي و دوم

15/7/86
وَ ارْزُقْنَا طَاعَتَكَ
بهترين دعا آن است که نسخه بدل نداشته باشد.
اشاره: ادله سنن و خطاي در اجتهاد
اشاره: جزا عين عمل است.
اشاره: نحوه چينش اسماي الهي در دعاها و تغيير آن
شاهد روايي
اشاره: نسبيت در اخلاق و مفاهيم اخلاقي
اشاره: در مسايل اخلاقي بايد پيرو ظاهر شريعت بود.
آيا هدف وسيله را توجيه مي‌کند؟
خاطره‌اي از جبهه (خوردن کباب ارزان قيمت)
مذاکره علم، افضل اعمال شب قدر
اهميت تقويت تعقل و فکر و ذهن
طاعت خدا، ملک و سلطنتي است بي‌مانند.

درس صد و سي و سوم

16/7/86
وَ تَوَفَّنَا عَلَى مِلَّتِكَ
معني توفّي
توفي همه‌جانبه، تدريجي است.
تعابير عرفي در قبض روح و معناي آنها
اشاره: حضور خدا در همه‌جا و رد برخي پيش‌فرض‌‌هاي غلط عرفي
اشاره: ويژگي بهشت و نعمت‌هاي آن (پيوستگي و همه‌جانبه‌گي)
بهشتْ همه طهور است.
نگنجيدن برخي امور در فهم و زبان بشري
عظمت ابن سينا
عشق از زبان ابن سينا
ارتباط نفس و بدن چگونه است؟
توفّي به‌وسيله چه کسي انجام مي‌شود؟
اشاره: اقرب اليکم من انفسکم ـ ان الله يحول بين المرء و قلبه ـ نحن اقرب اليه من حبل الوريد
شاهد روايي

درس صد و سي و چهارم

17/7/86
وَ تَوَفَّنَا عَلَى مِلَّتِكَ
اشاره ديگري به توفّي
نحوه انتساب افعال به خدا و خلق
اشاره‌اي به نحوه قبض روح توسط جناب عزراييل
نسبت ملک‌الموت با مؤمن
شاهد روايي
اشاره: راحت مردن و سخت مردن، مربوط به ملکوت است، نه طبيعت.
خاطره: کشتن گاو در خارج از کشور
معناي ملت
لحظه مرگ سرنوشت‌ساز است يا نه؟
معنا و مدلول روايات مبني بر اهميت لحظه مرگ
معناي ملت رسول الله
انتظار عذاب
شاهد روايي
شاهد روايي
اشاره ديگري به معناي شفاعت (پرکردن جاهاي خالي نفس)
اشاره: اهميت نماز و معناي روايت «ان قبلت قبل ماسواها و ان ردّت ردّ ماسواها»

درس صد و سي و پنجم

18/7/86
وَ تَوَفَّنَا عَلَى مِلَّتِكَ وَ سُنَّةِ نبيکَ صَلِّي الله عَلَيه وَ آلِهِ اللهم اغْفِرْ لِي وَ لِوالِدَيَّ
معناي سنت
سنت پيامبران گذشته و عمل بدان
تفاوت فهم سنت در زمان‌هاي مختلف
اشاره‌اي به شکل ظاهري و سيره اميرمؤمنان
اشاره‌اي به نسبت‌هاي ناروا و خلاف ادب به خاندان پیامبر
اشاره‌اي به زبان دين و زبان عرف و فهم آن
ضرورت نوآوري و نونگري در احکام ديني با توجه به هر عصر و زمان
معناي مغفرت و تفاوت آن با ستر، تکفير و تبديل

درس صد و سي و ششم

19/7/86

دليل استغفار براي خود در ابتدا
هرکاري مي‌کنيم، براي خود انجام مي‌دهيم.
رابطه فعل و فاعل
التماس دعا از سر صدق و جواب آن
اهميت دعا براي مردان و زنان مؤمن و مسلمان
بهشت و جهنم، باطن وجود انسان است.
زشتي حسد و تفاوت آن با بخل
اهميت نام محبوب براي حضرت ابراهيم
رابطه افعال ما با ما رابطه تکويني است.
اثر مضاعف فعل براي خدا و بندگان خدا
اثر تکويني دعاي براي پدر و مادر بر نفس ما
شاهد روايي
شاهد روايي
ويژگي ولي؛ احاطه به مادون خود
مراتب و چگونگي الحاق فرزندان به پدر و مادر
اشاره‌اي به اقسام پدر و مادر
حق پدر و مادر و فرزند
شاهد روايي
شاهد روايي
اهميت آموزش آداب اجتماعي به بچه‌ها
شاهد روايي
رجحان وضع حمل طبيعي بر غير آن
نسبت امام علي به پدر و مادر
شاهد روايي
جزاي احسان، احسان است و اين قانون تکوين است.
مصادق احسان به پدر و مادر
شاهد روايي
پدر و مادر واجب النفقه هستند.
مقصود از بيرون نرفتن زن بدون اجازه شوهر

