انتظار امام زمان، امر فطری است

یکی از معانی انتظار این است که انسان منتظر طالب وضع بهتر از وضع موجود باشد. یعنی در هر شرایطی که هست، هم به لحاظ اعتقاد، فکر، باور، ایمان و علم، هم به لحاظ اخلاق، صفات و ملکات نفسانی و هم به لحاظ رفتار هیچ‌گاه قانع و در نتیجه واقف در وضعیت بالفعل و کنونی‌اش نشود.

این نوع انتظار اولاً هیچ‌گاه پایان نمی‌پذیرد. یعنی همچنان‌که انسان‌ها قبل از پیدایش ادیان دنبال چنین انتظاری بودند، هنگام ادیان هم بودند و این مسیر ادامه خواهد داشت.

به تعبیر دیگر، انسان‌ها به لحاظ فطری در همه حوزه‌ها انتظار وضعیت بهتر را می‌کشند. کسی نیست که در مسیر علم باشد و نخواهد علمش را تکمیل کند، مخصوصاً اگر همت عالی داشته باشد و اهل تلاش باشد. ممکن است کسی اهل تلاش نباشد و بگوید همین اندازه که داریم کافی است. اما چون تنبل است می‌گوید کافی است و الا اگر به او بگویند با این‌که نمی‌خواهی زحمت بکشی، بی زحمت اگر علم را در مغزت بفرستیم، می‌خواهی یا نه؟ همه می‌خواهند.

این حب به کمال و حب به جمال از ویژگی‌های فطری انسان است. کمال مطلق و جمال مطلق، برترین درجه از کمال و جمال، در حد فطرت و ذات انسان مطلوب اوست و در حد وجود و هویت انسان نهفته است. بنابراین تمام انسان‌ها پیوسته کمالات را بیش از گذشته می‌خواهند. لکن گاهی فکر می‌کنند کمال، مال است، گاهی کمال جاه، شهرت، اعتبار و لذت و مانند این‌هاست، مصادیق متفاوت است و الا هر کدام از این‌ها را که احتمال بدهند یا بدانند از مصادیق کمال یا جمال است، می‌طلبند و به دنبال آن هستند.

بخش دیگر این است که ضمن این‌که این‌ها را می‌طلبند، انگار در ضمیر و هویت‌شان یک اصل تغییرناپذیر نهفته است که به آینده امید داشته باشید، آینده بهتر خواهد شد. اگر کسی و کسانی از آینده ناامید باشند، به‌گونه‌ای که بگویند که ما تمام تلاش‌مان را کردیم، نشد، [پس] معلوم می‌شود که نمی‌شود؛ این نوعی مریضی دارد، درجاتی از افسردگی دارد. نه فقط درجاتی از نادانی و مانند آن‌ها دارد، بلکه مشکلات روحی و روانی دارد و الا این امر طبیعی که در بین همه انسان‌ها هست که در هفتاد سالگی چنان برنامه‌ریزی می‌کنند که انگار هفتاد سال دیگر هم می‌خواهند زنده باشند، این امری فطری، وجودی و پسندیده است.

ریشه‌های انتظار امام زمان علیه الصلات و السلام و منتظر بودن برای عصر طلایی ظهور و تجلی تفصیلی جزئی اسماء و صفات خدای متعال در قامت ولی الله اعظم همین است. زیربنا و ریشه‌اش فطرت وجود آدمی است. همان‌طور که توحید امر فطری است، انتظار هم امر فطری است. امید به آینده، امید به این‌که شاید عمرمان طولانی‌تر شد، این شاید ـ حال درست است که در زمان ما آدم‌ها یک مدت که کار کردند، بازنشسته می‌شوند ولی کسانی که حقوق می‌گیرند بازنشست می‌شوند، اما کسی که شغل آزاد داشته باشد، بازنشستگی معنا ندارد ـ این میل طبیعی به کمال و استکمال، ریشه انتظار حضرت حجت صلوات الله و سلامه علیه است.

بنابراین تمام انسان‌ها این را دارند. این‌که گفته می‌شود مهدویت از عقاید همه ادیان است، اعتقاد به منجی، از اعتقادات همه انسان‌هاست، به خاطر این اصل زیربنایی است. نه این‌که در کتاب‌هایشان خوانده باشند؛ اگر در کتاب‌ها هم نخوانده بودند، همین‌گونه بود؛ نه این‌که فکر کردند که بالاخره خدا آدمیان را رها نمی‌کند و یک‌جایی کمک می‌کند، ممکن است که هیچ‌کدام از این‌ها هم نباشد. حتی اگر انسان‌ها در کتاب هم نخوانده باشند و فکر هم نکرده باشند، در متن وجودشان امید به آینده و انتظار وضعیت بهتر و راضی نشدن به وضعیت فعلی نهفته است.

بر این اساس اصل انتظار اولاً مشترک بین همه ادیان، نحل، فرق و همه انسان‌هاست. ثانیاً حقیقت و اعتقادی است که انسان‌ها را یا پیوسته رشد می‌دهد و به کمال می‌رساند و یا رشد و تکاملشان را شدت می‌بخشد.

اگر کسی بداند که فردا از امروز بهتر است و ثانیاً این بهتر بودن فردا ریشه در تلاش ما هم دارد، تلاش خواهد کرد. کسی که برای گرفتن دیپلم دوازده سال درس می‌خواند، کسی که برای تهیه کردن خانه‌ای، مغازه‌ای، باغی بیست سال زحمت می‌کشد، به خاطر این است که می‌داند تلاش او در ساختن زندگی فردایش مؤثر است. بنابراین بسیاری از انسان‌ها هستند که اگر قدری جمع‌تر زندگی کنند و قانع باشند، با یک شیفت کار کردن هم زندگی‌شان را تأمین می‌کنند؛ لکن می‌خواهند خانه آن‌ها بزرگ‌تر باشد، می‌شود کوچک‌تر باشد؛ می‌خواهند غذایشان متنوع باشد، می‌شود متنوع نباشد، اما در عین حال دو شیفت کار می‌کنند و آخر وقت وقتی می‌خواهند به خانه بروند، در بین راه دو تا مسافر هم سوار می‌کنند، این مال این امر فطری است و امر پسندیده است.

اگر به‌خاطر عوامل عصری و قسری و محدودیت‌های اجتماعی و مانند آن این امر نامطلوب بشود، آن چیزی دیگری است. مثلاً برای کسی که زندگی‌اش را از طریق شغلش تأمین می‌کند، خوب نیست که دو تا مسافر کنار خیابان را هم همین بردارد. این مسافر کنار خیابان را بگذارید برای کسی که زندگی‌اش را از این طریق تأمین می‌کند، بردارد و جابجا کند تا زندگی او هم بگذرد. بنابراین تا وقتی که تاکسی، ماشین‌های خطی و این‌هایی که می‌ایستند تا مسافر ببرند و هیچ کار دیگری ندارند، می‌توانند مسافر ببرند، دیگران حق ندارند مسافر جابجا کنند.

اما بهر حال این‌ها امور عرَضی هستند، اما اصل این است که آدمی تلاش کند برای فردایی بهتر، در همه حوزه‌ها؛ در حوزه فکر، اعتقاد، عمل، رفتار، زندگی، امکانات، آسایش، رفاه، ثروت، مکنت و مانند این‌ها این امر پسندیده است و همین با انتظار فرج یا انتظار ظهور امام زمان علیه الصلات و السلام گره خورده است.

صوت (دریافت)