دلایل اثبات وجود خدا
کلمه «اثبات »در مورد «خدا» نه تنها مطلوب نیست بلکه ناروا و نا مطلوب است . بدین خاطر که اثبات چه در ذهن و چه در عین ، همه به واسطه وجود خداست. بدین خاطر که او چون موجد کل است ، موجب و مثبت کل نیز هست و چیزی که موجب و مثبت باشد ، مثبت و موجد نیست و چیزی که موجب و مثبت نباشد ، قابل اثبات نخواهد بود.
ذکر دوباره این نکته بی فایده نخواهد بود که واجب تعالی در ذهن نیز قابل اثبات نیست ، بدین خاطر که آنچه در ذهن اثبات می شود به وسیله او اثبات می شود .
در این زمینه می توان از عباراتی همچون :« راه پی بردن به اصل وجود خدا »یا «وسیله ای برای راه پیمایی ذهنی به سوی خدا . » نه اثبات وجود او ، استفاده نمود.
ذکر دوباره این نکته بی فایده نخواهد بود که واجب تعالی در ذهن نیز قابل اثبات نیست ، بدین خاطر که آنچه در ذهن اثبات می شود به وسیله او اثبات می شود .
در این زمینه می توان از عباراتی همچون :« راه پی بردن به اصل وجود خدا »یا «وسیله ای برای راه پیمایی ذهنی به سوی خدا . » نه اثبات وجود او ، استفاده نمود.
راه نفس
ومنها طریق المعرفة النفس و کونها ... .
ویژگی راه نفس
ویژگی این راه این است که در این راه مسافر و طریق یکی است گرچه غایت غیر از آن است . به تعبیری در این راه واسطه ای درسلوک نیست یعنی نفس در خویش می نگرد و پیش می رود .
تبیین راه نفس
مقدمه اول : نفس جوهری ملکوتی است که از قوه به فعل و از استعداد به سوی کمال سیر می کند .
مقدمه دوم : موجودی که اینچنین است ، برای خروج از قوه و استعداد به فعل و کمال ، نیازمند مکمل است .
این مکمل جسم و جسمانی نیست . چون جسم و جسمانی خود نیازمند به مکمل است ؛
تفصیل آن در راه جسم بیان گردید.
ویژگی راه نفس
ویژگی این راه این است که در این راه مسافر و طریق یکی است گرچه غایت غیر از آن است . به تعبیری در این راه واسطه ای درسلوک نیست یعنی نفس در خویش می نگرد و پیش می رود .
تبیین راه نفس
مقدمه اول : نفس جوهری ملکوتی است که از قوه به فعل و از استعداد به سوی کمال سیر می کند .
مقدمه دوم : موجودی که اینچنین است ، برای خروج از قوه و استعداد به فعل و کمال ، نیازمند مکمل است .
این مکمل جسم و جسمانی نیست . چون جسم و جسمانی خود نیازمند به مکمل است ؛
تفصیل آن در راه جسم بیان گردید.