گذری بر معرفت شناسی در فلسفه اسلامی و فلسفه غرب

بحث معرفت شناسي يا شناخت ، شامل : «مسأله علم ، علم به علم ، كيفيت علم ، راه رسيدن به علم ، ويژگي ها ، حدود ، موانع ، استعدادات ، زمينه ها ، نتايج علم و شناخت» مي باشد.
اين مباحث بطور غير مستقل در فلسفه اسلامي در بحث مقولات «وجود ذهني» مطرح شده است و جايگاه خاص و مستقلي در فلسفه اسلامي به عنوان بحث معرفت شناسي وجود ندارد.
در غرب عمده بحث در فلسفه ، مبحث شناخت و معرفت شناسي است كه غالباً همان مباحث مقولات ارسطويي است كه اساس و تعبيرهاي ديگري را به عنوان مباحث شناخت برايش مطرح نموده اند. بعضي از فلسفه هاي مغرب زمين جز بحث معرفت شناسي هيچ مبحث ديگري ندارند. مانند فلسفه هاي «تحليل زباني» كه در برخي از اين فلسفه ها مبحث الفاظ فلسفه و منطق ، يك فلسفه را تشكيل مي دهد. «فلسفه پوزيتويستي» نمونه ديگري از اسن فلسفه هاست. عمده بحث فلسفه پوزيتويستي بحث شناخت و انكار شناخت يا اعضار شناخت در شناخت پوزيتويستي يا تجربي و حسي است.
«هيوم» و «كانت» دو فيلسوف بزرگ مغرب، مباحث معرفت شناسي را آنقدر توسعه داده اند كه گويي از ديدگاه آنان نقطه مبهمي جز معرفت شناسي وجود ندارد و شرح و توضيح آنها بر اين مبحث ، فلسفه كاملي را به وجود آورده است. به خاطر اين توجه و دقت نظري كه غرب به مسأله معرفت شناسي و شناخت دارد ، بسياري از بحث هايي كه در فلسفه اسلامي وجود دارد در فلسفه مغرب زمين يا وجود ندارد يا آنقدر مختصر و كوتاه است كه هيچ به حساب نمي آيد ؛ مانند بحث «عليت». اين بحث در بعضي فلسفه هاي مغرب زمين ، از شش سطر بيشتر نمي شود .مبحث وجود شناسي از نمونه هاي ديگر است. اين بحث در فلسفه فيلسوفي همچو كانت از شش – هفت صفحه بيشتر نيست.

ادامه مطلب...

اشکالی بر وجود ذهنی

الاشراق الثامن :
فی التخلص عن الزوم کون شیء واحد جوهراً و کیفاً.......


از جمله اشکالات وجود ذهنی اندراج شی ء واحد یا مفهوم واحد تحت دو مقوله است . با این توضیح که هنگام تعقل انواع جوهری یکی شیء واحد یعنی یک نوع جوهری ، هم جوهر است چون یک نوع جوهری است و هم کیف است بدین خاطر که آنچه که در ذهن است ، صورت علمی است و صور علمی از مقوله کیف یا کیف نفساني است . البته قابل توجه است که این اشکال بنابر نظر رسمی رایج بین حكماست که علم را کیف نفسانی می دانند ، اما به نظر متاخرین كه علم را تحت هیچ مقوله ای نمی دانند و قائلند که علم وجود است و فوق مقوله این اشکال مطرح نمی شود .

ادامه مطلب...