درس صد و سي و هفتم

14/6/1387ـ 3 شهر الله المبارك 1429
نكاتي پيرامون دعا
1ـ تمسك به ظاهر دعا
تفاوت ميزان تأثيرگذاري دعاي عام و خاص
تفاوت شرايط دعاي عام و خاص
شاهد روايي
2ـ گونه‌هاي مختلف بيان معارف ديني از زبان ائمه معصومين
شاهد روايي
به بلوغ رسيدن شيعه پس از شهادت امام رضا (سلام الله عليه)
شرايط ويژه دوران امامت امام هادي و امام عسكري (سلام الله عليهما)
ضرورت بازنگري در معارف ديني و به‌دست آوردن فهم جديد
تفاوت مصاديق سنت در عصر و زمان‌هاي مختلف
دعا اختلاف و تعدد در بيان ندارد؛ بر خلاف روايات
دعاها بر دو دسته‌اند: 1ـ دعاهايي كه ائمه خود خوانده‌اند 2ـ دعاهايي كه براي موارد خاص به افراد بيان فرموده‌اند.
3ـ اشاره: اختلاف نسخه‌هاي دعاها و نسخه بدل‌ها
4ـ مراعات و مواظبت بر نقل كلام از ائمه معصومين
اشاره: فصاحت و بلاغت كلام امير مؤمنان
--
كذب العادلون بالله و ضلوا ضلالاً بعيدا و خسروا خسراناً مبيناً
مشرك، دروغگوست.
دروغ خودْ نقص است.
آثار تكويني اعمال و ظهور آن در نسل‌هاي بعد
اشاره‌اي به مراتب توحيد
معناي توحيد در صفات
نهي از نسبت دادن صفات ناپسند به ديگران، جز در موارد لزوم به نحو اخبار
توحيد در فاعليت (ملطق ـ خاص)

درس صد و سي و هشتم

16/6/1387 ـ 5 شهر الله المبارك 1429
كذب العادلون بالله و ضلوا ضلالاً بعيدا و خسروا خسراناً مبيناً
تمام واقعيت منحصر به خداست.
شرك فعل نيست، پوچي است.
اشاره ديگري به مراتب توحيد و معاني آن
توحيد در ربوبيت و عبادت
توحيد در تشريع
دين يك مصداق بيشتر ندارد؛ آنچه مستند به خداي متعال باشد.
توحيد در حكومت
شرايط و ويژگي‌هاي حكومت توحيدي
مجموعه موجودات، خودْ فيض، فعل و عطيه الهي است.
اشاره‌اي به معناي فيض
دو وجهي بودن برخي مراتب توحيد (انتساب به ذات خدا و وجه الله)
توحيد در توكل
انكار سنخيت علت و معلول، برابر است با پذيرش سفسطه مطلق
همه موجودات آيات توحيدند.
معناي توكل
توكل حضرت داود در جنگ جالوت
اشاره: وَ عَلَى اللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُتَوَكِّلُونَ؛ اخباري است يا انشايي؟
تنزيه و تشبيه در توحيد و سهم هريك
ضرورت فهم توحيد
سختي قصد قربت
ايمان، فهم غيب و التزام به آن
دو وجهي بودن همه اشيا و موجودات
همه مباحات، وسيله عروج و معراج مؤمن
توحيد در خوف و رجا
خوف و رجا از افعال جوانح است و افعال جوانح متعلق امر و نهي نيست، برخلاف مقدمات آن
خاطره‌اي از مرحوم آقا نجفي قوچاني (عمو)
توحيد در شفاعت
توحيد در شفا
توحيد در احيا و اماته
توحيد در مسألت
توحيد در اجابت
توحيد در افاده و اضرار
توحيد در استعانت
توحيد در اخذ و ترك
توحيد در ايمان
توحيد در هدايت و ضلالت
توحيد در اتيان
توحيد در تكلم
توحيد در اختيار و انتخاب

