تلازم پذیرش وِلایت و وَلایت

گفتاری از استاد در روز عید غدیر 1430 قمری ـ 15/ آذر/ 1388

اگرچه میان وِلایت و وَلایت تفاوت وجود دارد و بنابر نظر مشهور همه عالم هستی تحت وَلایت حضرت امیرالمؤمنین بوده‌اند، اگرچه وِلایت را انکار کرده‌اند، ولی نکته‌ای که بیان می‌شود با نظر مشهور متفاوت است.

وِلایت، مرتبه نازله و فرودین وَلایت است، یعنی یک حقیقت است که وقتی نازل می‌شود، وِلایت است و وقتی صعود می‌کند و در جایگاه برین خود قرار می‌گیرد، وَلایت است. بنابراین آنان‌که از وِلایت خاندان پیامبر علیهم الصلات و السلام بیرون رفتند یا آن را انکار کردند، وَلایت را هم انکار کردند و از آن بیرون رفتند.

بنابر این تفسیر هرجا که در زیارت جامعه کبیره وِلایت یا وَلایت خوانده می‌شود، هر دو وجه جایز است. تنها نکته‌ای که باقی می‌ماند این است که باید به یک سؤال پاسخ بدهیم که با توجه به نصوص دینی و مباحث عرفانی و حتی بخش‌هایی از زیارت جامعه کبیره که همه عالم هستی وَلایت آن خاندان را پذیرفته‌اند و از سلطه و قلمرو آن‌ها بیرون نیستند و نمی‌توانند بیرون باشند، با این تفسیر چگونه جمع می‌شود؟

پاسخ و توضیح این پرسش این است که همچنان‌که وِلایت آن خاندان سه حیثیت دارد، وَلایت نیز همین‌گونه است:

یک حیثیت نشان‌دهنده جمال و به تعبیر شهید مطهری رحمت الله علیه، جاذبه آن خاندان است.

حیثیت دوم به تعبیر آن شهید، دافعه یا جلال آن خاندان است.

حیثیت سوم، وجه جامع است که جمال آن‌ها عین جلال و جلال آن‌ها عین جمال و جاذبه و دافعه آن‌ها عین هم است.

بر این اساس بخش‌هایی که در ظواهر دینی وارد شده است که هیچ کس از حکم و حکومت و وِلایت آن خاندان بیرون نیست و همه در مقابل آن‌ها خاضع و ذلیل هستند، جمع زیادی از این‌ها در برابر ولایت جمال آن خاندان مقهور هستند، اما به مجردی که جمال آن‌ها مخفی و در باطن جلال آن‌ها منطوی شود، ادعای جنگ می‌کنند. چنان‌که همان کسانی که از وِلایت آن خاندان بیرون بودند، هر موقع که قدرت آن خاندان آشکار می‌شود، بلافاصله راه نفاق را پی می‌گیرند و منافق می‌شوند. منافق کسی است که در عین این‌که وِلایت این خاندان را قبول ندارد ولی به‌خاطر احاطه و تمامیت ولایت آن‌ها، توانایی مقابله و گریز و فرار ندارد. به این خاطر است که به ظاهر تسلیم می‌شوند و اسلام می‌آورند یا حکومت و خلافت را قبول می‌کنند.

در نتیجه هرکسی که وِلایت آن خاندان را پذیرفته باشد، وَلایت آن‌ها را پذیرفته. اما جمع بسیاری هستند که وِلایت آن خاندان را به قهر پذیرفتند، یعنی به‌خاطر جلال، هیبت و عظمت آن را پذیرفتند و در نتیجه خارج از وِلایت هم هستند.

بنابراین اگر در روایات دیدید که جمعی که راه نفاق را پیشه کردند، همان کسانی هستند که وِلایت خاندان پیامبر را در هنگام پیدایش کثرت انکار کردند، به این معنا باز می‌گردد.

صوت

فیلم (دریافت)