پرسش (136):
سلام عليکم. استاد گرانقدر روز و هفته‌تان مبارک باشد.
1ـ آيا اطلاق ام المؤمنين بر زنان پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم مانند انا و علي ابوا هذه الامه اطلاقي حقيقي است؟
2ـ اينکه زنان آن حضرت خانواده آنان دانسته نشده‌اند چه؟
3ـ آيا همان‌طورکه آداب پدري و برتر از آن که در حق نبي اکرم صلي الله عليه و آله را بايد انجام داد، نسبت به همسران آن حضرت نيز بايد اداي آداب و احترام نمود و ترک اين آداب برآيند دارد؟
4ـ اگر بلي، رفتارهاي ناپسند برخي از آنان نسبت به پيامبر و آلش صلوات الله عليهم چه مي‌شود و آيا ما بايد به آن رفتارها نظر کنيم يا نه؟
5ـ اگر بايد آداب رعايت شود، چه آدابي است؟
ممنون از راهنمايي‌تان

پاسخ:
علیکم السلام و رحمة الله
1ـ اطلاق ام المؤمنین بر همسران پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم، اطلاق حقیقی است ولی نه مانند اطلاق ابوت بر آن حضرت و امیرالمؤمنین صلوات‌الله‌علیهما. پدری و مادری حقیقی بر سه قسم است: 1ـ پدری و مادری طبیعی 2ـ پدری و مادری شرعی 3ـ پدری و مادری تکوینی یا علّی (مربوط به علیت). پدر و مادر رسمی هر کسی که سبب ولادت او بوده‌اند، پدر و مادر طبیعی او هستند. پدر و مادر رضاعی و نیز پدر و مادر همسر (پدر زن، پدر شوهر، مادر زن و مادر شوهر) هر کسی، پدر و مادر شرعی او هستند. پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم و امیرالمؤمنین صلوات‌الله‌علیه پدر تکوینی همه‌ي مسلمانان بلکه همه‌ي انسان‌ها هستند.
همسران پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم مادران حقیقی مسلمانان هستند، ولی از نوع شرعی آن، نه طبیعی و نه تکوینی، یعنی احکام مادران طبیعی را دارند.
2ـ زنان آن‌حضرت خانواده‌ي او هستند ولی احکام ویژه‌ي اهل‌بیت را ندارند. آنحضرت غیر از همسران، فرزندان پسر و دختر هم داشتند، ولی جز حضرت فاطمه صلوات‌الله‌علیها از احکام ویژه‌ي اهلبیت که در آیه‌ي تطهیر بدان تصریح شده است، برخوردار نیستند. آن‌هم به نص صریح خود آن حضرت است.
3ـ پاسخ پرسش سوم مثبت است، ولی باید توجه داشته که چون پدری و مادری مانند همه‌ي اوصاف و احوال، مراتب متعدد دارد، احکام هر مرتبه هم با احکام مراتب دیگر تفاوت دارد. به تعبیر دیگر، آثار و برایندهای آن شدت و ضعف دارد، اگرچه در برخی مراتب مشترک است. شکی نیست که العیاذ بالله توهین به همسران آن حضرت علاوه بر آثار منفی شرعی، آثار منفی تکوینی هم دارد. رفتار همه‌ي مسلمانان با همسران پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم باید مانند رفتار خود آن حضرت و امیرمؤمنان صلوات‌الله‌علیه با آن‌ها باشد. رفتار حضرت امیر مؤمنان صلوات‌الله‌علیه با برخی از آنان پس از جنگ جمل، باید الگوی مسلمانان باشد. علاوه بر اینکه احترام به آن‌ها احترام به پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم است. با این توضیح پاسخ پرسش چهارم نیز روشن می‌شود.
5ـ احترام به همسران و ذوي‌القربی پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم باید در شأن آن حضرت باشد.