درس صد و سي و نهم

17/6/1387 ـ 6 شهر الله المبارك 1429
كذب العادلون بالله و ضلوا ضلالاً بعيدا و خسروا خسراناً مبيناً
محتوا و حقيقت كذب، ضلالت و خسران يك چيز بيش نيست.
اشاره‌اي به معناي كذب، ضلالت و خسران
كذب، ضلالت و خسران؛ ثمره انكار توحيد
بد شناختن توحيد، همچون نشناختن و انكار آن، بلكه بدتر از آن است.
بد شناختن توحيد، جهل مركب است.
بپرهيزيم از آنكه خود را معيار حق قرار دهيم.
شاهد روايي
يكي از مهمترين معيارهاي قوت و ارزش روايات، مخاطبان آنهاست.
انبيا و اوليا به قدر عقل مخاطب سخن مي‌گويند.
انرژي آينده جهان، انرژي خورشيد است.
مخاطب شناسي، رمز موفقيت در فهم معارف الهي
اشاره: عليكم بدين العجائز
عجز از شمارش نعمتهاي الهي
نسبت عوالم مختلف با يكديگر
وسعت بهشت
دنيا مسير است و نه حتي منزلگاه موقت
كيفيت‌هاي نفساني مطرح در اخلاق، مربوط به دنياست و نه بالاتر از آن
تأثيرگذاري بر خدا، ناشدني است.
در مرتبه نفس و پايين‌تر مي‌توان بر پيامبر و اولياي الهي تأثير گذاشت و نه در مراتب بالاتر

درس صد و چهلم

18/6/1387 ـ 7 شهر الله المبارك 1429
كذب العادلون بالله و ضلوا ضلالاً بعيدا و خسروا خسراناً مبيناً
خلقي دانستن صفات الهي، كه پرداخته ذهن ماست، شرك است.
عدم توانايي در درك توحيد، سبب عذاب نيست؛ گرچه سبب استكمال و ارتقاء هم نيست.
خاطره: مجلس جاهل‌ها و كامل‌ها
معرفت شرط اساسي ارتقاست.
تفاوت اهل نجات با غير آنها در فهم، معرفت، عقايد و ايمان است، نه عمل. عمل باعث تزيين است.
تأثير ماورايي عبادت بر نفس
نفس در لطافت مانند ندارد.
همه عقايد در توحيد و ولايت خلاصه مي‌شود
تربيت مستضعفان فكري در عوالم ديگر به‌دست حضرت ابراهيم (سلام الله عليه)
شاهد روايي
تقسيم علم از لحاظ ارتباط با عمل و تفاوت عالمان به آن
اقسام مغفرت در قيامت و تناسب آن با هر گروه از انسان‌ها
اعتقاد به محتواي زيارت جامعه، نشان تشيع
اشاره: فرقه ناجيه و نشان آنها
اشاره: روايات ناظر به ازدياد علم خاندان پیامبر (سلام الله عليهم) در هر شب جمعه
ويژگي‌هاي راسخان در علم
درگيري با عوام خلق براي عالم پسنديده نيست.
مجموعه اطلاعات ما جز بينات، در معرض نقادي است؛ اين فهم راسخان است.
عدم انكار عقايد ديگران جز در مواردي كه مخالف با بينات است.
معني جدال احسن (گفتار موجه)
بي جهت وارد جر و بحث و جدل نشويد.
استمداد از لطف الهي و امداد خاندان پیامبر ، محكم‌ترين راه براي رسيدن به توحيد
شباهت خدا و خلق!؟

درس صد و چهل و يكم

19/6/1387 ـ 8 شهر الله المبارك 1429
كذب العادلون بالله و ضلوا ضلالاً بعيدا و خسروا خسراناً مبيناً
ارتباط ضلالت و گمراهي با خود بزرگ‌بيني و عجب
ضرورت زندگي متناسب با عصر خود
آنچه كه خدا مي‌آفريند آيا ممنوعاتش بيشتر است يا مباحاتش؟
اختيار از احكام اصيل وجود است.
اشاره‌اي به يكي از معاني «الست بربكم»
ربوبيت مربط به عالم كثرت است، نه وحدت.
نسبت عين ثابت موجودات و ذات الهي
جنبه‌هاي ثابت و متغير وجود آدمي و ارتباط آنها و امكان گم شدن آن
ترس از ابتدا يا انتها!؟
تغيير در قضاي الهي محال است.
اشاره‌اي به معناي دقيق ضلالت (خود گم كردن)
اشاره‌اي به معناي خضوع و خشوع
لزوم انجام عبادت طبق امر الهي
تفاوت ذكر مشروع و غير مشروع
اثر ماورايي ذكر بر نفس
شاهد روايي
اشاره: معناي كفر
اشاره‌اي به مغفرت
خجالت از خدا معنا ندارد، به خلاف غير خدا
ابليس و مشاهده زشتي‌هاي (سوآت) آدم و خودش
توانايي مشاهده سوآت آدميان توسط اولياي الهي و كمتري خجالت نزد آنان
نجاست كفار؛ ظاهري يا باطني؟
حيثيت‌هاي هم‌عرض و متراكم موجودات در قيامت
معناي خسران
عداوت آشكار شيطان و چگونگي برخورد آدم و حوا با او با وجود عصمت آدم
معناي اينكه ابليس به آدم گفت اگر از درخت بخوري، ملك مي‌شوي.
مراتب و انواع خسارت مبين
معنا و مراتب اهل
شاهد روايي
اشاره‌اي به آداب و مستحبات سجده و ركوع

