این مجموعه شامل گفتارها و بیاناتی است که به صورت مناسبتی توسط استاد محترم ایراد شدهاند
(7) رابطه عقل و یاد خدا
18 /9 /93 ـ شب 17 صفر 1436
رابطه عقل و یاد خدا = تناظر
نه عقل بدون یاد خدا ممکن است و نه یاد خدا بدون عقل امکان پذیر است
عقل دارای درجات مختلف است؛ یاد خدا نیز همچنین
کمترین درجه ذکر متوقف بر کمترین درجه عقل و بالاترین درجه متوقف بر عالیترین درجه عقل است
امام کاظم صلوات الله و سلامه علیه: يَا هِشَامُ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى يَقُولُ فِي كِتَابِهِ- إِنَّ فِي ذلِكَ لَذِكْرى لِمَنْ كانَ لَهُ قَلْبٌ[1] يَعْنِي عَقْلٌ [2]
عاقلترینها ذاکرترین هستند
آثار و پیامدهای تعقل
امام کاظم صلوات الله و سلامه علیه: يَا هِشَامُ مَا بَعَثَ اللَّهُ أَنْبِيَاءَهُ وَ رُسُلَهُ إِلَى عِبَادِهِ إِلَّا لِيَعْقِلُوا عَنِ اللَّهِ فَأَحْسَنُهُمُ اسْتِجَابَةً أَحْسَنُهُمْ مَعْرِفَةً وَ أَعْلَمُهُمْ بِأَمْرِ اللَّهِ أَحْسَنُهُمْ عَقْلاً وَ أَكْمَلُهُمْ عَقْلاً أَرْفَعُهُمْ دَرَجَةً فِي الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ [3]
معنای اینکه درباره ذات خدا نیندیشید!
امام باقر صلوات الله و سلامه علیه: عَنْ عُتَيْبَةَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَجْلَانَ السَّكُونِيِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي جَعْفَرٍ ع إِنِّي رُبَّمَا قَسَمْتُ الشَّيْءَ بَيْنَ أَصْحَابِي أَصِلُهُمْ بِهِ فَكَيْفَ أُعْطِيهِمْ فَقَالَ أَعْطِهِمْ عَلَى الْهِجْرَةِ فِي الدِّينِ وَ الْعَقْلِ وَ الْفِقْهِ.[4]
مصادیقی از تفقه در دین
قَالَ النَّبِيُّ ص لِكُلِّ شَيْءٍ آلَةٌ وَ عُدَّةٌ وَ آلَةُ الْمُؤْمِنِ وَ عُدَّتُهُ الْعَقْلُ وَ لِكُلِّ شَيْءٍ مَطِيَّةٌ وَ مَطِيَّةُ الْمَرْءِ الْعَقْلُ وَ لِكُلِّ شَيْءٍ غَايَةٌ وَ غَايَةُ الْعِبَادَةِ الْعَقْلُ وَ لِكُلِّ قَوْمٍ رَاعٍ وَ رَاعِي الْعَابِدِينَ الْعَقْلُ وَ لِكُلِّ تَاجِرٍ بِضَاعَةٌ وَ بِضَاعَةُ الْمُجْتَهِدِينَ الْعَقْلُ وَ لِكُلِّ خَرَابٍ عِمَارَةٌ وَ عِمَارَةُ الْآخِرَةِ الْعَقْلُ وَ لِكُلِّ سَفْرٍ فُسْطَاطٌ يَلْجَئُونَ إِلَيْهِ وَ فُسْطَاطُ الْمُسْلِمِينَ الْعَقْلُ.[5]
انسان زمان خود باشید
(8) کشف عقول در زمان ظهور
19 /9 /93 ـ شب 18 صفر 1436
کشف عقول در زمان ظهور
یکی از مهمترین هدفهای بزرگ انبیا، تکمیل و کشف عقل است
امیرالمؤمنین صلوات الله و سلامه علیه: فَبَعَثَ فِيهِمْ رُسُلَهُ وَ وَاتَرَ إِلَيْهِمْ أَنْبِيَاءَهُ لِيَسْتَأْدُوهُمْ مِيثَاقَ فِطْرَتِهِ وَ يُذَكِّرُوهُمْ مَنْسِيَّ نِعْمَتِهِ وَ يَحْتَجُّوا عَلَيْهِمْ بِالتَّبْلِيغِ وَ يُثِيرُوا لَهُمْ دَفَائِنَ الْعُقُولِ[1]
