پرسش (202):
با سلام خدمت استاد گرامي.
آيا بين صاحبان مقام ولايت مطلقه تفاوت درجات هست يا اينکه از حديث «اولنا محمد(ص) ...» مي‌توان نتيجه گرفت که تفاوتي در درجات اين بزرگواران وجود ندارد؟
از آنجا که نوع مجرد منحصر در فرد مي‌باشد و مطابق قاعده بسيط الحقيقه، آيا مي‌توان نتيجه گرفت که مقام معنوي ائمه اطهار همگي يکي است؟

پاسخ:
عليکم السلام و رحمة الله
مراتب وجود يا ظهور متعدد است. در برخي از مراتب به دليل بساطت و صرافت وجود يا ظهور، تعدد و تفاوت قابل تصور نيست و برعکس در برخي از مراتب آن وحدت و همانندي ممکن نيست. به عنوان نمونه، جهان طبيعت، عالم کثرت است؛ وحدت آن يا اعتباري است و يا وحدت فوق عقل. ولي عالم مثال وحدت توأم با کثرت دارد و عالم عقل، بنابر مشهور وحدت بدون کثرت دارد. اين‌که کدام يک از مراتب وجودي اولياء کامل مورد پرسش قرار گيرد، در پاسخ به نفي يا اثبات، تأثير دارد.
تا آن‌جا که مي‌توان فهم کرد، عين ثابت حضرت ختمي مرتبت در مرتبه‌ي اعيانه ثابته نيز نسبت به ساير اعيان سيادت دارد و همان‌گونه که در جهان طبيعت، امير عالم هستي، چون بنده‌اي از بندگاه آن حضرت است، در عالم اعيان ثابته نيز همين‌گونه است. بالاتر از آن‌هم که به عقل و دلمان نرسيده است و خدا مي‌داند.
به هر حال برخلاف مشهور که سيادت را مربوط به جهان طبيعت و کثرت مي‌دانند و ظواهر روايات نيز به همان دلالت دارد، گمان بنده اين است که سيادت صرفاً اختصاص به جهان طبيعت ندارد و البته با اين ديدگاه روايات نيز قابل تفسير هست اما اين‌که در کدام عالم تفاوت‌ها برطرف مي‌شود، به نظر مي‌رسد در مرتبه‌ي ذات خداي متعال يا تعين اول و اسم اعظم باشد. به هر حال بالاتر از مرتبه‌ي اعيان ثابته خواهد بود.