درس صد و چهل و دوم

20/6/1387 ـ 9 شهر الله المبارك 1429
اللهم صل علي‌ محمد و آله
ـ ذكر ويژگي‌هاي صلوات
ـ صلوات، بيان توحيد يا ذكر عالي‌ترين وجه آشكار توحيد است.
ـ صلوات، هم دعاست، هم تقاضا و مسألت و هم عرض ادب و بندگي و احترام و هم اهدا
ـ ذكر اقوال مختلف پيرامون ذكر شريف صلوات
ـ آيا صلوات خلق، مايه استكمال خاندان پیامبر است؟ محال عقلي است.
ـ‌ اشاره: «ان الله و ملائكته يصلون علي النبي»
ـ ويژگي‌هاي صلوات خدا بر پيامبر و آل او :
ـ از ازل تا ابد است.
ـ از افعال ذاتي خداوند متعال است.
ـ‌ نامتناهي است از نظر زمان، مقام، تأثيرگزاري، آثار، نتايج، ثمرات و ...
ـ اشاره‌اي به ويژگي‌ها و اقسام نامتناهي
ـ خلق، وجه خداست.
ـ وجود مبارك پيامبر ، خودْ عنقاي مغرب است.
ـ درباره خدا، هرچه بگوييم، نادرست گفته‌ايم؛ حتي عنوان مشير هم نيست.
ـ ما توانايي درك و توصيف وجود مبارك پيامبر را نداريم.
ـ ملائكه نامتناهي‌اند.
ـ دهشت انبيا در اولين نزول وحي، برخلاف ختم انبيا
ـ دليل وحشت از ديدار عزراييل در هنگام قبض روح برخي افراد
ـ اشاره: نظر مرحوم علامه طباطبايي درباره صلوات (صلوات ما همانند تعارف به خاندان پیامبر است.)
ـ خاطره: تعارف ميوه يكي از اساتيد (يك ميوه مي‌آورد و لذتي كه از خوردن مهمان مي‌برد)
ـ صلوات مايه ارتقاي ماست.
ـ ذكر محب براي محبوب خويش؛ افضل ذكرها
ـ اشاره‌اي به كار كردن اميرالمؤمنين(سلام الله عليه) و بذل و بخشش آن حضرت
ـ خاطره: (مرحوم برقعي و خريد تخم مرغ)
ـ معيار تقاضا در دعا؛ احتياج نيست، خودِ تقاضاست.
ـ صلوات، هم اظهار ربوبيت و هم اظهار عبوديت.
ـ شاهد روايي
ـ صلوات، راه معيت عبد با رب.
ـ اجابت دعا براي خدا تفاوتي ندارد.
ـ اجراي فاعليت خدا از طريق اسباب است، حتي در اعجاز
ـ شاهد روايي
ـ صلوات، جان آدمي را از غير خدا تصفيه مي‌كند.
ـ صلوات؛ برترين و تام‌ترين ذكر عام كه اثر ذكر خاص دارد.
ـ سرآمد همه راه‌هاي از بين بردن گناهان، صلوات بر پيامبر و خاندان پیامبر (سلام الله عليهم) است.
دليل: 1ـ صلوات ذكر محب است.
2ـ موجب شباهت با محبوب و غيريت با اغيار است.
3ـ براي ايجاد شباهت، ناخالصي و گناهان، بايد از بين برود و صلوات جان را شستشو مي‌دهد.
ـ شواهد روايي
ـ خاندان پیامبر (سلام الله عليهم)، جان پيامبرند.
ـ اشاره‌اي به شرايط و آداب ذكر خاص و عام.

