استادان مشاور: دكتر غلامرضا اعواني ـ استاد علي عابدي شاهرودي

مؤلف: سيد مرتضي حسيني

تاریخ ارایه: دي 1381

ناشر: پایگاه اطلاع رسانی طهور (Tahour.ir)

این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید

 سپاس بي‌اندازه و بي‌شمار خداي يگانه‌اي را كه عوالم هستي و تنزّلات پياپي خلق را با منّت سابق خويش، نه استحقاق لاحق خلق آفريد؛ سپاس ذات پاك خدايي را كه در كمال عزّت و غنا و استغناء است و با خلق ـ كه در حضيض فقر و ذلّت و مسكنت است ـ قرب و معيّت دارد. سپاس پروردگار عالميان را كه همه كثرات را در مراتب بي‌نهايت هستي، آن‌گونه كه قضا و قدر و مشيّت و ارادة او طلب مي‌كرد، جايگاه ويژه‌اي بخشيد و هر كدام را به قدر قابليت و استعداد ذاتي عين ثابتش نعمت عطا فرمود.

سپاس بي‌كران شايستة آن محبوب ازلي و ابدي است كه به لطف و منت بي‌پايانش ما را در زمرة دوست‌داران حضرت ختمي مرتبت و خاندان پاك او قرار داد.

خداوند را سپاسگذارم كه مرا در مسير تعلّم و تعليم هدايت نمود و از خان نعمت به منّت دانش فراوان عالمان ربّاني به قدر استعداد بهره‌مند ساخت و از او مي‌خواهم كه ساية لطف و رحمتشان را پيوسته بدارد.

از او مي‌خواهم كه همه كساني كه حقير را در راه تعليم و تربيت راهنمايي كردند و ياري رساندند پيوسته در سفرة نعمت و رحمت بي‌كران خود مهمان نمايد و به فضل خويش از لطف ويژة آسماني خود برخوردارشان سازد و بهترين نعمت‌ها را در دنيا و آخرت نصيبشان سازد و در مسير بازگشت به وحدت، به خاندان پاك حبيب خود ـ درود بي‌كران بر او و خاندانش باد ـ متّصل گرداند. به‌ويژه حضرات اساتيد راهنما و مشاور در اين رساله، جناب آقاي دكتر احمدي، جناب آقاي دكتر اعواني و استاد عابدي شاهرودي كه از هيچ لطفي در حدّ استعداد و قابليّت حقير كوتاهي نكردند. از او مي‌خواهم كه آنان را در درياي لطف بي‌پايانش مستغرق گرداند.

