دوستي قرآني

در پايان اين بخش نگاهي به يكي از همنشيني‌هاي قرآني خواهيم داشت و از خداوند كريم مي‌خواهم تا چنين همراهاني را نصيب و روزي ما بگرداند.

آدميان بر سه گروه‌اند:

1ـ آنان‌كه در كار آخرت بي‌واسطه‌اند، چنان‌كه در كار دنيا بي‌واسطه بودند. مسير كمال خويش را بدون كمك ديگران و بدون راهنمايي آنان طي كرده‌اند؛ اينان سابقان، عباد الله و مقرّبانند. اينان لطف خدا را بي‌واسطه خلق دريافته‌اند.

2ـ آنان‌كه به واسطه گروه نخست به كمال و قرب و بصيرت و عبوديّت دست يافته‌اند؛ پيرو آنان بودند و خوشه‌چين خرمن علم آنان. اينان اصحاب ميمنه، ابرار و اصحاب يمينند.

3ـ آنان‌كه نه بي‌واسطه و نه با واسطه، تحصيل كمال نكردند، كور بودند و بر كوري خود باقي ماندند. نه عالم بودند و نه متعلّم؛ نه راهنما بودند و نه رهرو؛ اينان اصحاب شمال و مشئمه‌اند.

وضعيت اين گروه‌ها بدين‌گونه است كه گروه نخست، بي‌واسطه از چشمه‌هاي زلال معرفت و ولايت برخوردارند؛ گروه دوم نمي از يم بي‌كران علم و ولايت الهي را به‌واسطه گروه نخست به دست مي‌آورند و بر سر سفره آنان نشسته‌اند. اما گروه سوم نه از علم بهره‌اي دارند و نه از ولايت، نه بي‌واسطه و نه باواسطه.

اين ظاهر وجود آن‌ها در دنيا و اول هستي‌شان، اما آخرت آنان و باطن و غيب و وجودشان؛ خداوند در بهشت سه چشمه آفريده، هر سه چشمه براي گروه اول است. چشمه زنجبيل، چشمه كافور و چشمه تسنيم كه برترين چشمه‌هاست. گروه اول از آن جهت كه سابقانند، خدا چشمه زنجبيل را برايشان آفريد^[42]و از آن جهت كه عباد الله‌ا‌ند، چشمه كافور را برايشان آفريد؛ عَيناً يَشرَبُ بها عبادُ الله يُفَجِّرونَها تَفجيراً^[43] و از آن جهت كه مقرّبانند، چشمه تسنيم را برايشان آفريد؛ عَيناً يَشرَبُ بها المُقرَّبون.^[44]

گروه دوم به‌خاطر پيوندي كه با گروه اول دارند، بهره‌اي از آن چشمه‌ها دارند، نه خود چشمه‌ها را. آنان طعم و مزه چشمه‌ها را دارند نه خود آن را. آنان از جهتي، از طعم و مزه چشمه كافور برخوردارند؛ «إنّ الاَبرارَ يَشرَبونَ من كَأسٍ كانَ مِزاجُها كافوراً»^[45]و از جهتي ديگر، طعم و مزه چشمه زنجيل را مي‌چشند؛ «و يُسقَونَ فيها كأساً كانَ مِزاجُها زَنجَبيلاً»^[46] و از آن جهت سوم، طعم و مزه چشمه تسنيم را مي‌چشند. «مِزاجُهُ مِن تَسنيم».^[47]

اما گروه سوم جز عذاب الهي كه نتيجه فكر و عمل خودشان است، بهره‌اي ندارند.

گروه دوم چنان‌كه گفتيم، اين مقام و منزلت را از همنشيني و پيروي با گروه اول به دست آورده‌اند. تنها اشاره مي‌كنم كه ميان چشمه و نهر و كوزه پرشده از آن نهر تفاوت بسيار است. به روايات وارد شده از ائمه معصومين (صلوات الله عليه اجمعين) در اين مورد مراجعه كنيد.