درس صد و چهل و سوم

21/6/1387 ـ 10 شهر الله المبارك 1429
اللهم صل علي محمد و آله واختم لي بخير
معناي عاقبت به‌خيري
ختم به خير مربوط به دنياست.
امكان و احتمال تغيير گذشته در دنيا
آنچه در وجود آمد، از بين رفتني نيست.
اشاره: قوانين ناشناخته قيامت
هرچه از نگاه مؤمن حقير است، در نگاه خدا بزرگ است.
جلب رضايت غني مطلق؛ شدني يا نشدني!
نزول آيات الهي، سبب قرب به بهشت يا جهنم.
بهشت از درون آدم پديد مي‌آيد. (اين دقيق‌ترين نظريه تاكنون است)
جاي گرفتن روح مؤمن در حوصله مرغ و نقد معصوم بر آن
احاطه جهنم بر انسان و احاطه انسان بر بهشت
نوعي تغيير در عوالم هستي وجود دارد. (نظريه استاد)
معناي ديگري از عاقبت به خير (عاقبت محدود به زمان و عالم طبيعت نباشد)
اشاره‌اي به احكام و ويژگي‌هاي عالم قيامت
اشاره‌اي به لباس پوشيدن در قيامت و بهشت
خاطره: يكي از طلبه‌هاي مدرسه جهانگيرخان كه لباس نمي‌خريد.
اشاره: َ قُلِ اعْمَلُوا فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُون‏ (توبه، 105) مربوطه به اهل برزخ است، يعني اهل ملكوت.
براي چه چيزهايي بايد طلب ختم خير كرد؟
معيار خاصيت عبادت
خدا صمد است و انفعال و تأثيرناپذير
لزوم تسبيح و استغفار پس از نماز و توبه پيوسته
شكر و توبه انتها ندارد.
شاهد روايي
تفاوت پرسش و احتياج
تفاوت نحوه خطاب الهي در پرسش از آدم و ملائكه
خاطره‌اي از مرحوم استاد آشتياني (دليل آوردن)
خاطره‌اي از دوران سربازي (پرسش استاد تاكتيك)
ميزان ختم به‌خير شدن بندگان خدا، به ميزان محبت به خاندان پیامبر بستگي دارد.

درس صد و چهل و چهارم

23/6/1387 ـ 12 شهر الله المبارك 1429
واختم لي بخير واكفني ما اهمني من امر دنياي و آخرتي
طلب ختم به‌خير مربوط به اعمال اختياري است.
اخلاص مايه اميدواري به ختم به‌خيري
اخلاص در عمل و معيار آن (رضايت الهي)
اشاره‌اي به اولويت اعمال بر اساس ظاهر شريعت و معيار آن
عظمت رضاي الهي
اشاره: َ رِضْوانٌ مِنَ اللَّهِ أَكْبَر
تنزه ذات و صفات و اسماي الهي از توصيف
عظمت قلب مؤمن محب و گستره آن
ملكيت اعتباري فقط اختصاص به خليفه خدا دارد.
سختي و صعوبت فهم قيامت
شفاعت اسم رحمان
فهم قيامت فقط با شهود معصومانه امكان‌پذير است.
بالاترين و برترين عامل ختم به‌خير، محبت خاندان پیامبر (سلام الله عليهم)
اشاره‌اي به محبت‌هاي حقيقي و غيرحقيقي و عوامل و نشانه‌هاي آنها
ذكري از ياران سيد الشهدا و محبت آنان
اهميت يافتن نقطه ضعف در مسير محبت و رفع آن
شاهد روايي
آيا كسي دشمن خاندان پیامبر (سلام الله عليهم) هست؟
در عالم شهود و ظهور (قيامت) دشمني با خاندان پیامبر (سلام الله عليهم) از محالات است، چنانكه دشمني با خدا.
واكفني ما اهمني من امر دنياي و آخرتي
اشاره: ‌يد الله فوق ايديهم

درس صد و چهل و پنجم

24/6/1387 ـ 13 شهر الله المبارك 1429
واكفني ما اهمني من امر دنياي و آخرتي
اشاره‌اي به معاني و اعتبارات دنيا
اشاره: زينا السماء الدنيا بمصابيح
اشاره: معناي آسمان در عرف و دين
1ـ طبيعت
شاهد روايي امام باقر (سلام الله عليه): انما يداق الله العباد في الحساب يوم القيامة علي قدر ما آتاه الله في الدنيا من العقول
هوش عاطفي و اجتماعي، معيار تكليف
شاهد روايي
اشاره: محذورات آغاز داشتن يا نداشتن عوالم پيش از طبيعت
تعطيل فيض (بيكار بودن خدا)، از بديهي‌ترين محالات است.
اشاره: معناي رواياتي كه مي‌فرمايند قبل از آدم، آدم بود ...
شاهد روايي
نقدي بر تفكر نكوهش دنيا در بين مسلمانان
توليد ثروت در جامعه عبادت است.
تبرك غذاي امام رضا (سلام الله عليه)!
مستحبات شخصي و اجتماعي و تسامح در ادله سنن
لزوم رعايت ظاهر شريعت در برخورد با اهل گناه
شاهد روايي
2ـ غير خدا (هر چيزي كه استناد و انتساب به خدا نداشته باشد)
مقصود از غير خدا