 آمين يا ربّ العالمين

فهرست

فهرست

چكيده  

مقدمه

بخش يكم: شرح حال سيد

1ـ 1ـ دوران كودكي و نوجواني

1ـ 2ـ ترك دنيا

1ـ 3ـ توقّف در اصفهان

1ـ 4ـ دست‌يابي به شيخ

1ـ 5ـ مرگ ارادي

1ـ 6ـ مرتبة علمي وي نزد اساتيد

1ـ 7ـ اجازه‌نامه از فخر المحققين

1ـ 8ـ اجازه از عبدالرحمن قدسي

1ـ 9ـ كتب تراجم

1ـ10ـ تأليفات

1ـ 11ـ مقام علمي و عملي وي در آثار او

1ـ 12ـ عقلانيّت تواضع وي

1ـ 13ـ جايگاه وي در عرفان

بخش دوم: انديشه‌هاي سيد

2ـ 1ـ مراتب متعدّد معارف الهي و سرّي بودن برخي از آن

2ـ 2ـ توحيد

2ـ 3ـ اركان سه‌گانه هستي

2ـ 4ـ تقدّم يا تأخّر شناخت انسان و اشياء از شناخت خدا

2ـ 5ـ انسان و جايگاه او پيش از طبيعت

2ـ 6ـ آدم و حوا

2ـ 7ـ عقل در فلسفه و عرفان

2ـ 8ـ اسماء

2ـ 9ـ علّت آفرينش

2ـ 10ـ ازليّت آفرينش

2ـ 11ـ جعل ماهيت

2ـ 12ـ شرور

2ـ 13ـ عدل

2ـ 14ـ اختيار

2ـ 15ـ جايگاه انسان

2ـ 16ـ انسان كامل

2ـ 17ـ پيدايش كثرت افرادي در انسان

2ـ 18ـ سريان حيات و نطق و معرفت در سرتاسر هستي

2ـ 19ـ مقام علمي انسان

2ـ 20ـ مقام جمعي انسان

2ـ 21ـ ولايت

2ـ 22ـ امانت

2ـ 23ـ علم

2ـ 24ـ ابزار شناخت

2ـ 25ـ نياز انسان به انبياء

2ـ 26ـ حجاب انسان

2ـ 27ـ مراتب انسان و دين

2ـ 28ـ معاد

بخش سوم

شرح احوال افلوطين

3ـ 1ـ  زندگي‌نامه مختصر افلوطين

3ـ 2ـ  نكاتي دربارة زندگي افلوطين

3ـ 2ـ 1ـ پرهيز از شهرت

3ـ 2ـ 2ـ امساك در خوراك

3ـ 2ـ 3ـ مطلوب دانستن مرگ

3ـ 2ـ 4ـ اعتماد مردم به او

3ـ 2ـ 5ـ كمك به مردم

3ـ 2ـ 6ـ واگذاري تنظيم آثار به فرفوريوس

3ـ 2ـ 7ـ سكوت دربارة تبار خويش

3ـ 2ـ 8ـ برخورداري از مكاشفات

بخش چهارم

انديشه‌هاي افلوطين

4ـ 1ـ  تأثير بر مكاتب فلسفي و عرفاني

4ـ 2ـ  همگرايي فلسفه يهودي با افلوطين

4ـ 3ـ تأثير بر فلسفه يونان

4ـ 4ـ  تأثير بر مسيحيت

4ـ 5ـ  اصول فلسفه نوافلاطوني

4ـ 6ـ  تأثير افلوطين بر حكمت متعاليه و جايگاه او در اين حكمت

4ـ 6ـ 1ـ  تعابير صدرالمتألّهين در اين موضوع

4ـ 6ـ 2ـ  نمونه‌هايي از تأثير افلوطين در حكمت متعاليه

4ـ 6ـ 2ـ 1ـ قاعده بسيط الحقيقه

4ـ 6ـ 2ـ 2ـ قاعده امكان اشرف

4ـ 6ـ 2ـ 3ـ قاعدة امكان اخسّ

4ـ 6ـ 2ـ 5ـ اتحاد عقل و عاقل و معقول

4ـ 6ـ 2ـ 6ـ وحدت نفس در عين كثرت

4ـ 6ـ 2ـ 7ـ حركت جوهري

4ـ 6ـ 2ـ 8ـ مثل نوري مفارق

4ـ 6ـ 2ـ 9ـ مراتب تجرّد

4ـ 6ـ 2ـ 10ـ مراتب الهي، عقلي، نفسي و طبيعي موجودات

4ـ 6ـ 2ـ 11ـ هبوط نفس و علّت آن

4ـ 6ـ 2ـ 12ـ حشر نفس نباتي

4ـ 6ـ 2ـ 13ـ اشرف بودن علّت از معلول

4ـ 6ـ 2ـ 14ـ ظهور و تجلّي به جاي عليت

4ـ 6ـ 2ـ 15ـ قاعدة الواحد

4ـ 6ـ 2ـ 16ـ ديگر موضوعات

4ـ 7ـ طرح مهمترين موضوعات مورد بحث از ديدگاه افلوطين

4ـ 7ـ 1ـ واحد يا اَحد

4ـ 7ـ 2ـ تعالي

4ـ 7ـ 3ـ حضور

4ـ 7ـ 4ـ تجلّي و كثرت

4ـ 7ـ 5ـ صانع جهان

4ـ 7ـ 6ـ عقل

4ـ 7ـ 7ـ تعقّل

4ـ 7ـ 8ـ  ذهن و شناخت

4ـ 7ـ 9ـ  ديالكتيك

4ـ 7ـ 10ـ  اخلاق

4ـ 7ـ 12ـ شرّ

4ـ 7ـ 13ـ عشق و سعادت

4ـ 7ـ 14ـ صعود و بازگشت

 