یکی از معانی فطرت عقل است
فطرت اولین و کاملترین درجه وجود انسان است و اظهار میثاق مربوط به این مرتبه است
یک درصد نعمتهای الهی مربوط به جهان طبیعت و مابقی مربوط به قبل و بعد آن است
انبیا آمدهاند تا نعمتهای باطنی را به ما بشناسانند و یادآوری کنند، مانند ولایت و توحید
کشف عقول در زمان ظهور حضرت مهدی صلوات الله و سلامه علیه
معنای تعبیر روایی دست کشیدن حضرت حجت بر روی سر مردم
تکفیریها از حیوان پستترند
امام زمان صلوات الله و سلامه علیه عقل و وجود همه حیوانات را شخم میزند
پایان جهان طبیعت!
حضرت مهدی و گل وجود آدمی
عبادت ابلیس
با عبادت بدون تعقل به جایی نتوان رسید
اشاره: لا علم لنا الا ما علمتنا و انه کان ظلوماً جهولاً
امام صادق صلوات الله و سلامه علیه: سَمِعْتُ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ (عَلَيْهِمَا السَّلَامُ) يَقُولُ: لَا يَكُونُ الْمُؤْمِنُ مُؤْمِناً حَتَّى يَكُونَ كَامِلَ الْعَقْل[2]
هر درجهای از ایمان وابسته به درجه عقل است
(9) پیوسته در حال انقلاب ذاتی هستیم
20 /9 /93 ـ شب 19 صفر 1436
پیوسته در حال انقلاب ذاتی هستیم
امام کاظم صلوات الله و سلامه علیه: يَا هِشَامُ إِنَّ لِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حُجَّتَيْنِ حُجَّةً ظَاهِرَةً وَ حُجَّةً بَاطِنَةً فَأَمَّا الظَّاهِرَةُ فَالرُّسُلُ وَ الْأَنْبِيَاءُ وَ الْأَئِمَّةُ ع وَ أَمَّا الْبَاطِنَةُ فَالْعُقُولُ[1]
معنای حجت: با وجود آن آثار مورد انتظار عمل انجام نشده بر آن مترتب میشود
تکلیف اولاً و اساساً مربوط به عقل انسان است
وَ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله و سلم) أَنَّهُ قَالَ: اسْتَرْشِدُوا الْعَقْلَ تُرْشَدُوا وَ لَا تَعْصُوهُ فَتَنْدَمُوا[2]
انبیا و اولیا پیش از نبوت و امامت در مقام او ادنی بودهاند
مواردی که نمیشود به عقل رجوع کرد:
1ـ جایی که عقل سکوت کند (مانند اینکه نماز صبح 2رکعت است یا 3 رکعت)
2ـ جایی که در محضر پیامبر و امام است و او فکر خود را عرضه میکند و پیامبر و امام اظهار نظر میکند
ارتقا متوقف نمیشود و پیوسته در همه عوالم در حال انقلاب ذاتی هستیم
(10) عقل؛ مهمترین ابزار وصول به خدای متعال
21 /9 /93 ـ شب اربعین 1436
عقل؛ مهمترین ابزار وصول به خدای متعال
انسان دو حجت دارد: 1ـ حجت بیرونی: انبیا، اوصیای انبیا، عالمان ربانی و مبلغان الهی 2ـ حجت درونی: عقل
مقصود از حجت بودن عقل: کسی که از عقل اطاعت میکند، علاوه بر عذر داشتن، به مقصدی که باید برسد، میرسد.