درس صد و چهل و ششم

25/6/1387 ـ 14 شهر الله المبارك 1429
واكفني ما اهمني من امر دنياي و آخرتي
اشاره‌اي به معاني و اعتبارات دنيا (2)
3ـ طبيعت و افعال طبيعت كه غير خدا در آن دخيل باشد.
اشاره‌اي به ويژگي‌هاي عالم طبيعت (مجمل و مفصل بودن از جهات مختلف)
اشاره‌اي به يكي از دلايل طلب عمر طولاني و مطلوب بودن يا نبودن آن براي افراد مختلف
پيچيدگي دعاي سحر امام باقر (سلام الله عليه) و اشاره‌اي به مقصود اين دعا
عصر ظهور، تجلي تفصيلي جمال الهي به تبع جمال ولي كامل
شرك قابل پذيرش نيست.
اشاره: انتساب افعال به خدا و بنده از حيثيت واحد چگونه مي‌شود؟
وجود شياطين و درندگان در وجود انسان
ويژگي موجودات فراتر از طبيعت
اعتبار كارهاي ما به نيت است.
ارتباط نيت و انگيزه
شاهد روايي
ضرورت پرداختن به تفريح و برنامه‌هاي شاد در عصر ما
شاهد روايي
ضرورت فكر شبانه، ذكر پيوسته، دعا و توسل منظم و همنشيني با دين‌داران
خاطره‌اي از مرحوم آيت الله اراكي
شاهد روايي
ضرورت افزايش توليد و ايجاد كار
شاهد روايي
منظور از فقيه

درس صد و چهل و هفتم

26/6/1387 ـ 15 شهر الله المبارك 1429
واكفني ما اهمني من امر دنياي و آخرتي
اشاره‌اي به معاني و اعتبارات دنيا (3)
درخواست از غير خدا و توقع تأثير مستقل از اسباب و علل، ريشه در جهل مركب دارد.
اشاره‌اي به معاني و مصاديق ظلم
اشاره: عشق‌ورزي خلق با خدا
تملق و مثالي از آن
اشاره‌اي به يكي از كاركردهاي دين
كيفيت سجده شيطان
عظمت سجده
ورود ملائك به دنيا ممتنع است.
سجده ملائك
ملائكه و شيطان و مشاهده تمرد و عصيان انسان
ايثار يا تجارت!
انبيا و افعال آنها قابل توصيف نيست.
لوازم و آثار دنيا:
1ـ حب دنيا
اهل اعراف و حالت آنها نسبت به دنيا
خلق خدا و محبت دنيا
نسبت همه زشتي‌ها به حب دنيا
شاهد روايي
مراتب مناجات
سفارش به گفتگوي و رفت و آمد متقابل
معناي به خود واگذاشتن بنده از جانب خدا
دعا به زبان حال، قال و فعل

درس صد و چهل و هشتم

27/6/1387 ـ 16 شهر الله المبارك 1429
واكفني ما اهمني من امر دنياي و آخرتي
لوازم و آثار دنيا (2)
1ـ حب دنيا (ادامه)
حب دنيا ريشه همه بدي‌هاست.
انجام هر كاري بر خلاف امر و رضاي خدا، نشان حب دنياست.
اشاره: يفعلون ما يؤمرون
معصوم، نشاني از حب دنيا در وجودش نيست.
اشاره به فرمايش اميرالمؤمنين(سلام الله عليه): قَدْ طَلَّقْتُكِ ثَلَاثاً
اشاره: توليد مثل جنيان
كيفيت نفوذ شيطان در وجود انسان
تعداد معصومين خاندان پیامبر (سلام الله عليهم)
عشق حقيقي و مجازي عرفاني و فلسفي
روايي و حجيت رفتار و گفتار معصوم
اشاره: سد الابواب الا بابه
اشاره: احكام خاندان پیامبر (سلام الله عليهم) و عدم تقييد آنان به هيچ قيد و شرطي
اشاره: شأن و مقام حضرت علي اصغر (سلام الله عليه)
نتيجه عصيان و حب دنيا
انواع غفلت و اهل غفلت
شاهد روايي
معناي عزت الهي
در ملكوت و بهشت قرب و بعد نيست.