فصل اول: آراء و انديشه‌هاي سيد حيدر آملي

بخش يكم: مقدمات

1ـ1ـ1ـ سري بودن برخي از معارف

1ـ1ـ2ـ رابطة انسان و توحيد

1ـ1ـ 3ـ1ـ  مراتب توحيد

1ـ1ـ 3ـ 2ـ اهل شريعت، طريقت، حقيقت

1ـ1ـ 3ـ 3 توحيد اهل طريقت

1ـ1ـ 3ـ 4 توحيد اهل حقيقت

1ـ1ـ 3ـ 5ـ اقسام توحيد در استعاذة رسول خدا (ص)

1ـ1ـ 3ـ 6ـ توحيد در كريمة تقوي

1ـ1ـ 3ـ 7ـ جمع‌بندي بحث توحيد

1ـ1ـ4ـ وحدت وجود

1ـ1ـ 5ـ جايگاه الله، رحمن، رحيم در توحيد و انسان‌شناسي

1ـ1ـ 6ـ رابطه انسان و رحمن

1ـ1ـ 7ـ انسان و اسم اعظم

1ـ1ـ 8­ ـ شناخت انسان متوقف بر شناخت خداست

1ـ1ـ9ـ معرفت به ذات

1ـ1ـ10ـ حقيقت و مراتب آن

1ـ1ـ10ـ1ـ اقسام حقيقت

1ـ1ـ10ـ2ـ مراتب هر يك از اقسام حقيقت

 

بخش دوم: انسان پيش از طبيعت

1ـ2ـ1ـ اسامي و اوصاف حقيقت كلي متعيّن نخست

1ـ2ـ 1ـ1ـ عقل اوّل

1ـ2ـ1ـ2ـ روح اعظم

1ـ2ـ 1ـ3ـ هيولي

1ـ2ـ 1ـ 4ـ انسان كبير

1ـ2ـ 1ـ 5ـ عرش

1ـ2ـ 1ـ 6ـ خليفة الله

1ـ2ـ 1ـ 7ـ برزخ جامع

1ـ2ـ 1ـ 8ـ مرآة الحق

1ـ2ـ 1ـ 9ـ قلم اعلي

1ـ2ـ 1ـ 10ـ مركز دايره

1ـ2ـ 1ـ 11ـ نقطه

1ـ2ـ 1ـ 12ـ حقيقت محمديّه

1ـ2ـ 2ـ فقر ذاتي و حقيقي انسان و ساير مظاهر

1ـ2ـ3ـ انسان واسطة در فيض

1ـ2ـ 4ـ مراتب تنزّلات هستي

1ـ2ـ4ـ1ـ آدم و حوا

1ـ2ـ 4ـ 2ـ نسبت انسان با احد

1ـ2ـ 5ـ تقدم حق تعالي بر مظاهر (و انسان)

