پرسش‌هاي تحليلي براي ارزيابي تعاريف دين

هر تعريفي را مي‌توان با طرح پرسش‌هايي تحليل كرد و به ارزيابي آن پرداخت. اين پرسش‌ها بدين قرار است:

1ـ آيا تعريف، انحصارگرا[259] است يا شمول‌گرا؟[260] آيا تعريف، داراي محدودة كوچك است و اديان اندكي را در بر مي‌گيرد يا گسترده است و اديان بسياري را شامل مي‌شود؟

2ـ آيا تعريف، اثبات‌گرا[261] است يا نفي‌گرا[262] و يا بي‌طرف.[263] يعني آيا دين، ديدگاه تأييدي دارد يا انتقادي و يا غير مشخص؟

3ـ آيا تعريف، شناختاري[264] است يا انگيزشي[265] يا عملي؟[266] آيا تعريف، با مغز سروكار دارد يا با دل يا با دست؟ (عقل، احساس، رفتار)

4ـ آيا تعريف، عيني است يا ذهني يا ميانة آن دو.[267] آيا تعريف، بر متعلق مورد توجه دين، يعني غايت دين، متمركز است يا بر موضوع دين (يعني فاعل و رفتارهاي ديني؛ مكلف) يا بر چيزي ميانة آن دو؟

5ـ آيا فلسفي است يا روان‌شناسانه يا جامعه‌شناسانه يا انسان‌شناسانه يا تاريخ‌مندانه؟ (آيا تعريف با يكي از ديدگاه‌ها يا نظام‌هاي عملي ـ فرهنگي برابر است؟)

• قبلی
• بعدی