خاتم الانبیا عقل کل و کل عقل است

گزیده شرح اصول کافی ـ درس 6

با توجه به این‌که عقل پیامبر تام‌ترین عقل است و بالاتر از آن امکان‌پذیر نیست ـ اگر بالاتر از آن باشد، از پیامبر دیگری است ـ در نتیجه خاتم الانبیا صلی الله علیه و آله و سلم عقل کل و کل عقل است؛ چیزی از عقل نیست که در عقل او حضور نداشته باشد یا جزء کمال او نباشد یا شخص دیگری داشته باشد.

عقل یا مبدأ قابلی پیدایش کمالات مانند ایمان، معرفت، ایقان، اسلام، تقوا، خوف، رجا، خشیت، جهاد، انفاق و دیگر اعمال پسندیده و مانند آن‌ها است یا مبدأ اظهاری و ظاهری. یعنی هویت و حقیقتی است که تمام این‌ها در عقل وجود دارد.

طبعاً وقتی عقل کسی کل بود یا کل عقل بود، تمام کمالات در وجود او هست و دیگر مجتهدین یعنی کسانی که تلاش می‌کنند، چه تلاش فکری و چه تلاش بدنی و تلاش‌های دیگر، تمام این‌ها چیزی را به‌دست می‌آورند که عشری از اعشار آن چیزی که در عقل کل وجود دارد، نیست.

به تعبیر دیگر، عقل مجتهدین نسبت به عقل کل که عقل پیامبر است، نسبت ریاضی غیردرستی دارد که هر عددی را بگوییم نادرست است. بنابراین هرچه را که مجتهدین و اهل تلاش از طریق عقل خود به‌دست می‌آورند، به اندازه عقل آن‌ها خواهد بود و چون عقل آن‌ها نسبتی با عقل کل پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ندارد، یافته‌های این‌ها با آنچه که پیامبر در نفس خویش دارد، نسبتی ندارد.

صوت