1ـ2ـ 6ـ حديث الآن كما كان

1ـ2ـ 7ـ عقل اول از ديدگاه عرفان و فلسفه

1ـ2ـ 8 ـ اسماء و انسان

1ـ2ـ 8 ـ1ـ نسبت دستان خدا با انسان

1ـ2ـ 8 ـ2ـ انسان مظهر لطف و قهر

1ـ2ـ 8 ـ3ـ تعليم اسماء

1ـ2ـ 8 ـ4ـ مخاطب تعليم اسماء

1ـ2ـ 9 ـ علّت آفرينش

1ـ2ـ10ـ ازليّت خلق

1ـ2ـ11ـ جعل ماهيّات

1ـ2ـ11ـ1ـ تفاوت ماهيّات

1ـ2ـ 11ـ2 تبيين تفاوت ماهيّات

1ـ2ـ 11ـ3ـ روايات

1ـ2ـ 12ـ عدل و ارتباط آن با توحيد فاعلي

1ـ2ـ 12ـ1 عدل از ديدگاه اهل شريعت

1ـ2ـ 12ـ 2 عدل از ديدگاه اهل طريقت

1ـ2ـ 12ـ 3ـ عدل از ديدگاه اهل حقيقت

1ـ2ـ 12ـ4ـ مشيّت ازلي و اختيار

1ـ2ـ 12ـ 5ـ ارتباط عدل و ظلم با جعل

1ـ2ـ 13ـ جايگاه انسان

1ـ2ـ 14ـ تطبيق آية نور بر مراتب انسان

1ـ2ـ 15ـ شجره

1ـ2ـ 16ـ ربوبيّت  انسان

1ـ2ـ 17ــ انسان اسم جامع همه مظاهر

بخش سوم: انسان در طبيعت

1ـ 3ـ 1ـ  جامعيت انسان در طبيعت

1ـ 3ـ 2ـ تعابير مربوط به حقيقت انسان

1ـ 3ـ 2ـ 1ـ كلمه

1ـ 3ـ 2ـ 2ـ كتاب

1ـ 3ـ 2ـ 3ـ كتاب صغير و كبير

1ـ 3ـ 2ـ 4ـ امّ الكتاب، كتاب مبين، لوح، كتاب محو و اثبات

1ـ 3ـ 2ـ 5ـ عين الله

1ـ 3ـ 3ـ شباهت انسان كبير و صغير

1ـ 3ـ 4ـ چگونگي پيدايش كثرت در انسان

1ـ 3ـ 5ـ سريان حيات و نطق و معرفت در سرتا سر هستي

1ـ 3ـ5ـ1ـ اقسام حيات و نطق و معرفت

1ـ 3ـ 6ـ سير و سلوك

1ـ 3ـ 6ـ 1 عموميت سير و سلوك

1ـ 3ـ 6ـ 2ـ شواهد نقلي

1ـ3ـ6ـ3ـ شاهد عقلي

1ـ 3ـ 6ـ 4ـ اقسام سير و سلوك

1ـ 3ـ 7ـ مقام جمعي انسان

1ـ 3ـ7ـ1ـ انسان كامل در طبيعت

1ـ 3ـ 7ـ2ـ  مرتبه عارف كامل

1ـ 3ـ 7ـ3ـ ولايت

1ـ 3ـ 7ـ4ـ ختم ولايت

1ـ 3ـ 8ـ امانت

1ـ 3ـ 9ـ تقدّم علم بر خلقت

1ـ 3ـ 9ـ1ـ مقام علمي انسان 

1ـ3ـ 9ـ2ـ علم بي‌واسطه و بواسطه تقوي

1ـ3ـ 9ـ 3 مراتب تقوي

1ـ3ـ 9ـ 4 معلم علوم حقيقي

1ـ3ـ 9ـ 5 مراتب ظهور علم

1ـ3ـ 9ـ 6ـ اقسام وحي

1ـ3ـ 9ـ 7ـ اقسام الهام

1ـ3ـ 9ـ8ـ راه‌هاي كسب علم (وحي و الهام)

