18 /10 /93

آیا عقل در قلمرو تکوین دین نقش دارد یا خیر؟

آیا عقل می‌تواند چیزی بر دین بیفزاید یا از آن بکاهد؟ به تعبیر دیگر، آیا عقل می‌تواند مؤسس باشد؟

ویژگی‌های مؤسس و جاعل حکم:

1ـ قوام و غنای ذاتی داشته باشد که غیر از خدای متعال در هیچ یک از مراتب عالم هستی هیچ موجودی چنین ویژگی را ندارد

مکوّن، جاعل و مؤسس هر چیزی حتی دین، اصالتاً خدای متعال است

بر اساس توحید فاعلی، در عالم هستی فقط یک فاعل وجود دارد؛ چه برای کارهای بزرگ و چه کارهای کوچک؛ هو اضحک و ابکی

هرچه حیثیت وجودی دارد، فعل فاعلی غنی بالذات است

2ـ شأن حکم کردن و نهی کردن داشته باشد؛ توانایی اعطای پاداش و کیفر در تمامی مراتبی که فعل انجام شده، داشته باشد

احاطه علمی فرع بر احاطه وجودی است

تمام موجودات بدون استثنا مصداق آیه کریمه «و لا یحیطون بشئ من علمه» هستند (بقره، 255)

تأثیر عمل در مراتب وجود انسان

اشاره به: الصوم لی و انا جزاؤه (انا اُجزَی به)

روزه عبادتی است که امکان ریا (به صورت غیرعمد) در آن نیست

اشاره: فَلا تَعْلَمُ نَفْسٌ ما أُخْفِيَ لَهُمْ مِنْ قُرَّةِ أَعْيُن‏ (سجده، 17)

همه موجودات عالم طبیعت نازل شده از عوالم بالا و بهشت هستند

اشاره به درخواست حواریون از حضرت عیسی برای نزول سفره آسمانی؛ آیا آن سفره نیز آسمانی بود یا نازل شده بود؟

آنان‌که خدا را با تمام حواس ظاهری و باطنی و همه مراتب ادراک می‌کنند

آخر خط: وکالت دو طرفه بنده و خدا

عقل مؤسس دین نیست؛ نه تمام آن، نه بخشی از آن و نه حتی مؤسس یکی از کوچک‌ترین تعالیم دینی

نقل نیز مانند عقل تنها گزارش‌گر دین است، نه مؤسس

نقل و عقل هر دو مدرک مرادات و دستورهای الهی هستند

3ـ توانایی عقاب و پاداش داشته باشد

ارشادی یا مولوی بودن حکم ولی امر

آنچه خدای متعال اراده کرده است، مولوی است

تمام احکام عقلی و تمام احکام نقلی ارشادی است و نه مولوی

ارشادی بودن به معنای توانمندی انسان برای فهم آن است

اطاعت تمام امور ارشادی بدون استثناء واجب است

بزرگ‌ترین سرمایه آدمی، «وقت» است    

هدر دادن وقت بدون منفعت عقلایی، نشان سفاهت است

گزاره‌های اخباری و انشایی و بازگشت هریک به دیگری

صوت

فیلم (قسمت اول)

فیلم (قسمت دوم)

فیلم (قسمت سوم)

فیلم (قسمت چهارم)

فیلم (قسمت پنجم)