فصل سوم: اعتباری بودن مفهوم وجود (ص37)

1ـ مفهوم وجود، اعتبار عقلی است 2ـ مفهوم وجود، مقوم افراد خود نیست

علامه: علم حصولی به حقیقی و اعتباری تقسیم می‌شود. 1ـ حصولی حقیقی: علم به حقیقت معلوم 2ـ حصولی اعتباری: علم به عنوان شیئ. (عنوان مشیر). (نهایه، مرحله11، فصل10).

وجود عام بدیهی و مفهوم وجود، مقوم و جنس و فصل افراد خود نیست.

مقوم، جزء ذات (جنس و فصل) است.

دلیل یکم: حقیقت وجود، خود عینیت و منشئیت آثار است.

چیزی که خود عینیت و منشئیت آثار است، به ذهن نمی‌آید؛، زیرا لازمه‌اش انقلاب ذات و اجتماع نقیضین است، زیرا در عین منشأ آثار بودن، منشأ آثار نیست.

پس آن‌چه به ذهن آمده (مفهوم وجود)، مقوم و جنس افراد خارجی نیست، بلکه عنوانی برای آن‌هاست.

 (ص38) دلیل دوم: اگر مفهوم وجود، ذاتی و جنس موجودات باشد، جنس واجب هم خواهد بود.

اگر جنسِ واجب شد، واجب مرکب از جنس و فصل است، زیرا جنس مبهم است و برای تحصل نیاز به فصل دارد، ولی واجب الوجود بسیط علی الاطلاق است. به‌علاوه ترکیبْ نشان‌دهنده نیاز و امکان است.

 دلیل سوم: حمل وجود بر افراد تشکیک است.

هر مفهومی که به‌گونه تشکیکی بر افرادش حمل شود، عَرَض آن است، زیرا اگر ذاتی باشد، لازمه‌اش تشکیک در ماهیت است.

بررسی: قائلان به اصالت ماهیت، تشکیک در ماهیت را می‌پذیرند. ملاصدرا هم در عین باور به اصالت وجود، تشکیک در ماهیت را می‌پذیرد.

نکته: ملاصدرا معقول ثانی را با مفهوم اعتباری مساوی می‌داند.