چكيده:

رسالة حاضر از يك مقدمه و سه فصل تشكيل شده است. مقدمه آن چهار بخش دارد كه در بخش نخست زندگي‌نامة كوتاهي از سيد و در بخش دوم خلاصه‌اي از ديدگاه‌هاي وي آمده است. در بخش سوم زندگي‌نامه مختصر افلوطين و در بخش چهارم خلاصه‌اي از آراي وي مطرح شده است.

فصل اول و دوم هر يك چهار بخش تحت عنوان مقدمات، انسان پيش از طبيعت، انسان در طبيعت و انسان پس از طبيعت دارد.

فصل سوم دو بخش دارد. به ترتيب: شباهت‌هاي آراي سيد و افلوطين و تفاوت‌هاي آن

بخش اول از دو فصل اول به مهمترين مسايلي مي‌پردازد كه در انسان‌شناسي از ديدگاه آن‌ها اهميت دارد، ولي به‌طور مستقيم از مسايل مربوط به انسان نيست. مانند توحيد، مراتب هستي، پيدايش كثرت و مانند اين‌ها. بخش دوم عبارت است از مسايل مربوط به انسان پيش از ورود به عالم طبيعت همچون جايگاه انسان در عالم عقل، مراتب او، تفاوت ذاتي، علت هبوط، تجرّد نفس، نياز به بدن و مانند اين‌ها. بخش سوم به مسايل مربوط به طبيعت مانند جامعيت، اختيار، شرور، نياز به نبوت، سعادت و غير از آن مي‌پردازد.

بخش چهارم به مسايل مربوط به نفوس در مسير بازگشت به وحدت، بقاي آن‌ها، معاد و عوالم پس از طبيعت مي‌پردازد.

در فصل سوم كه به مقايسه آراي آن دو اختصاص يافته است، در يك بخش به نقاط مشترك ميان آن دو مانند وحدت شخصي وجود، ظهور در عين بطون، ازليّت، وحدت نفس در عين كثرت آن، مقصد نهايي و مانند اين‌ها و در بخش ديگر به مهمترين تفاوت‌هاي آن‌ها همچون صبغة ديني، توحيد، جايگاه انسان، نبوت، ولايت، معاد و تناسخ مي‌پردازد.