پرسش (108):
سلام عليکم
در زيارت برخي از حضرات معصومين صلوات الله عليهم تعبير «سرّ الله» آمده است که سخت مشتاق دانستن معناي آنم، هرچند بنده روسياه را چه به اين پرسش، اما عادتکم الاحسان و سجيتکم الکرم.

پاسخ:
سرّ آن‌هم سرّ الله چنانکه از نامش پیداست، راز است که اولاً اگر گشوده شود، دیگر سرّ نخواهد بود و ثانیاً سرّ بیان‌ناپذیر و در قالب زبان و واژگان عرفی نمی‌گنجد. در عرفان مراتب هستی، جهان و انسان که برای انسان‌های متعارف یعنی مراتب فروتر از مرتبه‌ي حضرت حبیب الله قابل گذر است، در هفت مرتبه خلاصه شده است. سه مرتبه پیش از روح (تعینات اولی) و سه مرتبه پس از روح (تعینات ثانوی) به اضافه مرتبه‌ي روح (مرتبه بی‌تعینی). پس از این هفت مرتبه به نظر برخی دو مرتبه‌ي دیگر وجود دارد و به نظر برخی سه مرتبه و به نظر برخی چهار مرتبه.
مراتب پیش از روح عبارت است از طبع و نفس و قلب
مراتب پس از روح عبارت است از سرّ و خفی و اخفی
مرتبه‌ي سرّ که پس روح است، برای کسانی که اولین مراتب فنا را تجربه می‌کنند قابل درك فی‌الجمله است، اما مراتب خفیّ و اخفی این‌گونه نیست، بلکه کسی می‌تواند آن را تجربه کند که به واپسین مراتب فنا دست یافته باشد. از این‌رو، آن مرتبه از مراتب حضرات معصومین را سرّ نامیده‌اند که برای اهل گذر از مرتبه‌ي روح که مرتبه‌ي تعینات ثانوی است، قابل درک است.
مراتب پس از مرتبه اخفی، بنابر نظریات مختلف عبارت است از تدنّی، تدلّی، القاء و أوأدنی
همه‌ي مراتب یادشده، تفصیل وجود اولیاء ختمی هستند که مقام آنها بالاصاله مقام حبیب است. پس ذکر مرتبه سرُ به سبب نزدیکی آن به اولین مراتب تجربه اهل فناست. و الله عالم