1ـ3ـ 9ـ 9ـ كشف و اقسام آن

1ـ3ـ 9ـ 10ـ معراج

1ـ3ـ 10ـ ابزارهاي شناخت در انسان

1ـ3ـ 10ـ 1ـ حواس و قلب

1ـ3ـ 10ـ 2ـ مراتب قلب

1ـ3ـ 11ـ  اقسام سلوك

1ـ3ـ 11ـ 1ـ شريعت تنها راه وصول به حقيقت توحيد

1ـ3ـ 11ـ2ـ  هدف دعوت انبياء

1ـ3ـ 11ـ3ـ رابطه عبادت با كمال انسان

1ـ3ـ 12ـ حجاب انسان

1ـ3ـ 12ـ 1ـ حجاب صوري و معنوي

1ـ3ـ 12ـ2ـ حجاب مطلق

1ـ3ـ 12ـ3ـ تفاوت محبّ و محبوب در رفع حجاب

1ـ3ـ 12ـ4ـ محجوبان

1ـ3ـ 12ـ5ـ مراتب حجاب قلب

1ـ3ـ 13ـ ارتباط بدايت، وسط و نهايت با شريعت، طريقت و حقيقت

1ـ3ـ 13ـ1ـ تعريف شريعت، طريقت و حقيقت

1ـ3ـ 14ـ درجات اسلام

1ـ3ـ 14ـ1ـ اسلام اهل بدايت

1ـ3ـ 14ـ2ـ اسلام اهل وسط

1ـ3ـ 14ـ3ـ اسلام اهل نهايت

1ـ3ـ 15ـ درجات ايمان

1ـ3ـ 15ـ1ـ ايمان اهل بدايت

1ـ3ـ 15ـ2ـ ايمان اهل وسط

1ـ3ـ 15ـ 3ـ ايمان اهل نهايت

1ـ3ـ 16ـ يقين

1ـ3ـ 16ـ 1ـ مراتب يقين

1ـ3ـ 16ـ 2ـ مثال مراتب يقين

     

بخش چهارم: انسان پس از طبيعت

1ـ 4ـ 1 معاد يا رجوع مظاهر به حق تعالي

1ـ 4ـ 2 كيفيّت رجوع مظاهر به حق تعالي

1ـ 4ـ 3 اقسام معاد

1ـ 4ـ 3ـ 1 معاد اهل شريعت

1ـ 4ـ 3ـ 2ـ معاد اهل طريقت

1ـ 4ـ 4ـ انتقال مظاهر از اسمي به اسمي ديگر

1ـ 4ـ 5ـ اقسام قيامت

1ـ4ـ6ـ اقسام قيامت صوري

1ـ 4ـ 7ـ اقسام قيامت صوري انفسي

1ـ 4ـ 8ـ  شرح اقسام قيامت از نظر اهل طريقت

1ـ 4ـ 8ـ 1ـ 1ـ  اقسام مرگ

1ـ 4ـ 9ـ شرح اقسام قيامت از نظر اهل حقيقت

1ـ 4ـ 10 اقسام بهشت

1ـ 4ـ 10ـ 1ـ بهشت اهل طريقت

1ـ 4ـ 10ـ 2ـ  بهشت اهل حقيقت

1ـ 4ـ 11ـ نام‌هاي بهشت

1ـ 4ـ 12ـ دركات هفت‌گانه جهنم

1ـ 4ـ 13ـ درجات هشت‌گانه بهشت

1ـ 4ـ 14ـ لقاء

1ـ 4ـ 15ـ گسترة بهشت

 

 

فصل دوم: آراء و انديشه‌هاي افلوطين

بخش يكم: مقدمات

2ـ1ـ1ـ توحيد

2ـ1ـ2ـ توصيف احد

2ـ1ـ3ـ نتيجه انساني توحيد

2ـ1ـ4ـ عقل

2ـ1ـ5ـ وجود و اتّصاف اَحد به آن

2ـ1ـ6ـ شناخت واحد

2ـ1ـ7ـ كثرت

2ـ1ـ7ـ1ـ پيدايش كثرت

2ـ1ـ7ـ2ـ زمانمندي پيدايش كثرت

2ـ1ـ7ـ3ـ ترتيب پيدايش كثرت از وحدت

2ـ1ـ7ـ4ـ تمثيل توحيدي براي بيان چگونگي پيدايش كثرت

2ـ1ـ7ـ5ـ تمثيل نور

2ـ1ـ8ـ عقل

2ـ1ـ8ـ1ـ عقل كلي

2ـ1ـ8ـ2ـ ويژگي‌هاي عقل

2ـ1ـ8ـ3ـ نسبت عقل با اَحد

2ـ1ـ9ـ صدور نفس

2ـ1ـ10ـ ازليّت آفرينش

2ـ1ـ11ـ غايت آفرينش

     