درس صد و چهل و نهم

28/6/1387 ـ 17 شهر الله المبارك 1429
واكفني ما اهمني من امر دنياي و آخرتي
لوازم و آثار دنيا (3)
1ـ حب دنيا (ادامه)
تركيب اتحادي تفصيلي طبيعت و ملكوت در وجود انسان
شرايط تركيب طبيعت و ملكوت در وجود انسان
تعدد مرگ‌ها و انتقال به عوالم ديگر
روزهاي قيامت
مرگ و حيات طبيعي و غيرطبيعي
غلبه ملكوت بر طبيعت و بالعكس
محبت پدر و مادر به فرزند، تام‌ترين محبت در دنيا
شرافت قوه شهويه
غلبه طبيعت بر ملكوت، زمينه نزول عذاب الهي بر امت‌ها
صبر خداوند
هدف و منظور زيارت عاشورا و لعن دشمنان خاندان پیامبر (سلام الله عليهم)
شاهد روايي
سطح فهم و معرفت حواريون حضرت عيسي (سلام الله عليه)
اشاره‌اي به شرايط سياسي و اجتماعي پس از رحلت پيامبر (صلي الله عليه و آله) و ايمان حسي مردم
اشاره‌اي به تكيه كلام‌ها در روايات

درس صد و پنجاهم

30/6/1387 ـ 19 شهر الله المبارك 1429
واكفني ما اهمني من امر دنياي و آخرتي
لطائف در كنار هم قرار دادن دنيا و آخرت
رابطه و تفاوت دنيا و آخرت
مقصود از زمين و آسمان در معارف ديني
مجموعه آسمان‌ها و زمين‌هاي هفتگانه هشت‌تاست.
اشاره: من از دنياي شما سه چيز را دوست دارم.
انتساب صفاتي كه در شريعت نيامده به خداي تعالي
اشاره‌اي به داستان موسي (سلام الله عليه) و شبان
اشاره: استغفار حبيب خدا
دنيا و آخرت و زمين و آسمان هركس متناسب با خود اوست.
دقت ديگري در معناي دنيا و آخرت
ايمان به مقضي براي اثبات اعتقاد به قضا، ضروري است.
اشاره‌اي به سيره پيامبر (صلي الله عليه و آله) (تعدد همسران و نحوه برخورد با اصحاب صفه)
شاهد روايي
ضرورت عمران و نوسازي دنيا و ايجاد اشتغال و امروزي بودن
تجارت؛ يكي از راه‌هاي تهي كردن دل

درس صد و پنجاه و يكم

31/6/1387 ـ 20 شهر الله المبارك 1429
و لاتسلط علي من لايرحمني
كليد خارج كردن حب دنيا از دل، عمل به ضد آن است.
غير خدا فقر مطلقند و فقير مسلَّط است و بر هيچ چيز تسلط ندارد.
مصاديق سلطه؛ تكويني و تشريعي
هيچ‌گرايي يا پوچ‌گرايي!؟ و تفاوت آن دو
از ديدگاه وجه ربي، هيچ يك از موجودات با هم برابر نيستند.
معيار سلطه در تشريع و تكوين يا ظاهر و باطن شريعت
پيچيدگي فهم اسرار معارف الهي
ذكر خيري از مرحوم نخودكي
كار انبيا گسترش رحمت الهي از طريق هدايت و ايمان است، نه تصرف در طبيعت
سلطه امر تكويني است.
معناي دعا براي رفع سلطه
آثار نماز در مراتب مختلف
نزاع شيطان و انسان تكويني است.
اشاره: هر كدام شيطاني داريد و شيطان من در آغاز به من ايمان آورد.
دعاي حقيقي، مقرون با عمل، حال و استعداد است.
افضل نعمت‌هاي الهي، ولايت و سلطه مظهر رحمت الهي است.
شاهد روايي
شاهد روايي
شاهد روايي

درس صد و پنجاه و دوم

3/7/1387 ـ 23 شهر الله المبارك 1429
و لاتسلط علي من لايرحمني
سلطه و ظهور جمال باطني نفس
نقش رياضت در شكوفايي نفس
سختي و گرفتاري، سبب ظهور اقتضاي رحمت الهي در باطن
اشاره‌اي به عدالت در عصر ظهور و عمران و آبادي جهان
اشاره‌: ما رأيت الا جميلاً
نحوه برخورد با ستم و نفي ستم‌پذيري
اشاره‌اي به مصاديق نفي سلطه
سلطه دنيوي و اخروي
سلطه دنيوي خارج از طاقت
شاهد روايي
دعايي كه صرفاً به قصد تعليم باشد، نداريم، بلكه حداقل اظهار عبوديت در آن هست.
اشاره: و ما تلك بيمينك يا موسي
براي اخص خواص محتواي سخن گفتن با خدا اهميت ندارد، بلكه اصل سخن گفتن مهم است.
سلطه اخروي امكان‌پذير نيست.
سلطه سلطان وحشتناكي كه عقل ندارد.
شاهد روايي
تفاوت انبيا و اوليا
ضرورت وجود اصل حكومت
عدالت، نشانه حكومت الهي
آيا بدون سختي و تحمل آن مي‌توان به كمال رسيد؟
شاهد روايي

