جلسه هشتاد ـ 5/ 3/ 95

ویژگی‌های عالم ربانی
ادامه [حدیث 108] عَنْ سُلَيْمِ بْنِ قَيْسٍ الْهِلَالِيِّ، قَالَ: سَمِعْتُ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ عليه السلام يُحَدِّثُ عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه و آله أنَّهُ قَالَ فِي كَلَامٍ لَهُ: «الْعُلَمَاءُ رَجُلَانِ: رَجُلٌ عَالِمٌ آخِذٌ بِعِلْمِهِ، فَهذَا نَاجٍ، وَ عَالِمٌ تَارِكٌ لِعِلْمِهِ، فَهذَا هَالِكٌ، وَ إِنَّ أَهْلَ النَّارِ لَيَتَأَذَّوْنَ مِنْ رِيحِ الْعَالِمِ التَّارِكِ لِعِلْمِهِ، وَ إِنَّ أَشَدَّ أَهْلِ النَّارِ نَدَامَةً وَ حَسْرَةً رَجُلٌ دَعَا عَبْداً إِلَى اللَّهِ، فَاسْتَجَابَ لَهُ وَ قَبِلَ مِنْهُ، فَأَطَاعَ اللَّهَ، فَأَدْخَلَهُ اللَّهُ الْجَنَّةَ، وَ أَدْخَلَ الدَّاعِيَ النَّارَ بِتَرْكِهِ عِلْمَهُ وَ اتِّبَاعِهِ الْهَوى وَ طُولِ الْأَمَلِ، أَمَّا اتِّبَاعُ الْهَوى‏ فَيَصُدُّ عَنِ الْحَقِّ، وَ طُولُ الْأَمَلِ يُنْسِي الْآخِرَةَ»

عالمان علم حقیقی، خود عین حیات و نجاتند؛ نه دارای آن؛ چنان‌که عالمان علم باطل خود عین بطلان و هلاکتند
علم یا تنها ابزار و معدّ به فعلیت رسیدن استعدادهای انسان است یا یکی از مهمترین آن‌هاست
عمل صالح در صورتی به فعلیت نفس انسان منجر می‌شود که یا برخاسته از علم و یا ثمره آن علم باشد
لذت و الم عالم از لذت و الم سایر نفوس بیشتر است؛ چون نفس عالم به فعلیت نزدیک‌تر است
از آنجا که غذای نفس علم است، نفس غیرعالم ناقص است و به فعلیت نرسیده است
نفوس غیرعالم به خاطر بالقوه و محجوب بودن، نه ثواب شدید دارند و نه عذاب شدید
مسیر سیر الی الله و فعلیت تام، تکوینی است و همه باید بالضروره آن را طی کنند؛ یا به اختیار یا به اضطرار
ویژگی‌های عالم ربانی
1ـ نه تنها دنیا بلکه آخرت هم برای عالِم ربانی وسوسه‌انگیز نیست؛ چرا که همه را در وجود خود می‌یابد
2ـ عالم ربانی به آسانی فتوا نمی‌دهد
اشاره‌ای به «ما رأیت الا جمیلا»
حیثیت وجودی تمام اشیاء چیزی جز فعل، فیض، فضل، تجلی و تطور خدای متعال و بنابراین جز خوبی، جمال، کمال و رحمت نیست
3ـ عالم ربانی چیزی که نمی‌داند، نمی‌گوید
4ـ اهتمام به علم باطن و مراقبه قلب دارد
روزه خاص، مراقبت باطن از ورود افکار و توهمات نادرست و شیطانی است
عالم ربانی بیش از آنکه مراقب بیرون است، مراقب درون است
اگر «غیر» وارد قلب آدمی شود، ضرر آن هزاران مرتبه بیشتر از آن است که کسی وارد ملک او شود
قلب جایگزین ندارد و بدون آن هم کسی به جایی نمی‌رسد
5ـ عالم ربانی خلوت را بر جلوت ترجیح می‌دهد
انسان به «تنهایی» احتیاج دارد
6ـ در معقولات و روحانیات بیش از محسوسات و جسمانیات می‌نگرد و می‌اندیشد
اشاره‌ای به برخی از شواهد روایی
[حدیث 109] عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام، قَالَ: «الْعِلْمُ مَقْرُونٌ إِلَى الْعَمَلِ فَمَنْ عَلِمَ عَمِلَ، وَ مَنْ عَمِلَ عَلِمَ وَ الْعِلْمُ يَهْتِفُ بِالْعَمَلِ فَإِنْ أَجَابَهُ، وَ إِلَّا ارْتَحَلَ عَنْهُ»
هر علمی مقتضی عمل متناسب با خود است
علوم حقیقی مانند علم به حقایق، ظرایف و مراتب هستی بی‌واسطه با عمل ارتباط ندارد ولی با واسطه بر آن اثر دارد؛ به عنوان مثال مرتبه و نوع روزه انسان بستگی به نوع نگاه و فهم او دارد
[حدیث 110] عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام، قَالَ: إِنَّ الْعَالِمَ إِذَا لَمْ يَعْمَلْ بِعِلْمِهِ، زَلَّتْ مَوْعِظَتُهُ عَنِ الْقُلُوبِ كَمَا يَزِلُّ الْمَطَرُ عَنِ الصَّفَا
این‌گونه تعابیر مصداق قضایای مهمله هستند

 صوت

فیلم قسمت اول (دریافت)

فیلم قسمت دوم (دریافت)

فیلم قسمت سوم (دریافت)

فیلم قسمت چهارم (دریافت)