کتاب توحید ـ درس 26 ـ 6/ 8/ 95

شرح اصول کافی درس 144

وَ مَعْنَى قَوْلِهِ علیه السلام اعْرِفُوا اللَّهَ بِاللَّهِ يَعْنِي أَنَّ اللَّهَ خَلَقَ الْأَشْخَاصَ وَ الْأَنْوَارَ وَ الْجَوَاهِرَ وَ الْأَعْيَانَ فَالْأَعْيَانُ الْأَبْدَانُ وَ الْجَوَاهِرُ الْأَرْوَاحُ وَ هُوَ جَلَّ وَ عَزَّ لَا يُشْبِهُ جِسْماً وَ لَا رُوحاً وَ لَيْسَ لِأَحَدٍ فِي خَلْقِ الرُّوحِ الْحَسَّاسِ الدَّرَّاكِ أَمْرٌ وَ لَا سَبَبٌ هُوَ الْمُتَفَرِّدُ بِخَلْقِ الْأَرْوَاحِ وَ الْأَجْسَامِ فَإِذَا نَفَى عَنْهُ الشَّبَهَيْنِ شَبَهَ الْأَبْدَانِ وَ شَبَهَ الْأَرْوَاحِ فَقَدْ عَرَفَ اللَّهَ بِاللَّهِ وَ إِذَا شَبَّهَهُ بِالرُّوحِ أَوِ الْبَدَنِ أَوِ النُّورِ فَلَمْ يَعْرِفِ اللَّهَ بِاللَّهِ.

اشاره‌ای به خلقت ارواح قبل از ابدان

معتبرترین و محکم‌ترین تفسیر از آفرینش، عبارت است از تنزّل یا تجلیات متنزّل

بر اساس تفسیر فوق، باید ارواح قبل از ابدان وجود داشته باشند

راه‌های شناخت اشیاء و بررسی امکان شناخت خدای متعال با هریک از آن‌ها

1ـ ادراک چیزی بدون وساطت افعال و آثار آن (مشاهده مستقیم)

2ـ شناخت چیزی از طریق اجزای آن

3ـ شناخت چیزی از طریق افعال و آثار آن

4ـ شناخت چیزی از طریق سلبی و تنزیه و تقدیس

5ـ شناخت چیزی از طریق علل و اسباب آن

از دیدگاه عرفا، مقام مشاهده مستقیم و رؤیت خدای متعال مختص به حضرت ختمی مرتبت و امیرالمؤمنین صلوات الله و سلامه علیهما است؛ البته این به این معنا نیست که سایر ائمه معصومین بدین مقام دسترسی ندارند

اشاره: الهیات سلبی

بهترین شناخت در مورد موجوداتی که علت دارند، شناخت از طریق علت آن‌هاست

آیا پیامبر و ائمه معصومین صلوات الله و سلامه علیهم به همه چیز علم دارند؟ آری، آن‌ها به علت ماسوی الله که خدای متعال است، علم دارند، پس به همه اشیاء به بهترین وجه علم دارند

«او ادنی» مرتبه جمع بین دو قرب فرائض و نوافل است

راه‌های شناخت بی‌واسطه خدای متعال: 1ـ نفی مثل و شبیه یعنی شناخت تقدیسی و تنزیهی 2ـ مشاهده مستقیم و بی‌واسطه

مسیر استکمال انسان پایان ندارد و الی الابد ادامه دارد؛ عبادت‌های انسان در دنیا مشق و تمرین سیر و حرکت است

در مشاهده مستقیم خدای متعال همگان مشترکند، زیرا غیر از این ممکن نیست، اما در علم به علم، انسان‌ها با هم متفاوتند

اشاره: سنریهم آیاتنا فی الآفاق و فی انفسهم حتی یتبین لهم انه الحق

برخی از تعابیر قرآنی مانند «سنریهم» در زبان فارسی مشابه ندارد

خدای متعال شهید است بر همه چیز؛ یعنی هم شاهد است و هم مشهود؛ نه غیری پیدا می‌شود که شاهد باشد جز خدا و نه غیری پیدا می‌شود که مشهود باشد جز خدای متعال

خدا در هیچ حجابی نیست و امکان ندارد چیزی حجاب او بشود

علت این‌که خلق از مشاهده مستقیم خدای متعال محروم است، این است که خودِ خلق محجوب و محدودند و حجاب آن‌ها انّیت، انانیت و نفسانیت است

بسیاری از دعاوی و شکوه‌هایی که از خدا و خلق می‌شود، جز باطل نیست و جز نتیجه باطل نیز از آن سر نمی‌زند

تا هویت عبد باقی است، او در حجاب انیت و ذات خویش باقی است

اگر کسی با فنای ذات و هویت و اندکاک جبل انّیت در خدای متعال مستغرق بشود، از همه‌چیز حتی هویت نفس خود و استغراق و مشاهده خود نیز غایب بشود، توانایی مشاهده حق تعالی را دارد 

 صوت (دریافت)

فیلم قسمت اول (دریافت)

فیلم قسمت دوم (دریافت)

فیلم قسمت سوم (دریافت)