تعين اول و دوم يا احديت و واحديت

تعيّن اول، احديت است كه حروف عاليات، مفاتيح اول، مفاتيح غيب، اسماء ذاتي و شؤون اصلي ناميده مي‌شود.

تعيّن ثاني، واحديت است كه حروف و كلمات معنوي، اعيان ثابته، حقايق الهية، اسماي ربوبية و حروف وجوديه نيز ناميده مي‌شود.[104] تعيّن ثاني يا واحديت، مقامي است كه معلومات با حفظ تمايز نسبي در آن‌جا وجود دارند، بر خلاف تعين اول، واحديت كه هيچ‌گونه تمايز و تفاوتي در آن نيست. اولْ تعيّني كه عارض وجود مي‌گردد، تعين علمي است كه حضور الذات للذات و شهود الذات للذات است. در اين مقام، ذات به كمال ذاتيه «وجود، نور، شهود و حضور»، تعين دارد.[105] اين مقام را مقام احدي نيز گويند.

در كمالات ذاتيه، كمالات اسمايي و صفاتي و لوازم آن از اعيان ثابته مندرج است، ولي تميّز مفهومي هم در اين مقام لحاظ نمي‌شود تا چه رسد به تميّز وجودي. به تعبير ديگر، ترتيب تعيّنات علمي واجب بدين قرار است:

1ـ ظهور ذات براي ذات

2ـ ظهور صفات براي ذات

3ـ ظهور لوازم اسماء و صفات براي ذات

در اين تعين است كه چنان‌كه گفتيم، ماهيات و اعيان ثابته و احكام و لوازم آن‌ها به فيضي كه اقدس از كثرت است، براي ذات روشن مي‌شود. «تعينات سه گانه علمي ياد شده، از مراتب الهيت است و فوق آن‌ها همانا احديت است كه محل اندماج و بطون جميع وحدات و كثرات متقابله است و فوق آن، هويّت مطلق است كه اسمي و رسمي براي آن نيست».[106]