معرفت علت تام تقوا و فضيلت است
رابطه معرفت با تقوا و كسب فضيلت، رابطه عليت است و نه‌تنها معرفت نسبت به تقوا سمت عليت دارد، بلكه معرفتْ علت تام تقواست. يعني فقدان معرفت به فقدان تقوا و فضيلت منتهي مي‌شود و وجود معرفت به وجود تقوا و فضيلت مي‌انجامد و تنها راه كسب تقوا، معرفت است. تربيت‌هاي معرفتي مانند انس و عادت و تلقين در صورتي در كسب تقوا مؤثر است كه به نوعي معرفت بينجامد و گرنه عادات و ملكات پسنديده‌اي خواهد بود كه يقيناً به تقوا و فضايل الهي منتهي نمي‌شود.
با توجه به اين‌كه معرفت نسبت به تقوا و فضيلت سمت عليت دارد و علت، همه‌ي كمالات معلول خودش را دارد، بنابراين معرفت جامع جميع كمالات مربوط به تقواست. يعني حتي اگر كسي متعبد به دين معيني نباشد، به اندازه بهره‌اش از معرفت، از تقواي الهي و فضايل مربوط به آن برخودار خواهد بود.