حضرت رقیه سلام الله علیها؛ مظهر صفات فعلی و انفعالی خدای متعال 

22/ 7/ 1397

هر کدام از خاندان پیامبر علیهم الصلات و السلام حسنه‌ای از حسنات جد بزرگوارشان، حضرت خاتم انبیا صلی الله علیه و آله و سلم هستند و بودند و از این جهت با هم تفاوت ندارند. تفاوت‌شان در این است که صفاتی که از آن حضرت و با واسطه از خدای متعال در آن‌ها ظهور پیدا کرده، آیا صفات فعلی است یا انفعالی؟

در حضرت زهرا سلام الله علیها هم صفات فعلی و هم صفات انفعالی خدای متعال به اکمل وجه ظهور پیدا کرده، اگرچه برای غیر اهلش مستور است. به تبع حضرت زهرا سلام الله علیها، در حضرت زینب کبری، همچنین زینب صغری سلام الله علیهما هم صفات فعلی و هم انفعالی خدا ظهور پیدا کرده.

به دنبال حضرت زینبین علیهما الصلات و السلام، حضرت رقیه سلام الله علیها از جمله خاندان پیامبر است که مظهر صفات فعلی و انفعالی خدای متعال از طریق جدشان حضرت ختمی مرتبت صلی الله علیه و آله بودند و هستند.

معنی این سخن این است که هم در اجابت دعا و پذیرش توبه و استغفار و تقرب به آن خاندان، همه آن‌ها باب الحوائج هستند و هم در حوزه صفات فاعلی خدای متعال که نشان قدرت و عظمت است. اگرچه نگاه خلق به همه به ظاهر است و در نتیجه مثلاً در ظاهر حضرت علی اصغر علیه الصلات و السلام یا در حضرت رقیه سلام الله علیها فاعلیت نمی‌بیند، به‌خاطر این‌که از نظر بدنی کودک است. اما اگر کسی توجه کند یا اگر زمینه ظهور قدرت، عظمت، اقتدار، سلطنت و احاطه آن‌ها بر عالم آشکار شود، حضرت رقیه علیها السلام به تبع جدش امیرالمؤمنین و جد بزرگش پیامبر علیهما الصلات و السلام همان‌گونه قدرتمند است که امیرالمؤمنین قدرتمند بود البته بالتبع.

چنان‌که همان‌گونه اجابت دعا و پذیرش توبه می‌کند و زمینه تقرب را فراهم می‌کند که جده‌اش حضرت صدیقه طاهره، فاطمه زهرا سلام الله علیها در این حوزه چنین اقتدار داشتند. بنابراین دو تعبیر را می‌توانیم به‌کار ببریم. یکی این‌که حضرت رقیه به تبع اجداد طاهرینش انسان کامل است. تعبیر دیگر این است که حضرت رقیه سلام الله علیها مرتبه نازله اجداد طاهرینش است یعنی تمام کمالات اجداد طاهرینش در وجود او به وجودِ جمعیِ اجمالی موجود است و به این عظمت و بزرگی جز در خاندان پیامبر نمی‌توان جایی پیدا کرد.

تفاوت این دو تعبیر این است که وقتی می‌گوییم بالتبع انسان کامل است، یعنی تمام کمالاتی که در اجداد طاهرینش وجود داشته، در آن حضرت هم وجود دارد، لکن اگر نیک بنگریم، می‌بینیم تمام این کمالات را از جدش گرفته. در تعبیر دوم که مرتبه نازل است، یعنی ضمن این‌که حضرت رقیه سلام الله علیها انسان کامل هست، ولی کمال او مرتبه نازل اجداد طاهرین اوست. به این معنا که تمام کمالاتی که اجداد طاهرین او دارند، بالفعل و به تفصیل در او وجود ندارد، بلکه به اجمال و به تعبیر عرفی و فلسفی بالقوه در او وجود دارد.

تعبیر اول دقیق است؛ هم دقیق عقلی و هم دقیق نقلی و بنابراین فهم آن کار هر کس نیست. اما تعبیر دوم چون مرتبه نزول است، یعنی اگر کمالات پیامبر را جمع و خلاصه کنیم و از برخی از ظهورات آن کاسته بشود، می‌شود چند درجه پایین‌تر. این قابل فهم است. بنابراین تمام کسانی که از دقت‌های عمیق مخصوصاً حکمت متعالیه یا عرفان برخوردار نیستند، این فهم برای آن‌ها قابل پذیرش است. مؤمنین، متدینین و عالمانی که با روایات سروکار دارند، می‌گویند که حضرت رقیه خیلی خوب بوده ولی همه کمالات اجداد طاهرینش را نداشته مگر بالقوه  یا بالاجمال. اما در تعبیر قبلی، قوه معنا ندارد، همه بالفعل است؛ اجمال معنا ندارد و همه تفصیل است، ولی چشم بینا وجود نداشت که این‌ها را مشاهده کند.

صوت