بخش دوم: انسان پيش از طبيعت

2ـ2ـ1ـ نفس كلي و جزئي

2ـ2ـ2ـ تقسيم پذيري نفس

2ـ2ـ3ـ رابطه نفس جزئي با نفس كلي و عقل

2ـ2ـ4ـ رابطه نفس جزئي با اَحد يا ظهور اَحد در انسان

2ـ2ـ5ـ مراتب يا طبقات نفوس

2ـ2ـ6ـ تعدّد نفس

2ـ2ـ7ـ علم انسان در عوالم فراتر از طبيعت

2ـ2ـ8ـ ازليّت انسان

2ـ2ـ9ـ عين ثابت 

2ـ2ـ10ـ تفاوت ماهيات و علّت آن

بخش سوم: انسان در طبيعت

2ـ3ـ1ـ علّت فرو افتادن نفس در طبيعت

2ـ3ـ2ـ وحدت يا كثرت نفوس

2ـ3ـ3ـ تجرّد عقل و نفس

2ـ3ـ4ـ تجرّد نفس جزئي

2ـ3ـ5ـ حضور همه‌جايي مجرّدات

2ـ3ـ6ـ چگونگي ارتباط و تعلّق نفس به بدن

2ـ3ـ7ـ نيازمندي نفس به بدن‌

2ـ3ـ8ـ مراتب وجود انسان

2ـ3ـ9ـ جامعيّت انسان

2ـ3ـ9ـ1ـ نشان جامعيّت انسان

2ـ3ـ10ـ زيبايي

2ـ3ـ10ـ1ـ زيبايي چيست؟

2ـ3ـ10ـ2ـ اقسام زيبايي

2ـ3ـ10ـ3ـ علّت زيبايي‌طلبي

2ـ3ـ10ـ4ـ مشاهده زيبايي

2ـ3ـ10ـ5 مشاهده خير مطلق

2ـ3ـ11ـ سعادتمند كيست؟

2ـ3ـ12ـ عشق

2ـ3ـ12ـ1ـ عشق نفس به خدا

2ـ3ـ12ـ2ـ مانع مشاهده

2ـ3ـ12ـ3ـ گستردگي شعور در جهان

2ـ3ـ12ـ4ـ فراگيري سعادت، كمال يا نيك‌بختي

2ـ3ـ13ـ سرنوشت و آزادي

2ـ3ـ13ـ1ـ تقدير يا گستره حاكميت علّت نخستين و اختيار 

2ـ3ـ13ـ2ـ احاطه تقدير

2ـ3ـ13ـ3ـ كثرت‌هاي اعتباري و رابطة آن با تقدير

2ـ3ـ14ـ خير و شرّ

2ـ3ـ14ـ1 ماهيّت خير و شرّ (نيك و بد)