درس صد و پنجاه و سوم

6/7/1387 ـ 26 شهر الله المبارك 1429
و لاتسلط علي من لايرحمني
اشاره ديگري به معناي سلطه
مصاديق سلطه (ادامه)
اشاره: مصاديق سلطه در عصر حاضر
سلطه حاكم لجوج و شيطان وسوسه‌گر
سلطه حسود
شاهد روايي
اشاره: تفاوت شفاعت و تبديل سيئه به حسنه و مغفرت
اشاره‌اي به مصاديق و نشانه‌هاي توحيد فاعلي
شفاعت حبيب خدا و وسعت رحمت الهي
سلطه شيطان
شاهد روايي
شياطين جن و انس و ويژگي شيطان
سلطه كسي فروتر از خود ما
اشاره: ويژگي سلطه سلاطين و پادشاهان
شاهد روايي
مطلق سلطه
شاهد روايي
نفي سلطه غير خدا

درس صد و پنجاه و چهارم

7/7/1387 ـ 27 شهر الله المبارك 1429
و لاتسلط علي من لايرحمني
آثار معين هر يك از موجودات و افعال، اخلاق و افكار آنها با توجه به اصل عليت
اشاره: فمن يفعل مثقال ذرة خيراً يره
استغفار از سلطه فقط زباني نيست.
بازگشت آثار سلطه و چگونگي آن
اشاره: كُلُّ نَفْسٍ بِما كَسَبَتْ رَهينَةٌ إِلاَّ أَصْحابَ الْيَمينِ
اصحاب يمين و اصحاب شمال
اصحاب يمين در گرو عملشان نيستند.
سلب فعل از فاعل و سلب اثر فعل از آن محال است.
تشريح معناي بازگشت اثر فعل به نزديكان و نسل‌هاي بعد
اشاره: كُلُّ حَسَبٍ وَ نَسَبٍ مُنْقَطِعٌ يَوْمَ الْقِيَامَةِ إِلَّا حَسَبِي وَ نَسَبِي
اشاره: أَنَا وَ عَلِيٌّ أَبَوَا هَذِهِ الْأُمَّةِ
شرايط فرزندي پيامبر و خاندان پیامبر (سلام الله عليهم)
شاهد روايي
شاهد روايي
لزوم رعايت بهداشت و مبارزه با حيوانات موذي در محيط زندگي
نظافت شرط ايمان است.
قرار گرفتن تحت سلطه اهل ظلم، نشانه وجود يك اشكال در وجود ماست.
اكتساب حرام و خرج آن، سبب تحت ظلم قرار گرفتن
ايمان از حوزه سلطه ستمگران بيرون است.

درس صد و پنجاه و پنجم

8/7/1387 ـ 28 شهر الله المبارك 1429
واجعل علي منك (جنة) واقية باقية
توضيحي درباره اسماي شريف واقي و باقي
توضيحي درباره كلمه جنه و تفاوت معناي عبارت در بودن و نبودن آن
اشاره‌اي به سلوك اهل بدايت و اهل نهايت
غم جبرئيل و خوف آزمون الهي
خطا از لوازم وجود ممكن است.
اهل اعراف و تجلي بي‌واسطه الهي
شاهد روايي
راه خروج از بخل
كيفيت مهماني حضرت ابراهيم (سلام الله عليه)
و لاتسلبني صالح ما انعمت به علي
اشاره: دعايي كه به قصد اجابت نيست.
تفاوت معناي دعا در صورت بودن و نبودن كلمه «به»

 

درس صد و پنجاه و ششم

9/7/1387 ـ 29 شهر الله المبارك 1429
و لاتسلبني صالح ما انعمت به علي
اين فراز درخواست ابزار و عوامل صالح نعمت است.
مجاري نعمت‌هاي ظاهري و باطني
اشاره‌اي به معناي صلاح
نعمت چيست؟
فرزند؛ نعمت يا رحمت!!
ازدواج و فرزنددار شدن و حفظ ايمان
نعمت ولايت، افضل نعمت‌ها
تعادل تعاليم همه انبيا و انطباق آن با فطرت
نزاهت قرآن از تحريف برخلاف كتاب‌هاي مقدس پيامبران پيشين
لزوم سنديت قطعي در روايات پيرامون مسايل طب، سياسي، اجتماعي و نظاير آن
تشيع بسياري از ايرانيان، مرهون مناظرات علامه حلي است.
شاهد روايي
انجام افعال الهي از مجراي خاص خود
گناه، يكي از مهمترين عوامل سلب نعمت
شاهد روايي
اظهار نعمت