1ـ 4ـ 1 معاد يا رجوع مظاهر به حق تعالي

معاد (قطع نظر از نوع آن) عبارت است از رجوع صوري و معنوي عالم و آن‌چه در آن است در مراتب قيامت به همان‌جايي كه از آن صادر و ظاهر شده است؛ (ر.ك. اسرار الشريعه، 104). يعني رجوع هر چيزي به اصل خويش.

انسان‌ها همان‌گونه كه در دنيا باشند در آخرت نيز خواهند بود، عالمان و هوشياران در دنيا، در آخرت نيز اهل علم و هوشند و آنان‌كه در دنيا اهل غفلت باشند، در آخرت نيز چنينند؛ چنان‌كه حق تعالي فرمود: من كان في هذه أعمي فهو الإخرة أعمي و أضلّ سبيلاً (اسراء، 72). و نيز، ربّ لم‌حشرتني أعمي و قد كنت بصيراً قال كذلك أتتك آياتنا فنسيتها و كذلك اليوم تنسي. (طه، 126).