2ـ3ـ14ـ2ـ اقسام خير و شرّ

2ـ3ـ14ـ3ـ فاعل شرور

2ـ3ـ14ـ4ـ تبيين شرور

2ـ3ـ14ـ5ـ شرور مربوط به حوزة اختيار انسان

2ـ3ـ15ـ جايگاه اختيار

2ـ 3ـ 15ـ 1ـ جمع ميان سرنوشت و اختيار

2ـ 3ـ 15ـ2ـ نمايشي به نام زندگي

2ـ 3ـ 15ـ 3ـ نمايشي به نام جهان

2ـ 3ـ 16ـ عروج نفس

2ـ 3ـ 17ـ راه‌هاي شناسايي ماهيّت نفس

2ـ 3ـ17ـ 1ـ راه نخست و مراحل آن

2ـ 3ـ 17ـ 2ـ راه دوم شناسايي نفس

2ـ 3ـ 18ـ تفاوت انسان‌ها در دست‌يابي به مقصد

2ـ 3ـ 18ـ1ــ ويژگي‌هاي مرحله نخست سفر و مسافران آن

2ـ 3ـ 18ـ2ــ نكاتي درباره اين ديدگاه افلوطين

2ـ 3ـ 18ـ3ـ ديالكتيك

2ـ 3ـ 18ـ4ـ ويژگي‌هاي فيلسوف

2ـ 3ـ 19ـ صعود يا جدايي نفس از بدن

2ـ 3ـ 20ـ چگونگي گريز از جهان

2ـ 3ـ 21ـ چگونگي عروج

2ـ 3ـ 22ـ راه‌هاي دست‌يابي به پاكي

2ـ 3ـ 23ـ زندگي ناب و راه آن

2ـ 3ـ 24ـ نقش فضيلت‌ها در خويشتن‌داري

2ـ 3ـ 24ـ1ـ نيك و بد اخلاقي

بخش چهارم: انسان پس از طبيعت

2ـ 4ـ 1ـ علل تفاوت نفوس و سرانجام آن‌ها

2ـ 4ـ 2ـ مقصد نهايي

2ـ4ـ3ـ مشاهدة اَحد و اتصّال به آن

2ـ 4ـ 4ـ مرگ‌ناپذيري نفس كلّي

2ـ 4ـ 5ـ ماهيّت و فناناپذيري نفوس جزئي

2ـ 4ـ 5ـ1ـ فناناپذيري نفوس ساير جانداران

2ـ 4ـ 6ـ معاد: تناسخ يا تجسم اعمال

2ـ 4ـ 7ـ نفوس ضعيف و مرده

 

فصل سوم

مقايسه آراي سيد با افلوطين

بخش يكم: شباهت‌ها

3ـ 1ـ 1ـ سري بودن برخي از معارف

3ـ 1ـ 2ـ شناخت ناپذيري ذات حق تعالي

3ـ 1ـ 3ـ شناخت خدا

3ـ 1ـ 4ـ نفي وحدت عددي از حق تعالي

3ـ 1ـ 5ـ نسبت قُرب و بعد او با موجودات

3ـ 1ـ 6ـ ظهور و حضور همه جايي حق تعالي

3ـ 1ـ 7ـ موجودات ظهور وجودند.

