کتاب توحید ـ درس 99 ـ 5/ 12/ 1395

شرح اصول کافی درس 217

عَنْ دَاوُدَ الرَّقِّيِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ كانَ عَرْشُهُ‏ عَلَى الْماءِ فَقَالَ مَا يَقُولُونَ قُلْتُ يَقُولُونَ إِنَّ الْعَرْشَ كَانَ عَلَى الْمَاءِ وَ الرَّبُّ فَوْقَهُ فَقَالَ كَذَبُوا مَنْ زَعَمَ هَذَا فَقَدْ صَيَّرَ اللَّهَ مَحْمُولًا وَ وَصَفَهُ بِصِفَةِ الْمَخْلُوقِ وَ لَزِمَهُ أَنَّ الشَّيْ‏ءَ الَّذِي يَحْمِلُهُ أَقْوَى مِنْهُ قُلْتُ بَيِّنْ لِي جُعِلْتُ فِدَاكَ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ حَمَّلَ دِينَهُ وَ عِلْمَهُ الْمَاءَ قَبْلَ أَنْ يَكُونَ أَرْضٌ أَوْ سَمَاءٌ أَوْ جِنٌّ أَوْ إِنْسٌ أَوْ شَمْسٌ أَوْ قَمَرٌ فَلَمَّا أَرَادَ اللَّهُ أَنْ يَخْلُقَ الْخَلْقَ نَثَرَهُمْ بَيْنَ يَدَيْهِ فَقَالَ لَهُمْ مَنْ رَبُّكُمْ فَأَوَّلُ مَنْ نَطَقَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله و سلم وَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام وَ الْأَئِمَّةُ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِمْ فَقَالُوا أَنْتَ رَبُّنَا فَحَمَّلَهُمُ الْعِلْمَ وَ الدِّينَ ثُمَّ قَالَ لِلْمَلَائِكَةِ هَؤُلَاءِ حَمَلَةُ دِينِي وَ عِلْمِي وَ أُمَنَائِي فِي خَلْقِي وَ هُمُ الْمَسْئُولُونَ ثُمَّ قَالَ لِبَنِي آدَمَ أَقِرُّوا لِلَّهِ بِالرُّبُوبِيَّةِ وَ لِهَؤُلَاءِ النَّفَرِ بِالْوَلَايَةِ وَ الطَّاعَةِ فَقَالُوا نَعَمْ رَبَّنَا أَقْرَرْنَا فَقَالَ اللَّهُ لِلْمَلَائِكَةِ اشْهَدُوا فَقَالَتِ الْمَلَائِكَةُ شَهِدْنَا عَلَى أَنْ لَا يَقُولُوا غَداً إِنَّا كُنَّا عَنْ هذا غافِلِينَ. أَوْ تَقُولُوا إِنَّما أَشْرَكَ آباؤُنا مِنْ قَبْلُ وَ كُنَّا ذُرِّيَّةً مِنْ بَعْدِهِمْ أَ فَتُهْلِكُنا بِما فَعَلَ الْمُبْطِلُونَ يَا دَاوُدُ وَلَايَتُنَا مُؤَكَّدَةٌ عَلَيْهِمْ فِي الْمِيثَاقِ.

اولیت مذکور در روایت (فَأَوَّلُ مَنْ نَطَقَ) اولیت زمانی نیست و رتبی است؛ بنابراین به‌نظر می‌رسد این کثرت، کثرت علمی است، نه کثرت عینی. ثانیاً این مرتبه مربوط به عین ثابت موجودات نیست.

عوالم طولی نامتناهی است

در عالم اعیان ثابته تمایز وجود دارد و بنابراین همان‌گونه که موجودات در جهان طبیعت از حیث شدت و ضعف و کمال و نقص متفاوت هستند، در آن‌جا نیز همین‌گونه است و در عین این‌که متصف به وجوب وجود می‌شوند اما در عین حال با هم تفاوت دارند؛ همچنان‌که در عالم اسماء و صفات نیز تفاوت و تمایز وجود دارد.

دین خدای متعال عبارت است از مرادها یا اراده‌های خدای متعال

معنای امین بودن پیامبر و امیرالمؤمنین علیهما الصلات و السلام این است که هر کدام از موجودات را به اندازه قدر و قابلیت و استعداد، سهمی از وجود و کمالات آن عطا می‌کنند و به اعتدال وجودی می‌رسانند

معنای این‌که آن‌ها مسؤول هستند این است که:

1ـ هر کسی که سهمی از علم، دین و امانت‌های الهی طلب می‌کند، معدن و مخزن آن در وجود پیامبر و امیرالمؤمنین علیهما الصلات و السلام است و همه از این‌ها طلب و سؤال می‌کنند

2ـ با توجه به آیه «لتسألن یومئذ عن النعیم» و این‌که مسؤولیت متوجه بزرگ‌ترین نعمت‌هاست و بزرگ‌ترین نعمت‌ها در اختیار خاندان پیامبر است، از آن‌ها سؤال می‌شود.

3ـ تعبیر دیگری که عرفانی است این است که از آن‌جا که تمام خلق از مراتب وجودی پیامبر و خاندان پیامبر هستند، بنابراین اگر کسی خطا کند، توبیخ حقیقی از آن کیست؟ از آن کسی است که آن موجود ذیل آن است.

4ـ با توجه به این‌که سؤال کنند خدای متعال است، بین سائل و مسؤول عنه باید سنخیت وجود داشته باشد.

موافقت و مخالفت امر تکوینی و تشریعی

اقرار به ربوبیت برای تمام مخلوقات و افعال خدای متعال امر لازم است، یعنی هیچ‌یک از موجودات سمت ربوبیت ندارد، حتی پیامبر

غلو در جایی است که کسی ربوبیت را برای غیرخدا اثبات کرد یا ربوبیت خدای متعال را از کسی سلب کرد و اتفاقاً تنها مصداق غلو همین است

عبودیت از ذاتیات بیّن و آشکار وجود انسان کامل است؛ برای سایر موجودات از ذاتیات غیر بین است

صوت (دریافت)