ناله‌های امیرالمؤمنین در فراق صدیقه طاهره سلام الله علیهما

گفتاری از استاد حسینی شاهرودی به مناسبت ایام فاطمیه

گذری بر برخی از اشعار منسوب به امیرالمؤمنین در فراق حضرت زهرا سلام الله علیهما

1ـ فراقک اعظم الاشیاء عندی/ و فقدک فاطم ادهی الثکول

2ـ لا خیر بعدک فی الحیات و انما/ ابکی مخافة ان تطول حیاتی

3ـ ما لی وقفت علی القبور مسلماً / قبر الحبيب فلم يَرُدَّ جوابي

***

جدای از این‌که جنس علاقه اولیا به همدیگر، جنس دیگری است، ولی با توجه به طهارت وجودی آن‌ها، همه مراتب وجودی آن‌ها اعلی درجه محبت را دارد. یعنی صرفاً این‌گونه نیست که حضرت امیرالمؤمنین علیه الصلات و السلام وقتی وجود نوری، عقلی و مثالی حضرت فاطمه علیها الصلات و السلام را ببیند دلبسته شود؛ بلکه وجود طبیعی آن حضرت هم در غایت محبت، محبوب امیرالمؤمنین است.

ویژگی انسان کامل این است که وقتی می‌بیند یک گل بی‌دلیل پلاسیده شده، برای آن اشک می‌ریزد؛ صرفاً این نیست که این وجه الله است؛ وجه الله وقتی پوسیده است هم وجه الله است، این‌گونه نیست که فقط وقتی طراوت دارد وجه الله باشد، همه مراتب آن وجه الله است. ولی عواطف انسان کامل هم کامل است، همان‌طور که عقل، روح و جان او کامل است، عواطف او هم کامل است. بنابراین می‌بینید که جاذبه‌هایشان هیچ حد و اندازه نمی‌شناسد، دافعه‌شان هم همین‌طور است.

بنابراین هر یک از اولیای خدای متعال یا سایر ائمه که می‌دانستند همسر آن‌ها قاتل آن‌هاست، ولی چنان به او محبت و لطف می‌کردند که انگار نه انگار که قاتل است. چیزی که بر حضرت پوشیده نیست.

بنابراین همه جهات انسان کامل، از جمله عواطف او کامل است. اگر انسان دچار شگفتی شود، تعجب در این است که امیرالمؤمنین بعد از حضرت فاطمه سلام الله علیها توانسته تحمل کند. نه فقط از این جهت که وجه الله و آیت الله است، بلکه از این جهت که همسر اوست؛ همسر ویژه است.

چیزهایی که در مورد عشاق مثل مجنون، فرهاد و ... گفته می‌شود، علاقه‌ای که نقل کردند ـ با درست و نادرست آن کار نداریم ـ علاقه‌ای که مجنون به لیلی دارد، جلوه بسیار ضعیفی و رشحه‌ای از محبت انبیا و اولیا به همسرانشان است و الا می‌دانید که حضرت نوع علیه الصلات و السلام چند سال با این زن که الگو و نمونه کفار است، زندگی کرده و یک جا هم نقل نشده که اوقات تلخی و دعوا کردند. از این جهت باید به خلق خدا تذکر داد که این یک وجهه از محبت آن‌هاست.

محبت آن‌ها را در عبادات ببینید که چگونه اظهار محبت و عشق به خدای متعال می‌کنند. در عوالم دیگر ویژگی انسان کامل این است و در عین حال انسان کامل نسبت به همسرش هم محبت کامل دارد. محبت کامل چیزی است که اگر هزاران بار آن را نازل و کوچک کنیم، می‌شود لیلی و مجنون و شرین و فرهاد.

بنابراین صرفاً جنبه ملکوتی و جبروتی حضرت فاطمه سلام الله علیها را در نظر نگیریم، آن‌ها در جای خود هست. از آن جهت که به حضرت فاطمه زهرا علاقه‌مند است، حضرت به هر کس دیگری که در آن مرتبه باشد علاقه‌مند است، یعنی به جبرئیل، اسرافیل، میکائیل و عزرائیل علیهم الصلات و السلام هم علاقه‌مند و محب است، آن‌ها مشترک است. اما این حضرت فاطمه سلام الله علیها به عنوان همسر هم جایگاهی نزد امیرالمؤمنین دارد که اصلاً با هیچ چیز قابل قیاس نیست که هیچ، این تحمل کردن دوری او از عجایب است. اگر آدم معمولی باشد، همین قصه‌هایی که درباره لیلی و مجنون گفتند باید ده بار و قوی‌تر از این باید تکرار می‌شد.

همه این‌ها را باید مردم بدانند و اطلاع داشته باشند. صرفاً فکر نکنند حالا اگر ما مثلاً همسری به این خوبی و پاکی داشته باشیم، ما هم چنان خواهیم بود. خیر، این صرفاً مال این همسر نیست، [بلکه] مال خود این محب است. خود عاشق ویژگی، کمال و تمامیتی دارد که این تمامیت در عشق او و محبت‌های طبیعی او هم ظاهر می‌شود و در محبت‌های نفسانی، قلبی و روحی و ... سنگ تمام می‌گذارند.

صوت (دریافت)