3ـ 1ـ 8ـ ظهور در عين بطون

3ـ 1ـ 9ـ تشبيه، تنزيه و جمع

3ـ 1ـ 10ـ ازليّت آفرينش

3ـ 1ـ 11ـ علّت آفرينش

3ـ 1ـ 12ـ احاطة تقدير

3ـ 1ـ 13ـ دخالت انديشه در كيفيّت آفرينش

3ـ 1ـ 14ـ تماميّت جهان طبيعت

3ـ 1ـ 15ـ جامعيّت انسان

3ـ 1ـ 16ـ علّت هبوط

3ـ 1ـ 17ـ هبوط اختياري يا تعلّق اختياري روح به بدن

3ـ 1ـ 18ـ جايگاه ويژة هر يك از نفوس

3ـ 1ـ 19ـ رابطه نفس با بدن

3ـ 1ـ 20ـ چگونگي رابطه نفس و بدن

3ـ 1ـ 21ـ وحدت نفس در عين كثرتِ آن

3ـ 1ـ 22ـ تفاوت انسان‌ها

3ـ 1ـ 23ـ تفاوت انسان‌ها به خاطر تفاوت علوم و مشاهدات آن‌ها

3ـ 1ـ 24ـ تفاوت انسان‌ها به جهت تفاوت بدن‌هاي آن‌ها

3ـ 1ـ 25ـ تفاوت ذاتي نفوس

3ـ 1ـ 26ـ طهارت ذاتي انسان

3ـ 1ـ 27ـ طهارت چيست؟

3ـ 1ـ 28ـ جايگاه نفوس پاك

3ـ 1ـ 29ـ ويژگي‌هاي اهل سعادت

3ـ 1ـ 30ـ رضايت به سختي‌ها

3ـ 1ـ 31ـ ناتواني حس و تجربه از فهم و دريافت تمام واقعيّت

3ـ 1ـ 32ـ نفي معرفت حصولي از حق و در عين حال اثبات نوعي معرفت شهودي از آن

3ـ 1ـ 33ـ اهميّت كشف و شهود در شناسايي واقعيّت

3ـ 1ـ 34ـ اهميّت نقش تزكيه نفس در شناسايي واقعيّت

3ـ 1ـ 35ـ راه كسب علوم حقيقي

3ـ 1ـ 36ـ اساس سلوك معنوي

3ـ 1ـ 37ـ سعادت

3ـ 1ـ 38ـ مقصد نهايي انسان

3ـ 1ـ 39ـ تشبّه به خدا

3ـ 1ـ 40ـ تفاوت مقاصد انسان‌ها

3ـ 1ـ 41ـ نقش اختيار در وصول به مقصد نهايي

3ـ 1ـ 42ـ حبّ و عشق

3ـ 1ـ 43ـ شرور

3ـ 1ـ 43ـ1ـ منبع شرور

3ـ 1ـ43ـ2ـ نسبيّت شرّ

3ـ 1ـ43ـ3ـ  ضرورت پيدايش شرور

3ـ 1ـ43ـ 4ـ بازتاب‌هاي شرور

3ـ 1ـ 44ـ هر چيز به جاي خويش نيكوست.

3ـ 1ـ 45ـ ترتيب در معاد

     

بخش دوم: تفاوتها

3ـ 2ـ 1ـ صبغة ديني

3ـ 2ـ 2ـ خداشناسي و توحيد

3ـ 2ـ 3ـ اَحد و واحد

3ـ 2ـ 4ـ نفي وجود از اَحد

3ـ 2ـ 5ـ علم و اراده

3ـ 2ـ 6ـ صدور كثرت از وحدت

3ـ 2ـ 7ـ مراتب عالم

3ـ 2ـ 8ـ اقسام علم

3ـ 2ـ 9ـ تفاوت در مراتب علم انسان

3ـ 2ـ 10ـ ابزار شناخت

3ـ 2ـ 11ـ جايگاه ويژة انسان

3ـ 2ـ 12ـ نبوت و وحي

3ـ 2ـ 13ـ ولايت

3ـ 2ـ 14ـ فرشتگان و نسبت آن‌ها با انسان

3ـ 2ـ 15ـ معاد

3ـ 2ـ 16ـ تناسخ

3ـ 2ـ 17ـ نوع حشر انسان

 

 

فهارس

فهرست آيات

فهرست روايات

فهرست اشعار

فهرست منابع

چكيده:

رسالة حاضر از يك مقدمه و سه فصل تشكيل شده است. مقدمه آن چهار بخش دارد كه در بخش نخست زندگي‌نامة كوتاهي از سيد و در بخش دوم خلاصه‌اي از ديدگاه‌هاي وي آمده است. در بخش سوم زندگي‌نامه مختصر افلوطين و در بخش چهارم خلاصه‌اي از آراي وي مطرح شده است.

فصل اول و دوم هر يك چهار بخش تحت عنوان مقدمات، انسان پيش از طبيعت، انسان در طبيعت و انسان پس از طبيعت دارد.

فصل سوم دو بخش دارد. به ترتيب: شباهت‌هاي آراي سيد و افلوطين و تفاوت‌هاي آن

بخش اول از دو فصل اول به مهمترين مسايلي مي‌پردازد كه در انسان‌شناسي از ديدگاه آن‌ها اهميت دارد، ولي به‌طور مستقيم از مسايل مربوط به انسان نيست. مانند توحيد، مراتب هستي، پيدايش كثرت و مانند اين‌ها. بخش دوم عبارت است از مسايل مربوط به انسان پيش از ورود به عالم طبيعت همچون جايگاه انسان در عالم عقل، مراتب او، تفاوت ذاتي، علت هبوط، تجرّد نفس، نياز به بدن و مانند اين‌ها. بخش سوم به مسايل مربوط به طبيعت مانند جامعيت، اختيار، شرور، نياز به نبوت، سعادت و غير از آن مي‌پردازد.

بخش چهارم به مسايل مربوط به نفوس در مسير بازگشت به وحدت، بقاي آن‌ها، معاد و عوالم پس از طبيعت مي‌پردازد.

در فصل سوم كه به مقايسه آراي آن دو اختصاص يافته است، در يك بخش به نقاط مشترك ميان آن دو مانند وحدت شخصي وجود، ظهور در عين بطون، ازليّت، وحدت نفس در عين كثرت آن، مقصد نهايي و مانند اين‌ها و در بخش ديگر به مهمترين تفاوت‌هاي آن‌ها همچون صبغة ديني، توحيد، جايگاه انسان، نبوت، ولايت، معاد و تناسخ مي‌پردازد.