مشروط بر روشمندی، بهوسیله عقل میتوان به قرب الهی دست یافت، اگرچه عقل خطا کند.
جایگاه عقل در دین چیست؟
وَ قَالَ صلی الله علیه و آله و سلم: سَيِّدُ الْأَعْمَالِ فِي الدَّارَيْنِ الْعَقْلُ وَ لِكُلِّ شَيْءٍ دِعَامَةٌ وَ دِعَامَةٌ الْمُؤْمِنِ عَقْلُهُ فَبِقَدْرِ عَقْلِهِ تَكُونُ عِبَادَتُهُ[1]
عقل دو معنا دارد:
1ـ قوه و توانی که انسان دارد
2ـ کار و فعالیتی که عقل انجام میدهد (حاصل مصدر)
معنای سیادت عقل: ضرورت پیروی از آن
تمام آیات قرآن در نهایت دقت و ظرافت است، بهگونهای که هیچگونه نقص و ضعفی در هیچیک از مراتب آن راه ندارد؛ همچنین است سخن پیامبر و سایر انبیا
کلام خاتم الانبیا، خاتم الکلام است
حیثیت ایمانی مؤمن وابسته به عقل اوست
علم و ایمان هرکسی از لوازم وجود اوست
کار انبیا کشف حجاب از باطن و هویت انسان است
عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ أَنَّهُ صلی الله علیه و آله و سلم قَالَ أَسَاسُ الدِّينِ بُنِيَ عَلَى الْعَقْلِ وَ فُرِضَتِ الْفَرَائِضُ عَلَى الْعَقْلِ وَ رَبُّنَا يُعْرَفُ بِالْعَقْلِ وَ يُتَوَسَّلُ إِلَيْهِ بِالْعَقْلِ وَ الْعَاقِلُ أَقْرَبُ مِنْ رَبِّهِ مِنْ جَمِيعِ الْمُجْتَهِدِينَ بِالْعَقْلِ وَ لَمِثْقَالُ ذَرَّةٍ مِنْ بِرِّ الْعَاقِلِ أَفْضَلُ مِنْ جِهَادِ الْجَاهِلِ أَلْفَ عَامٍ[2]
امام کاظم صلوات الله و سلامه علیه: يَا هِشَامُ قَلِيلُ الْعَمَلِ مِنَ الْعَالِمِ مَقْبُولٌ مُضَاعَفٌ وَ كَثِيرُ الْعَمَلِ مِنْ أَهْلِ الْهَوَى وَ الْجَهْلِ مَرْدُودٌ[3]
عقل رکن انسان و ایمان است و مهمترین ابزار وصول به خدای متعال است
[1]ـ مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل / ج11 / 207
[2]ـ مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل / ج11 / 208
[3]ـ الكافي/ ج1 / 17
زیر مجموعه ها
4 شب قدر
261 شرح اصول کافی
39 مناسبتی
7 بیان یکی از وجوه مظلومیت خاندان پیامبر
بیانات محرم 1438 ـ 1395 شمسی
4 شرح حدیث عنوان بصری
در سال 1381 شمسی استاد محترم طی چند جلسه به شرح بخشی از حدیث عنوان بصری پرداختند.
4 عید
6 نقش نهضت کربلا در وصول به توحید
نقش نهضت کربلا در وصول به توحید
گفتارهای ماه صفر 1439
5 نگاهی دیگر به اهداف نهضت کربلا
استاد محترم در شبهای دهه اول محرم 1399، طی 5 جلسه در مسجد 14 معصوم ابرسج شاهرود به بحث و بررسی اهداف و عوامل نهضت حسینی در کربلا از نگاهی دیگر پرداختهاند.